Giao xe cho người đã sử dụng rượu bia: Đừng tiếp tay cho những bi kịch

Tiếp tay vi phạm

Cách đây không lâu, tại Phú Thọ, một người đàn ông bị khởi tố vì giao xe cho người sử dụng rượu bia điều khiển, gây tai nạn chết người khiến dư luận xôn xao.

Không riêng gì Phú Thọ, thời gian qua, tại nhiều địa phương trên cả nước, những bi kịch tương tự vẫn liên tiếp xảy ra. Những chiếc xe được trao tay vì nể nang, lòng tin hay sự tiện lợi. Nhưng khi tai nạn xảy ra, người giao xe - dù không trực tiếp điều khiển - cũng không thể đứng ngoài vòng trách nhiệm.

Trong đời sống hằng ngày, việc "nhường xe", "cho mượn xe", không còn xa lạ, nhất là giữa bạn bè, người thân. Tuy nhiên, việc làm này tiềm ẩn rủi ro rất lớn nếu người nhận xe không đủ điều kiện điều khiển phương tiện an toàn, đặc biệt là khi họ có sử dụng rượu bia; vô tình trở thành người tiếp tay cho vi phạm giao thông, thậm chí là tai nạn chết người.

Hành vi giao xe cho người đang say rượu hoặc không đủ điều kiện điều khiển phương tiện có thể cấu thành tội phạm hình sự. Trường hợp xảy ra hậu quả, chỉ cần chứng minh được hành vi giao xe là nguyên nhân dẫn đến tai nạn, người giao xe có thể bị xử lý nghiêm khắc.

Theo Điều 264 Bộ luật Hình sự 2015, người nào giao phương tiện cho người không đủ điều kiện điều khiển, trong đó có nồng độ cồn vượt mức cho phép - nếu gây hậu quả nghiêm trọng, có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự với mức phạt lên đến 7 năm tù.

Không dừng ở đó, theo Nghị định 168/2024, hành vi giao xe sai đối tượng còn bị xử phạt hành chính rất nặng từ 8 đến 10 triệu đồng với cá nhân giao mô tô, xe gắn máy cho người không đủ điều kiện; 28 đến 30 triệu đồng với cá nhân giao ô tô. Mức phạt tăng gấp đôi đối với tổ chức vi phạm và có thể lên tới 60 triệu đồng.

Ngoài trách nhiệm hình sự và hành chính, người giao xe còn phải chịu trách nhiệm dân sự nếu tai nạn xảy ra. Họ có thể bị buộc bồi thường toàn bộ thiệt hại về người và tài sản, bao gồm chi phí chữa trị, mai táng, tổn thất tinh thần, thu nhập bị mất của nạn nhân...

Pháp luật có thể xử phạt, nhưng đạo đức là bản án lặng lẽ và dai dẳng hơn. Nhiều người sống cả đời trong day dứt khi biết rằng hành động của mình – dù xuất phát từ sự tin tưởng – đã dẫn đến cái chết hoặc thương tích cho người khác. Đặc biệt là khi người gây tai nạn là con em trong gia đình, hoặc người bị nạn là người quen. Những cảm xúc ấy không thể cân đo bằng tiền hay bản án.

Từ đó có thể thấy, hành động trao chìa khóa xe cho người khác không đơn thuần là một cử chỉ giúp đỡ, mà là một quyết định mang tính pháp lý, đòi hỏi sự thận trọng, tỉnh táo và nhận thức đầy đủ về hậu quả có thể xảy ra.

Thận trọng và kiểm soát chặt chẽ

Để ngăn chặn nguy cơ từ việc giao xe sai đối tượng, cần sự vào cuộc đồng bộ của cả hệ thống chính trị, đặc biệt là các cá nhân, doanh nghiệp và cơ quan quản lý nhà nước liên quan.

Với cá nhân, cần hiểu rõ quy định pháp luật về trách nhiệm của người giao xe. Tuyệt đối không giao xe cho người có dấu hiệu say xỉn, không bằng lái hoặc không đủ tỉnh táo, dù là người thân quen. Cảnh giác với mọi lời nhờ vả, một lời từ chối lúc này có thể cứu cả cuộc đời bạn và mạng sống người khác.

Với doanh nghiệp, cơ sở cho thuê và vận tải, cần thiết lập quy trình giao xe nghiêm ngặt, bao gồm kiểm tra giấy phép lái xe, tình trạng tỉnh táo, lưu giữ hồ sơ khách hàng. Rà soát định kỳ năng lực và sức khỏe của tài xế, kiểm tra đột xuất nồng độ cồn nếu cần thiết. Ký hợp đồng rõ ràng về trách nhiệm giữa bên giao và bên nhận xe, tránh phát sinh tranh chấp khi sự cố xảy ra.

Với cơ quan chức năng, tiếp tục tăng cường kiểm tra, xử phạt nghiêm minh, đặc biệt trong các dịp lễ, Tết - khi tình trạng say rượu lái xe tăng cao. Tuyên truyền bằng các tình huống thực tế, các vụ án điển hình, để người dân hiểu rõ hậu quả thật sự. Có thể đưa giáo dục pháp luật giao thông vào học đường, giúp thế hệ trẻ nhận thức đúng và sớm.

Giao xe là hành vi mang tính trách nhiệm cao. Nếu giao sai người, hậu quả có thể không dừng lại ở một tai nạn mà có thể là một bản án và một cuộc đời phải sống trong ân hận.

Pháp luật không khoan nhượng với sự chủ quan. Và đạo đức không dung thứ cho sự thờ ơ với sinh mạng con người. Giao xe không chỉ là giao một phương tiện, mà là giao cả trách nhiệm, sinh mạng, đặt cả tương lai và trách nhiệm pháp lý vào đôi tay người khác.

Chỉ một cái gật đầu vì tin tưởng, bạn có thể vô tình đẩy người khác vào thảm kịch và kéo chính mình vào vòng lao lý. Vì vậy, trước khi trao chìa khóa, hãy tự hỏi: Bạn đang giúp đỡ hay đang tiếp tay cho một bi kịch? Vì một giây dễ dãi có thể đổi lấy cả tương lai của chính bạn và những người xung quanh.