Tòa án các cấp đã nỗ lực để hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ

Nổi bật về chất lượng xét xử

Trình bày báo cáo, Chánh án TANDTC Nguyễn Hòa Bình cho biết, trong năm qua, lãnh đạo TANDTC đã đề ra và chỉ đạo thực hiện nhiều giải pháp để khắc phục những hạn chế, tồn tại và tổ chức hội nghị chuyên đề bàn về các giải pháp nâng cao chất lượng công tác xét xử, vậy nên kết quả công tác đã có những chuyển biến tích cực.

Theo đó, Tòa án các cấp đã giải quyết được 457.024/499.918 vụ việc đã thụ lý, đạt tỷ lệ 91,4%; số vụ việc còn lại hầu hết còn trong hạn luật định. Chất lượng công tác xét xử được nâng lên rõ rệt, hầu hết các vụ án đều được giải quyết trong thời hạn luật định. Các bản án hình sự được tuyên đúng người, đúng tội, đúng pháp luật và không bỏ lọt tội phạm. Các Tòa án cũng đã tăng cường tổ chức các phiên tòa theo tinh thần cải cách tư pháp. Tại phiên tòa xét xử không hạn chế thời gian tranh tụng của các luật sư, đại diện VKS…; Tiến hành khởi tố, bắt tạm giam bị cáo khi đủ điều kiện hoặc có dấu hiệu bỏ lọt tội phạm, trả hồ sơ yêu cầu điều tra bổ sung khi vụ án thiếu chứng cứ; Tòa án cũng kiến nghị để khắc phục các sai sót cả về tố tụng và cả trong hoạt động quản lý kinh tế, quản lý cán bộ... Các vụ án lớn, trọng điểm, nhất là các vụ án kinh tế, tham nhũng đều được đưa ra xét xử kịp thời, nghiêm minh.

Cùng với đó, việc áp dụng hình phạt tù nhưng cho hưởng án treo, nhất là các bị cáo phạm tội về tham nhũng được giám sát chặt chẽ, đảm bảo đúng quy định của pháp luật. Công tác giải quyết, xét xử các vụ việc dân sự và vụ án hành chính cũng có nhiều tiến bộ. Đặc biệt, trong giải quyết các vụ án hành chính, dân sự, khâu hòa giải, đối thoại được tiến hành thường xuyên nên tỷ lệ hòa giải thành trong năm qua đạt 50,6%, tăng hơn 0,6%  so với cùng kỳ năm trước.

Chánh án Nguyễn Hòa Bình cũng cho biết, trước tình hình đơn đề nghị giám đốc thẩm, tái thẩm tăng đột biến và tập trung chủ yếu tại các Tòa án cấp cao, lãnh đạo TANDTC đã đề ra và triển khai thực hiện nhiều giải pháp, như: sửa đổi quy trình xử lý đơn; biệt phái gần 200 cán bộ tăng cường cho các Tòa án cấp cao và phân công chéo cán bộ tỉnh này giải quyết đơn của tỉnh khác để đảm bảo tính khách quan. Vì vậy, công tác này đã có những tiến bộ, số lượng đơn được giải quyết tăng lên, chất lượng đảm bảo.

Các đơn khiếu nại liên quan đến quyết định tố tụng, hành vi tố tụng của Thẩm phán đều được các Tòa án xem xét, giải quyết kịp thời, trách nhiệm, nên tỷ lệ giải quyết đạt cao (97,4%); tuân thủ đúng thủ tục, thời hạn theo quy định của pháp luật và hướng dẫn của liên ngành tư pháp Trung ương.

Chánh án TANDTC Nguyễn Hòa Bình

Công tác hướng dẫn áp dụng thống nhất pháp luật và phát triển án lệ có nhiều đổi mới, huy động được đông đảo cán bộ, công chức Tòa án các cấp, các nhà khoa học, các cán bộ có nhiều kinh nghiệm trong hoạt động xét xử tham gia nên đã đạt được những kết quả tích cực. Năm 2017, Chánh án TANDTC đã ban hành 2 Thông tư quy định về phòng xử án và quy chế tổ chức phiên tòa; Hội đồng Thẩm phán TANDTC đã ban hành 5 Nghị quyết hướng dẫn áp dụng pháp luật; TANDTC đã ban hành 13 án lệ, 3 tập giải đáp vướng mắc về áp dụng pháp luật trong thực tiễn xét xử. Hiện nay, đang tiếp tục nghiên cứu, xây dựng 5 dự thảo Nghị quyết của Hội đồng Thẩm phán; phối hợp với các Bộ, ngành có liên quan nghiên cứu, xây dựng 8 Thông tư liên tịch. Nhiều thông tư, nghị quyết và văn bản hướng dẫn áp dụng pháp luật của TANDTC được dư luận xã hội rất quan tâm, như: hướng dẫn về quy định có lợi trong BLHS 2015, Thông tư về mô hình phòng xét xử theo tinh thần cải cách tư pháp... Những văn bản này đã góp phần tháo gỡ nhiều vướng mắc, đảm bảo tính thống nhất về áp dụng pháp luật trong công tác xét xử.

