Giáo dục nghề nghiệp bắt nhịp với công nghệ cao

Công nghệ cao đang phủ sóng khắp các lĩnh vực, mang đến nhiều tiềm năng cho con người, nhất là trong bối cảnh cách mạng công nghiệp 4.0 lan tỏa mạnh mẽ như hiện nay.

Không chỉ nông nghiệp, công nghiệp… mà công nghệ cao đã bắt đầu lấn sâu vào lĩnh vực giáo dục, trong đó phải kể đến hệ thống giáo dục nghề nghiệp (GDNN). Tại TP.HCM, nơi tập trung nhiều trường cao đẳng và trung cấp nghề đang có những bước chuyển mình đáng kể.

Nhiều cơ sở đào tạo đã chủ động mở rộng, nâng cấp, đưa vào giảng dạy các ngành công nghệ cao như Drone – thiết bị bay không người lái, Trí tuệ nhân tạo (AI) và Ô tô điện. Đây được xem là hướng đi chiến lược, đáp ứng nhu cầu nhân lực kỹ thuật chất lượng cao trong giai đoạn hiện nay.

Drone hiện được ứng dụng rộng rãi trong nông nghiệp thông minh, giao hàng, giám sát công trình, truyền hình – quay phim, thậm chí phòng cháy chữa cháy. Một số trường nghề đã tích hợp nội dung đào tạo điều khiển Drone vào các ngành cơ điện tử, điều khiển tự động hoặc xây dựng chương trình đào tạo riêng.

Nhu cầu nhân lực trong lĩnh vực này mở rộng sang các mảng dịch vụ nông nghiệp, xây dựng, logistics, an ninh, đòi hỏi người lao động vừa giỏi kỹ năng điều khiển vừa am hiểu kỹ thuật.

AI đang dần trở thành năng lực cốt lõi trong nhiều ngành nghề như phân tích dữ liệu, lập trình, tự động hóa sản xuất, robot, chăm sóc khách hàng ảo…

Các trường nghề đã và đang chuyển đổi các ngành công nghệ thông tin và lập trình viên để tích hợp kỹ năng AI cơ bản. Người học có thể đảm nhiệm các vị trí như kỹ thuật viên AI, tester AI, xử lý dữ liệu, làm việc trong sản xuất, dịch vụ, logistics hay chăm sóc khách hàng.

Cùng với sự phát triển mạnh mẽ của các hãng xe như VinFast và Thaco, nhu cầu về kỹ thuật viên bảo trì, sửa chữa, chẩn đoán lỗi xe điện tăng cao.

Nhiều trường nghề bắt đầu đào tạo công nghệ kỹ thuật ô tô với chuyên ngành về xe điện, mở ra cơ hội việc làm trong bảo trì, sản xuất, lắp ráp và vận hành trạm sạc.

Ông Trần Anh Tuấn – Phó Chủ tịch Hội Giáo dục nghề nghiệp TP.HCM nhìn nhận, nếu ngành nghề truyền thống có chương trình ổn định, thiết bị tương đối chuẩn hóa và đội ngũ giảng viên dày dạn kinh nghiệm thì đào tạo công nghệ cao lại yêu cầu đầu tư thiết bị hiện đại, cập nhật liên tục.

Bên cạnh đó, đội ngũ giảng viên phải có khả năng nắm bắt nhanh công nghệ mới và làm việc với doanh nghiệp; áp dụng phương pháp học tập dự án, mô phỏng thực tế, làm việc với máy móc thật. Đồng thời, cần có thêm ngoại ngữ, kỹ năng số và tư duy học tập suốt đời.

Theo ông Tuấn, việc tích hợp ngành công nghệ mới vẫn còn nhiều thách thức. Chương trình đào tạo chậm cập nhật, nặng lý thuyết, chưa sát thực tiễn; giảng viên thiếu kỹ năng thực hành công nghệ cao, chưa được đào tạo sâu về AI, Drone, ô tô điện; thiết bị và cơ sở vật chất còn hạn chế, khó mô phỏng môi trường làm việc của doanh nghiệp.

“Hệ thống GDNN hiện tại vẫn thiên về tính truyền thống, trong khi công nghệ mới đòi hỏi sự linh hoạt, cập nhật và gắn kết doanh nghiệp”, ông Tuấn nói.

Phó Chủ tịch Hội Giáo dục nghề nghiệp TP.HCM cho rằng nhu cầu tuyển dụng nhân lực drone, AI và kỹ thuật ô tô điện đang thiếu hụt, phần vì chương trình đào tạo còn mới, phần vì người học e ngại thử sức. Mặt khác, doanh nghiệp sẵn sàng tuyển người học nghề biết việc thay vì cử nhân thiếu kỹ năng thực tế.

“Tại nhiều tập đoàn lớn như FPT, VinFast hay các hãng công nghệ Nhật, Hàn, kỹ thuật viên tay nghề cao, có chứng chỉ nghề quốc tế và kinh nghiệm thực tiễn đang được tuyển ngang hoặc hơn cả cử nhân”, ông Tuấn cho hay.

Để đáp ứng nhu cầu, ông cho rằng các trường nghề cần hợp tác chặt chẽ với doanh nghiệp, đầu tư thiết bị mô phỏng thực tế, cập nhật chương trình linh hoạt. Người học cần chủ động trang bị kỹ năng phần mềm, ngoại ngữ cơ bản và tư duy công nghệ.

Với những bạn trẻ yêu công nghệ, ông Tuấn khuyên nên bắt đầu từ việc khám phá bản thân, xác định sở thích làm việc với máy móc, phần mềm hay thiết bị thực tế.

“Nên trải nghiệm thực tế qua các khóa học thử về Drone, AI hoặc tìm hiểu video nghề nghiệp. Học tập suốt đời là điều kiện bắt buộc, có thể khởi đầu từ ngành công nghệ thông tin, điện – điện tử, cơ điện tử, sau đó chuyên sâu sang AI, drone hoặc xe điện”, ông Tuấn nói thêm.

Theo ông, trong tương lai, với xu thế kinh tế xanh, chuyển đổi số và nông nghiệp bền vững, nhiều ngành nghề được dự báo sẽ trở thành mũi nhọn trong GDNN Việt Nam như công nghệ thông tin – AI – dữ liệu, điện – điện tử – cơ điện tử, cơ khí – chế tạo – ô tô (bao gồm xe điện), nông nghiệp công nghệ cao và chăm sóc sức khỏe, dịch vụ cộng đồng. Đây là những lĩnh vực hứa hẹn tạo ra lực lượng lao động trẻ, tay nghề cao, góp phần thúc đẩy kinh tế – xã hội phát triển bền vững.

Theo thống kê sơ bộ, hiện cả nước có gần 1.900 cơ sở GDNN trên toàn quốc, tỷ lệ học viên có việc làm sau tốt nghiệp duy trì ở mức hơn 90%.