Giao việc xác minh tố giác, tin báo tội phạm cho công an xã là để gắn với dân, lo cho dân

Chiều 20/10, Quốc hội thảo luận tại tổ về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Tố tụng Hình sự.

Giao thêm trách nhiệm cho Công an xã là cần thiết, đáp ứng quy định của luật

Liên quan đến việc bổ sung trách nhiệm kiểm tra, xác minh sơ bộ tố giác, tin báo về tội phạm đối với Công an xã (tương đương với trách nhiệm của Công an phường, thị trấn, Đồn Công an), Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Nga nhấn mạnh quy định tại khoản 3, Điều 146 Bộ luật Tố tụng hình sự phân biệt trách nhiệm của Công an phường, thị trấn, Đồn Công an khác với trách nhiệm của Công an xã, do tại thời điểm xây dựng Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015, Công an xã chưa được bố trí chính quy như Công an phường, thị trấn, Đồn Công an.

Tuy nhiên, trên cơ sở quy định mới của Luật Công an Nhân dân năm 2018, Bộ Công an đã triển khai Đề án bố trí Công an chính quy đảm nhiệm các chức danh Công an xã nên việc sửa đổi, bổ sung trách nhiệm của Công an xã giống như Công an phường, thị trấn, Đồn Công an là phù hợp và cần thiết.

Đồng thời, xuất phát từ quy định của pháp luật hiện hành về vị trí, vai trò của Công an xã chính quy và căn cứ điều kiện thực tiễn hiện nay thì việc giao thêm trách nhiệm cho Công an xã sẽ phát huy nguồn lực của lực lượng này trong việc kiểm tra, xác minh sơ bộ tố giác, tin báo tiếp nhận được và tạo điều kiện giải quyết kịp thời các vụ việc ngay từ giai đoạn mới phát hiện.

ĐBQH Nguyễn Thị Thủy ( đoàn ĐBQH tỉnh Bắc Kạn) phân tích, tại nhiều xã, phường khoảng cách từ xã đến trung tâm thành phố lên đến cả trăm kilomet. Vì thế, nếu giao thẩm quyền cho Công an xã để xác minh ngay, sơ bộ tin báo tố giác tội phạm thì sẽ giúp cho việc bảo vệ hiện trường một cách chặt chẽ, lấy lời khai kịp thời hơn. Việc tham khảo và đánh giá tác động cho thấy, nếu giao việc này cho Công an xã thì tốt hơn cho công cuộc đấu tranh phòng, chống tội phạm.

Hiện nay, lực lượng Công an huyện chính quy chuyển xuống Công an xã rất nhiều. Với số lượng hiện nay, tính theo tỷ lệ bình quân để giao trách nhiệm cho Công an xã xác minh sơ bộ tin báo ban đầu thì mỗi Công an xã chỉ tiếp nhận 4,3 tố giác tin báo/năm. Do đó, đại biểu tán thành chủ trương bổ sung trách nhiệm cho Công an xã trong tiếp nhận tố giác, tin báo về tội phạm.

Tuy nhiên, theo đại biểu Nguyễn Thị Kim Anh (đoàn ĐBQH tỉnh Bắc Ninh), vì luật sửa đổi lần này sẽ có hiệu lực ngay nên Chính phủ, Bộ Công an cần đánh giá rất kỹ đội ngũ cán bộ cũng như điều kiện cơ sở vật chất của lực lượng này để đảm bảo tính khả thi, khi luật có hiệu lực, các hoạt động sẽ triển khai được ngay.

Cho ý kiến về vấn đề trao quyền cho công an xã, Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc cho rằng, bổ sung chức năng xử lý tố giác, tin báo tội phạm cho công an xã là rất cần thiết và đáp ứng kịp thời theo quy định của luật. Tỷ lệ xử lý tin báo tố giác tội phạm cũng là chỉ tiêu rất quan trọng mà Quốc hội đưa ra.

“Đây là nhiệm vụ của công an và cũng là yêu cầu với công an xã hiện nay. Nếu không có quy định ràng buộc thì việc nắm tình hình chưa đến nơi đến chốn, nên phải yêu cầu cao hơn, độ chính xác cũng như trách nhiệm của anh rõ ràng hơn. Từ đó, buộc anh sát dân, sát cơ sở tốt hơn”, Chủ tịch nước nêu rõ.

Chủ tịch nước cũng lưu ý, giao thêm trách nhiệm cho công an xã là rất mới, khi đưa ra chủ trương này có rất nhiều ý kiến khác nhau, thậm chí có cả ý kiến phản đối. Tuy nhiên, tình hình an ninh trật tự trong bối cảnh mới, nhất là kinh tế thị trường, có quá nhiều phức tạp, không những thành phố mà ở cả nông thôn, vấn đề trộm cắp, tội phạm, kể cả tội phạm công nghệ cao ở nông thôn phát triển.