Chánh án Nguyễn Hòa Bình cũng khẳng định, trong thời gian tới sẽ tập trung vào 6 nhiệm vụ trọng tâm. Đó là: Tiếp tục quán triệt, triển khai thực hiện nghiêm túc các nội dung về công tác tư pháp và cải cách tư pháp; Đẩy nhanh tiến độ và nâng cao chất lượng giải quyết, xét xử các loại vụ án, thực hiện tốt nguyên tắc tranh tụng, đảm bảo các phán quyết của Toà án phải đúng người, đúng tội, đúng pháp luật, bảo vệ các quyền con người, quyền công dân; không để xảy ra xét xử oan và phấn đấu không bỏ lọt tội phạm. Cùng với đó là việc nâng cao tỷ lệ và chất lượng giải quyết đơn đề nghị giám đốc thẩm, tái thẩm; rà soát tổ chức bộ máy, tinh giản biên chế và cơ cấu lại đội ngũ cán bộ, công chức theo chủ trương của Đảng, Nhà nước; khẩn trương hoàn thiện Đề án vị trí việc làm của Tòa án nhân dân. 

Tiếp tục đầu tư xây dựng, cải tạo trụ sở và trang cấp các trang thiết bị làm việc cho các Tòa án; Tăng cường công tác xây dựng Đảng. Đề cao kỷ cương, kỷ luật nội bộ theo phương châm “chất lượng, kỷ cương, vì công lý”… Quán triệt và thực hiện nghiêm túc Nghị quyết TW4 (Khóa XII) về tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng; ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện "tự diễn biến", "tự chuyển hóa" trong nội bộ. Đẩy mạnh cuộc vận động xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức Tòa án các cấp trong sạch, vững mạnh…

Cần quan tâm bổ nhiệm cán bộ, đầu tư cơ sở vật chất

Thẩm tra Báo cáo, Ủy ban Tư pháp (UBTP) cơ bản tán thành với đánh giá của TANDTC về những kết quả đạt được và cho rằng, năm 2017 công tác xét xử của TAND các cấp tiếp tục có những chuyển biến tích cực. Năm vừa qua chưa phát hiện trường hợp nào kết án oan người vô tội. Hình phạt mà Tòa án các cấp áp dụng cơ bản bảo đảm nghiêm minh, đúng pháp luật. Việc kiểm tra các trường hợp bị cáo được hưởng án treo, cải tạo không giam giữ, áp dụng tình tiết tăng nặng, giảm nhẹ, nhất là đối với các bị cáo phạm tội tham nhũng, chức vụ tiếp tục được tăng cường.

Tỷ lệ các bản án, quyết định bị hủy, sửa do nguyên nhân chủ quan đạt chỉ tiêu mà Quốc hội đề ra. Số hồ sơ Tòa án trả điều tra bổ sung được VKSND chấp nhận chiếm tỷ lệ cao (93,8%). Việc tổ chức các phiên tòa xét xử lưu động, phiên tòa rút kinh nghiệm được quan tâm, góp phần nâng cao chất lượng tranh tụng tại phiên tòa, đáp ứng yêu cầu cải cách tư pháp. Công tác giám đốc thẩm, tái thẩm được chú trọng, kịp thời nên mặc dù số đơn đề nghị giám đốc thẩm, tái thẩm tăng hơn so với cùng kỳ năm trước, nhưng TANDTC đã có nhiều giải pháp, tăng cường biệt phái cán bộ của TAND cấp tỉnh đến các TAND cấp cao để giải quyết đơn, nên kết quả cải thiện rõ rệt.

