Hội chứng Covid-19 kéo dài (Long covid) có nguy hiểm?

Nhật Vũ| 11/10/2021 11:48
Theo dõi Báo điện tử Công lý trên

Tương tự các hội chứng hậu nhiễm SARS hay MERS (hội chứng hô hấp Trung Đông), ngày càng có nhiều báo cáo về những ảnh hưởng kéo dài sau mắc Covid-19. Tình trạng này được công nhận như một hội chứng ảnh hưởng đa cơ quan, với các triệu chứng biểu hiện dai dẳng.

Hội chứng hậu Covid là gì?

WHO định nghĩa “hậu Covid” hay “Long Covid” là “tình trạng sau khi mắc Covid-19”, tên gọi do hệ thống phân loại bệnh tật theo quốc tế của cơ quan y tế thuộc Liên Hợp Quốc đề xuất.

Hội chứng Covid kéo dài là tình trạng bệnh nhân mặc dù đã hồi phục khỏi Covid-19 cấp tính nhưng các triệu chứng vẫn còn kéo dài trên 4 tuần kể từ lúc khởi phát nhiễm trùng. Các triệu chứng này có thể đã có từ đợt bệnh cấp hoặc xuất hiện sau khi hồi phục.

hau-covid.jpeg
Ảnh minh họa

Các triệu chứng phổ biến bao gồm mệt mỏi, khó thở, rối loạn nhận thức và những triệu chứng khác, thường ảnh hưởng đến hoạt động hàng ngày. Các triệu chứng có thể xuất hiện khi Covid-19 mới khởi phát hoặc sau khi bệnh nhân phục hồi. Các triệu chứng Covid-19 kéo dài có thể thay đổi hoặc tái phát theo thời gian”, WHO nói thêm.  

Bên cạnh đó, WHO cho biết sẽ có một định nghĩa riêng về  hội chứng này ở trẻ em.

Trước đây, WHO đã mất nhiều thời gian để quyết định đưa ra một định nghĩa chính thức về “Long Covid” vì có rất nhiều triệu chứng liên quan đến tình trạng này.

Ông Ryan - Giám đốc điều hành chương trình y tế khẩn cấp của WHO cho rằng, định nghĩa về Covid-19 kéo dài là “một bước tiến dài” trước khi WHO tìm hiểu thêm về tình trạng bệnh đang phát triển và có khả năng thay đổi.

Những ai sẽ mắc hội chứng hậu Covid?

Hội chứng Covid kéo dài rất phổ biến. Nhiều báo cáo cho thấy tỷ lệ mắc hội chứng này dao động 20-96%, tùy nghiên cứu. Nhìn chung, ước đoán khoảng 80% bệnh nhân sau khi khỏi sẽ bị ít nhất một triệu chứng hậu Covid.

Tất cả bệnh nhân Covid-19 cấp tính đều có thể mắc hội chứng hậu Covid, bao gồm người không triệu chứng tới bệnh nhân rất nặng phải điều trị trong đơn vị chăm sóc tích cực (ICU).

Nhiều nghiên cứu chứng minh độ nặng của Covid-19 cấp tính có liên quan những yếu tố nguy cơ, như tuổi già, nam giới, béo phì, bệnh mạch vành, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính, đái tháo đường... Tuy nhiên, chưa có nghiên cứu nào cho thấy nguy cơ mắc hội chứng hậu Covid liên quan đến các yếu tố kể trên. Văn phòng Thống kê Quốc gia Anh báo cáo hai nhóm tỷ lệ mắc hậu Covid nhiều nhất là nữ và nhóm từ 35-49 tuổi.

Biểu hiện bệnh

covid-19.jpg
Covid-19 kéo dài là mối lo ngại cho sức khỏe cộng đồng

Giống Covid-19 cấp tính, hội chứng Covid kéo dài gây tổn thương và biểu hiện triệu chứng ở nhiều cơ quan: hô hấp, tim mạch, tâm thần kinh, tiêu hóa, nội tiết, thận, da, tóc.

Triệu chứng thường gặp nhất là mệt mỏi kéo dài, đau đầu, đau cơ khớp, ho, khó thở, đặc biệt là khó thở khi vận động gắng sức, rụng tóc, mất mùi-vị, giảm khả năng nhận thức, như giảm tập trung, lú lẫn, hay các rối loạn tâm lý, như lo âu, trầm cảm, rối loạn giấc ngủ.

