Gỏi lá mì - Món ăn độc đáo của người Gia Rai

Người đưa chúng tôi đến gần hơn với hương vị đặc sản ấy là chị Y Cô Viên (36 tuổi), một phụ nữ Gia Rai sống tại làng Kép Ram. Chị là một trong số ít người trẻ tại địa phương vẫn còn giữ trọn vẹn đam mê với những món ăn truyền thống của dân tộc mình.

Được truyền cảm hứng từ mẹ và bà ngoại từ khi còn nhỏ, chị Viên sớm bộc lộ năng khiếu và tình yêu với gian bếp quê hương. "Lúc học lớp 5, tôi đã có thể tự nấu bữa cơm cho cả nhà. Dù chưa ngon, chưa đẹp nhưng mẹ tôi luôn động viên, nhờ đó tôi thêm yêu bếp núc," chị Viên chia sẻ.

Theo lời chị Viên, gỏi lá mì là món ăn không thể thiếu trong bữa cơm hàng ngày của người Gia Rai. Mỗi phụ nữ trong làng đều nắm rõ bí quyết chế biến qua nhiều thế hệ truyền lại. Món ăn không chỉ là thức ăn nuôi dưỡng thể xác mà còn là sợi dây kết nối các thế hệ, lưu giữ bản sắc dân tộc giữa đời sống hiện đại.

Dẫn chúng tôi ra sau vườn, chị Viên nhanh nhẹn hái đầy gùi các nguyên liệu tươi ngon như lá mì gòn, cà Lào, sả, cùng nhiều loại lá thơm dùng làm gia vị và trang trí.

Chị Viên chia sẻ, để món ăn ngon thì lá mì phải là loại cổ hoặc mì xanh, chọn đúng lá non mới có độ dẻo mềm, không bị chát hay gây say. Cà Lào phải hái quả còn xanh, giòn và thơm đặc trưng. Cá cơm khô được chọn kỹ từ nguồn đánh bắt trên dòng Sê San, vị ngọt đậm, thơm ngon, tạo điểm nhấn không thể thiếu trong món ăn.

Quá trình chế biến tuy đơn giản nhưng đòi hỏi sự khéo léo và kinh nghiệm. Lá mì sau khi hái phải vò kỹ nhưng không được xé nát, rồi ngâm nước muối để khử vị chát. Cà Lào luộc sơ giữ độ giòn, cá cơm rang nhỏ lửa đến khi thơm lừng. Gia vị được giã nhuyễn gồm tỏi, ớt, sả, hành khô, sau đó phi thơm, lần lượt cho lá mì, cà và cuối cùng là cá cơm vào xào chung. Tất cả được đảo đều tay để giữ trọn độ chín tới, hòa quyện hương vị mà không làm mất đi sự tươi ngon vốn có của nguyên liệu.

Sau hơn một giờ đồng hồ, món gỏi lá mì với cà Lào, cá cơm Sê San được chị Viên khéo léo bày biện bên hiên nhà sàn. Mùi thơm lan tỏa quyện trong làn gió nhẹ của núi rừng, khiến ai cũng háo hức nếm thử.

Gắp một đũa gỏi lá mì ăn kèm bánh tráng nướng, từng tầng hương vị lan tỏa nơi đầu lưỡi – vị bùi bùi của lá mì, giòn tươi của cà Lào, ngọt đậm của cá cơm Sê San hòa quyện cùng vị cay ấm của gia vị núi rừng. Tất cả tạo nên một bản giao hưởng mộc mạc, thân thuộc mà tinh tế đến lạ.

“Người Gia Rai có thể biến tấu lá mì thành nhiều món: xào, gỏi, nấu canh, cháo... với các nguyên liệu như thịt heo, gà, cá khô hay tép đồng. Lá mì có thể giã, vò, ngâm chua để tạo nên hương vị đặc trưng. Nhưng món gỏi là món dễ ăn, dễ nhớ nhất đối với khách lạ”, chị Viên bật mí.

Không chỉ dừng lại trong bữa cơm gia đình, chị Viên còn thường xuyên mang món gỏi lá mì tham dự các cuộc thi ẩm thực, lễ hội địa phương. Với chị, đây là cách để giới thiệu và quảng bá văn hóa ẩm thực Gia Rai đến gần hơn với cộng đồng. Những điều chỉnh nhỏ trong hương vị cũng được chị khéo léo thực hiện để phù hợp khẩu vị nhiều người, nhưng vẫn giữ được cái hồn dân tộc.

Hình ảnh chị Y Cô Viên trong trang phục truyền thống Gia Rai, tỉ mỉ bên bếp lửa với món ăn dân dã; Trong từng động tác, từng lời chia sẻ của chị, chúng tôi cảm nhận rõ niềm tự hào và trách nhiệm gìn giữ văn hóa ẩm thực dân tộc mình.

Buổi chiều trôi qua trong tiếng cười rộn ràng, mọi người ai cũng tranh thủ ghi lại khoảnh khắc đáng nhớ bằng điện thoại. Còn tôi, trong lòng âm thầm hứa sẽ quay trở lại Kép Ram, để một lần nữa được thưởng thức món gỏi lá mì – hương vị của núi rừng, của tấm lòng người Gia Rai nồng hậu.