Tuy nhiên, chất lượng công tác này còn những hạn chế. Đó là vẫn còn một tỷ lệ bản án, quyết định bị hủy, sửa. Tỷ lệ Tòa án chấp nhận kháng nghị phúc thẩm của Viện kiểm sát tăng so với cùng kỳ năm trước; vẫn còn có tình trạng bản án tuyên không rõ, khó thi hành…

UBTP cũng đánh giá: năm 2017, số lượng các vụ án hành chính được TAND các cấp thụ lý tăng so với cùng kỳ năm trước (22,38%); số lượng các vụ án đã xét xử đạt tỷ lệ 70,2%, tăng 406 vụ. Quá trình giải quyết các vụ án hành chính, Tòa án các cấp đã tích cực, chủ động tổ chức đối thoại giữa người khởi kiện và người bị kiện, làm tốt công tác phối hợp với các cơ quan hữu quan, nên đã có nhiều trường hợp các bên tự thỏa thuận, rút quyết định hành chính hoặc rút đơn khởi kiện. Tuy nhiên, việc giải quyết các vụ án hành chính tại Tòa án còn gặp nhiều khó khăn, vướng mắc do người bị kiện hoặc người đại diện, người được ủy quyền là Chủ tịch, Phó Chủ tịch UBND vắng mặt không tham gia phiên tòa, không tuân thủ quy định tại Điều 60 của Luật Tố tụng hành chính.

Toàn cảnh kỳ họp

Thảo luận về báo cáo của Chánh án, các đại biểu cơ bản đồng tình và đánh giá cao những kết quả mà các Tòa án đã đạt được. So với cùng kỳ năm trước, lượng án giải quyết tăng rất nhiều... đã thể hiện sự cố gắng nỗ lực của Tòa án các cấp trong điều kiện có sự thay đổi lớn về tổ chức bộ máy, số vụ việc phải giải quyết tăng nhiều trong khi biên chế cán bộ không tăng.

Tuy nhiên, công tác Tòa án trong những năm qua còn một số hạn chế, đó là lượng án hành chính giải quyết chưa cao, công tác hướng dẫn áp dụng pháp luật còn chậm. Tỷ lệ giải quyết đơn đề nghị giám đốc thẩm, tái thẩm còn thấp, hay một số cán bộ vi phạm bị xử lý kỷ luật…nên đề nghị Tòa án khắc phục những hạn chế nêu trên và nâng cao công tác xét xử các loại án.

Luật Tổ chức TAND 2014 có quy định về việc thành lập Tòa gia đình và người chưa thành niên. Tuy nhiên báo cáo chưa đề cập đến việc triển khai kế hoạch này ở Tòa án các cấp theo quy định này. Cùng với đó, theo quy định cấp tỉnh phải có chức danh Thẩm phán sơ cấp nhưng đến nay chưa triển khai thực hiện nên đề nghị Chánh án cho triển khai thực hiện những quy định mới.

Đồng tình với đánh giá trong báo cáo về công tác bổ nhiệm, một số trường hợp chưa được tiến hành kịp thời. Nguyên nhân, luật quy định việc cử cán bộ đi học nghiệp vụ xét xử và thi tuyển chọn Thẩm phán đã căn cứ vào chỉ tiêu Thẩm phán toàn quốc của các đơn vị. Theo ĐB Trần Hồng Hà (Vĩnh Phúc), quy định như vậy là chưa hợp lý, vì chứng chỉ nghiệp vụ xét xử và kết quả thi tuyển chọn Thẩm phán chỉ là một trong những tiêu chuẩn để xem xét, bổ nhiệm Thẩm phán. Nên đề nghị TANDTC tăng cường mở thêm lớp nghiệp vụ xét xử và thi tuyển Thẩm phán để vừa đảm bảo nguồn cán bộ, vừa đảm bảo chất lượng, đáp ứng công tác bổ nhiệm.

Cũng theo ĐB Trần Hồng Hà, Báo cáo công tác của TANDTC thể hiện, nguyên nhân của những tồn tại hạn chế là số lượng vụ án phải giải quyết tăng rất nhiều so với năm trước. Tuy nhiên, đội ngũ cán bộ, Thẩm phán không tăng nên đề nghị Chánh án TANDTC báo cáo UBTVQH xem xét, trong khi chưa tăng biên chế cho Tòa án, có thể tăng thêm chỉ tiêu biên chế Thẩm phán trong tổng số chỉ tiêu biên chế được giao để các Tòa án có đủ biên chế làm việc.

Nhiều đại biểu cũng cho rằng, Toà án cần khẩn trương kiện toàn cơ sở vật chất cho 35 Tòa cấp huyện chưa có trụ sở làm việc. Đồng thời, phương tiện, thiết bị làm việc chưa đáp ứng yêu cầu nên đề nghị Chính phủ quan tâm bố trí kinh phí để các Tòa án hoàn thành nhiệm vụ của mình.