Covid kéo dài không chỉ biểu hiện bằng các triệu chứng lâm sàng kể trên, mà còn thể hiện bằng những bất thường cận lâm sàng, như bất thường xét nghiệm như tăng men tim kéo dài, rối loạn đường huyết, rối loạn hormone giáp, giảm độ lọc cầu thận...; rối loạn chức năng hô hấp: giảm độ khuếch tán phổi, hạn chế dung tích phổi; bất thường hình ảnh học: xơ phổi, giãn phế quản trên CT scan ngực, rối loạn chức năng tâm thất qua siêu âm tim…

Hầu hết những người mắc Covid-19 đều có các triệu chứng chung là ho dai dẳng, sốt và khó thở, và sẽ hồi phục sau vài ngày hoặc vài tuần. Tuy nhiên, đối với một số người, các triệu chứng có thể kéo dài hơn nữa.

WHO ước tính 10-20% bệnh nhân Covid-19 trải qua các triệu chứng kéo dài trong nhiều tháng sau khi mắc bệnh. Các triệu chứng kéo dài có thể bao gồm mệt mỏi dai dẳng, khó thở, sương mù não và trầm cảm.

Các chuyên gia y tế nói rằng tình trạng Covid-19 kéo dài là mối lo ngại cho sức khỏe cộng đồng do tác động đáng kể của nó đối với xã hội, từ tăng chi phí chăm sóc sức khỏe đến thiệt hại về kinh tế và ảnh hưởng đến năng suất lao động.

Cho đến nay, chưa có hướng dẫn điều trị hoặc phục hồi chức năng được kiểm chứng cho những người bị Covid-19 kéo dài, ngay cả khi hội chứng này đang làm ảnh hưởng đến hoạt động hàng ngày và khả năng làm việc của họ.

Cơ chế gây bệnh

Các chuyên gia giả thuyết ba cơ chế gây ra tình trạng này. Thứ nhất, do virus xâm nhập trực tiếp vào tế bào cơ thể trong đợt bệnh cấp tính, gây phá hủy tế bào và để lại những tổn thương vĩnh viễn ở nhiều cấu trúc cơ quan.

Thứ hai, do đáp ứng viêm quá mức dẫn đến sự tăng cao nồng độ các chất gây viêm (cytokines) trong máu và các mô cơ thể gây nên tình trạng viêm mạn tính nhiều cơ quan; và đáp ứng miễn dịch có phần sai lệch của cơ thể dẫn đến sự hình thành các tự kháng thể kháng lại chính tế bào cơ thể người, từ đó làm rối loạn chức năng nhiều cơ quan.

Thứ ba, tình trạng bệnh lý nặng trong đợt cấp như suy hô hấp, tụt huyết áp, tình trạng tắc mạch, giảm oxy mô dẫn đến những tổn thương tế bào khó hồi phục ở nhiều cơ quan.

Ngoài ra, các yếu tố tâm lý xã hội tiêu cực từ đại dịch: mắc bệnh, mất người thân, cách ly xã hội, cô lập, nỗi lo về tài chính, thất nghiệp,... cũng gây ra các triệu chứng tâm lý kéo dài sau Covid.

Hội chứng hậu Covid có nguy hiểm?

Giống Covid-19 cấp tính, Covid kéo dài cũng biểu hiện đa cơ quan với nhiều mức độ khác nhau, từ rất nhẹ như rụng tóc, mệt mỏi đến những tình trạng bệnh lý nặng hơn, như xơ phổi dạng tổ ong, di chứng đột quỵ não, di chứng nhồi máu cơ tim, hay suy thận giai đoạn cuối.

Nhiều triệu chứng có thể tự giới hạn hay có thể kiểm soát với những phương pháp điều trị tiêu chuẩn và chỉ tồn tại trong 2-6 tháng như đau đầu, đau cơ khớp. Song cũng có những di chứng tồn tại vĩnh viễn,như di chứng đột quỵ hay di chứng nhồi máu cơ tim.

Phòng ngừa như thế nào?

Hội chứng hậu Covid có thể xảy ra ở mọi bệnh nhân Covid-19 từ nhẹ đến nặng, với biểu hiện lâm sàng đa dạng, đôi khi chỉ là bất thường trên các cận lâm sàng mà không có triệu chứng. Tất cả bệnh nhân hồi phục cần được theo dõi, tầm soát các rối loạn có thể có, từ đó lên kế hoạch điều trị tích cực, lâu dài.

“Một đặc điểm phổ biến của hội chứng Covid-19 kéo dài là tính chất tái phát, thuyên giảm của bệnh. Khi bạn cảm thấy như mình đã khỏi bệnh, nhưng sau đó tình trạng này sẽ quay trở lại. Điều này gây thất vọng, không chỉ đối với bạn mà còn với những người xung quanh, những người thực sự muốn bạn hồi phục”, Nisreen Alwan - phó giáo sư về sức khỏe cộng đồng tại Đại học Southampton cho biết.


(0) Bình luận
Nổi bật
Đừng bỏ lỡ
Hội chứng Covid-19 kéo dài (Long covid) có nguy hiểm?