Hoàn thiện hành lang pháp lý về dữ liệu

Phát biểu chỉ đạo tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ nhất Hiệp hội Dữ liệu Quốc gia, nhiệm kỳ I (2025-2030), Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh, chúng ta đang bước vào giai đoạn bình minh của kỷ nguyên số, thời kỳ dữ liệu đã trở thành tài nguyên, tư liệu sản xuất quan trọng, trở thành năng lượng mới, thậm chí là "máu" của nền kinh tế số. Chuyển đổi số, với dữ liệu là trung tâm, đang làm thay đổi căn bản cách chúng ta sống, làm việc và phát triển.

Tổng Bí thư cũng thẳng thắn chỉ ra những bất cập trong quản trị và khai thác dữ liệu hiện nay như: Nhận thức về vai trò của dữ liệu chưa đầy đủ; hạ tầng dữ liệu còn phân tán, thiếu kết nối; nguồn nhân lực chất lượng cao về dữ liệu còn thiếu; khung pháp lý chưa hoàn thiện, đặc biệt trong các lĩnh vực như bảo mật dữ liệu, bảo vệ quyền riêng tư và dữ liệu cá nhân, an ninh, an toàn dữ liệu còn nhiều thách thức…

Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị đã xác định rõ, dữ liệu là trung tâm của chuyển đổi số, là động lực quan trọng cho sự phát triển. Nghị quyết cũng đã đề ra các chính sách thí điểm, tạo hành lang pháp lý ban đầu cho việc thúc đẩy phát triển và khai thác dữ liệu.

Trước đó, Quyết định số 142/QĐ-TTg ngày 2/2/2024 phê duyệt Chiến lược dữ liệu quốc gia đến năm 2030 với quan điểm chỉ đạo: Dữ liệu là nguồn tài nguyên mới, là yếu tố then chốt cho chuyển đổi số quốc gia, tạo ra giá trị mới thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia và phục vụ lợi ích người dân.

Đồng thời, thống nhất các quan điểm: Lấy người dân, doanh nghiệp làm trung tâm; phát huy sức mạnh của cả hệ thống chính trị và toàn xã hội tham gia thu thập, xây dựng, phát triển, khai thác, sử dụng và làm giàu dữ liệu. Nhà nước đóng vai trò dẫn dắt, tiên phong kết nối, chia sẻ dữ liệu.

Đổi mới phương thức chỉ đạo, điều hành của các cơ quan trong hệ thống hành chính nhà nước, xây dựng nền hành chính chủ động tương tác với người dân, doanh nghiệp dựa trên dữ liệu; chuyển đổi nhận thức từ tra cứu dữ liệu sang chia sẻ, tích hợp, tái sử dụng dữ liệu, từ sở hữu riêng dữ liệu sang chia sẻ dữ liệu sử dụng chung và cùng hưởng các lợi ích mà dữ liệu mang lại; việc kế thừa, chia sẻ, tích hợp, tái sử dụng và phát huy tối đa hiệu quả của dữ liệu là quyền, trách nhiệm của các bộ, ngành, địa phương…

Thời gian qua, hệ thống văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến dữ liệu đã và đang được xây dựng và từng bước hoàn thiện.

Luật Dữ liệu (có hiệu lực từ 1/7/2025) nhằm tạo sự thống nhất, đồng bộ, sử dụng hiệu quả dữ liệu phục vụ công tác quản lý nhà nước và phát triển kinh tế - xã hội; phục vụ phát triển Chính phủ số và cải cách, cắt giảm thủ tục hành chính; phát triển kinh tế, xã hội; phát triển Trung tâm dữ liệu quốc gia.

Đồng thời tạo cơ sở pháp lý đầy đủ cho việc khai thác, vận hành Cơ sở dữ liệu tổng hợp quốc gia và phát triển Trung tâm dữ liệu quốc gia; bảo đảm sự đồng bộ, thống nhất trong hệ thống pháp luật.

Một trong 7 nhiệm vụ quan trọng Tổng Bí thư Tô Lâm giao cho Hiệp hội Dữ liệu Quốc gia là nghiên cứu, đề xuất, hoàn thiện hành lang pháp lý về dữ liệu, tạo điều kiện cho dữ liệu được tập hợp, lưu chuyển, kết nối, chia sẻ và được khai thác tối đa nhưng vẫn bảo đảm an ninh, an toàn và chủ quyền dữ liệu.

Hiện nay Bộ Công an đang xây dựng Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân và Luật An ninh mạng sửa đổi (bổ sung thêm chức năng quản lý nhà nước về an toàn thông tin mạng) và dự kiến trình Quốc hội thông qua ngay trong năm 2025; trình Chính phủ ban hành các Nghị định hướng dẫn Luật Dữ liệu năm 2024. Tổng Bí thư yêu cầu cần ưu tiên tập trung mọi nguồn lực cho nhiệm vụ này.

Tổng Bí thư khẳng định, Đảng và Nhà nước sẽ tạo mọi điều kiện thuận lợi, hỗ trợ tối đa cho sự phát triển của lĩnh vực dữ liệu, để Việt Nam sớm trở thành một quốc gia số, một xã hội số, một nền kinh tế số thịnh vượng.