Vì thế, theo Chủ tịch nước, nhiệm vụ xử lý tin báo tố giác tội phạm thành nhiệm vụ chính trị của công an xã, rất cần thiết. Chúng ta yêu cầu công an xã nâng cao trách nhiệm phục vụ nhân dân, gắn với dân, lo cho dân chứ không phải cấp gây trở ngại, khó khăn.

Chủ tịch nước cũng đề nghị Bộ Công an có tổng kết, đánh giá nhằm phát huy những mặt tốt, chấn chỉnh tồn tại trong hoạt động của công an xã hiện nay, kể cả vấn đề cơ sở, chỗ ở cho công an xã, phương thức hoạt động, sự phối hợp với đảng ủy xã, chính quyền xã, phối hợp với dân quân ở địa phương.

Phải quy định rõ về thời hạn tạm đình chỉ điều tra

Tại phiên họp, nhiều đại biểu Quốc hội tán thành với đề nghị của Viện Kiểm sát nhân dân tối cao về việc sửa đổi khoản 1 Điều 229 của Bộ luật Tố tụng hình sự hiện hành theo hướng bổ sung căn cứ tạm đình chỉ điều tra “khi không thể kết thúc điều tra vì lý do bất khả kháng do thiên tai, dịch bệnh nhưng đã hết thời hạn điều tra”.

ĐBQH Trần Công Phàn (đoàn ĐBQH tỉnh Bình Dương) đưa ra thực tế, có một số vụ việc dù cơ quan điều tra làm hết khả năng, song do một số điều kiện khách quan nên không thể tiến hành đầy đủ việc điều tra, từ đó không thể kết luận điều tra, hết thời hạn điều tra cũng không kết thúc được. Việc bổ sung căn cứ tạm đình chỉ điều tra vì lý do bất khả kháng do thiên tai, dịch bệnh là cần thiết, hơn nữa sau này vẫn có thể khôi phục điều tra trở lại.

ĐBQH Nguyễn Xuân Thắng (đoàn ĐBQH tỉnh Quảng Ninh) nêu rõ, diễn biến của dịch bệnh Covid-19 trong thời gian qua cho thấy nhiều tình huống không thể lường tính được, nhất là về thiên tai và dịch bệnh. Trong quá trình điều tra hay trong các vụ án kéo dài vì điều kiện khách quan không thể thực hiện đầy đủ các biện pháp điều tra được Bộ luật Hình sự quy định đúng thời hạn. Nếu không có quy định cho phép tạm đình chỉ điều tra, sau đó phục hồi điều tra trở lại, thì ai sẽ chịu trách nhiệm nếu quá thời hạn đặt ra?

Từ những lý do đó, ông Phạm Xuân Thắng tán thành với đề xuất của Viện Kiểm sát nhân dân tối cao về việc bổ sung điều kiện tạm đình chỉ điều tra vì lý do bất khả kháng do dịch bệnh, thiên tai.

Tuy nhiên, đại biểu Thắng cũng lưu ý, thời gian xảy ra dịch bệnh có thể rất dài, song cũng có thể rất ngắn, nên phải quy định rõ về thời hạn tạm đình chỉ điều tra, điều kiện cho phép phục hồi điều tra. Đặc biệt là quy định nhằm tránh lạm dụng dịch bệnh, thiên tai để kéo dài thời gian điều tra quá thời hạn được Bộ luật Hình sự quy định. Quá thời hạn điều tra sau này có nhiều điều có thể biện luận, gây vướng mắc khi thực hiện các biện pháp điều tra chưa thực hiện.

Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Tố tụng Hình sự sửa đổi, bổ sung 3 nội dung. Gồm: khoản 3, Điều 146 của Bộ luật Tố tụng Hình sự theo hướng bổ sung trách nhiệm kiểm tra, xác minh sơ bộ tố giác, tin báo về tội phạm đối với Công an xã (tương đương với trách nhiệm của Công an phường, thị trấn, Đồn Công an); khoản 1, Điều 148 theo hướng bổ sung căn cứ tạm đình chỉ việc giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố vì lý do bất khả kháng do thiên tai, dịch bệnh mà cơ quan có thẩm quyền giải quyết không thể kết thúc việc kiểm tra, xác minh để quyết định khởi tố hoặc không khởi tố vụ án; khoản 1, Điều 155 theo hướng bãi bỏ nội dung dẫn chiếu tới Điều 226 của Bộ luật Hình sự để cho phép cơ quan có thẩm quyền có thể khởi tố vụ án hình sự hành vi xâm phạm quyền sở hữu công nghiệp đối với cả nhãn hiệu và chỉ dẫn địa lý mà không cần có yêu cầu khởi tố của bị hại.