Ghi tên thành viên gia đình vào sổ đỏ có gây phiền hà cho người dân?

Thông tư số 33/2017/TT-BTNMT do Bộ Tài Nguyên và Môi trường ban hành, có hiệu lực từ ngày 5/12/2017. Trong đó Điểm c Khoản 1 Điều 5 hướng dẫn: “c) Hộ gia đình sử dụng đất thì ghi “Hộ gia đình, gồm ông” (hoặc “Hộ gia đình, gồm bà”), sau đó ghi họ tên, năm sinh, tên và số giấy tờ nhân thân của chủ hộ gia đình như quy định tại Điểm a Khoản này; địa chỉ thường trú của hộ gia đình. Trường hợp chủ hộ gia đình không có quyền sử dụng đất chung của hộ gia đình thì ghi người đại diện là thành viên khác của hộ gia đình có chung quyền sử dụng đất của hộ gia đình. Dòng tiếp theo ghi “Cùng sử dụng đất, cùng sở hữu tài sản gắn liền với đất (hoặc Cùng sử dụng đất hoặc Cùng sở hữu tài sản) với … (ghi lần lượt họ tên, năm sinh, tên và số giấy tờ nhân thân của những thành viên còn lại trong hộ gia đình có chung quyền sử dụng đất, quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất).”

Ảnh minh họa

Tại tọa đàm "Làm rõ quy định mới về giấy chứng nhận quyền sử dụng đất", nói về lý do của sự thay đổi trên, ông Mai Văn Phấn, Phó Cục trưởng Cục đăng ký đất đai, Tổng cục Quản lý đất đai, Bộ Tài nguyên và Môi trường cho biết phạm vi sửa đổi của Thông tư lần này là phạm vi điều chỉnh các thành viên có chung quyền sử dụng đất trong hộ gia định sử dụng đất. Quy định pháp luật hiện hành có 17 trường hợp thể hiện thông tin của người sử dụng đất trên giấy chứng nhận và hộ gia đình chỉ là một trong số 17 trường hợp đó.

Theo ông Phấn, bản chất của việc điều chỉnh lần này là chỉ điều chỉnh cái thể hiện thông tin của các chủ thể và là thành viên trong hộ gia đình mà có chung quyền sử dụng đất. Ông Phấn phân tích trước đây, luật 1998, luật 1993, quy định chủ thể trong việc sử dụng quản lý đất đai là hộ gia đình. “Qua các thời kì chúng ta đã ghi tên của chủ gia đình hoặc chủ hộ gia đình trên giấy chứng nhận. Tuy nhiên, trong thời kì đổi mới, thị trường đất đai, quyền sử dụng đất được mở rộng, nên tên của người chủ sử dụng đất, người chủ gia đình không còn phù hợp, nó không còn thích ứng với điều kiện bây giờ”, ông Phấn nói.

Ngoài ra, cũng từ việc phát sinh là ghi tên chủ hộ gia đình, đến thời điểm hiện nay, giá trị đất đai lên, quyền sử dụng đất được mở rộng, chính sách về thu hồi, đền bù đất khi nhà nước có mục đích sử dụng và có chính sách đền bù hỗ trợ cho người bị thu hồi đất. Vì vậy, trong nội bộ các hộ gia đình sẽ phát sinh ra sự tranh chấp quyền sử dụng đất giữa các thành viên. Bên cạnh đó, khi quyền sử dụng đất được đưa vào thị trường đất sẽ gây khó khăn giữa người sử dụng đất và người nhận quyền sử dụng đất.

Khi nhà nước thực hiện các dự án phát triển là thực hiện thu hồi đất thì các thành viên trong hộ gia đình có người có quyền sử dụng đất, có người không có quyền sử dụng đất; vì vậy khi thực hiện việc đền bù và hỗ trợ thì không xác định được rạch ròi, rõ ràng thành viên nào là đủ quyền được hỗ trợ.

“Trong điều chỉnh lần này chúng tôi muốn đi vào bản chất, xác định chính xác chủ thể nào là thành viên trong hộ gia đình có quyền sử dụng đất để bảo đảm tính chặt chẽ về pháp lý, bảo đảm giảm thiểu mâu thuẫn trong hộ gia đình, bảo đảm việc minh bạch trong giao dịch quyền sử dụng đất sau này, bảo đảm việc khi nhà nước có hỗ trợ, đền bù”, ông Phấn nhấn mạnh.

Về việc dư luận cho rằng khi được giao đất cho hộ gia đình thì mặc nhiên những người có tên trong hộ khẩu sẽ được ghi tên vào sổ đỏ, ông Phấn giải thích hộ khẩu để quản lý việc thường trú của công dân, giấy chứng nhận ghi quyền sử dụng đất của người sử dụng đất. Sổ hộ khẩu chỉ là một thông tin tham chiếu để ghi tên của người có quyền sử dụng đất trên giấy chứng nhận chứ không phải là tất cả các thành viên trong sổ hộ khẩu mà không có quyền sử dụng đất lại được ghi tên trên giấy chứng nhận.

Làm rõ thêm về khái niệm hộ gia đình, Luật sư Trương Thanh Đức, Trọng tài viên Trung tâm Trọng tài quốc tế Việt Nam, Chủ tịch Hội đồng thành viên công ty luật BASICO cho hay, khái niệm hộ gia đình đã được đưa vào rất nhiều đạo luật. Hộ gia đình sử dụng đất đã được định nghĩa rõ trong Luật Đất đai năm 2013 ở Điều 3 Khoản 29. Đó là những người có đặc điểm chung như quan hệ huyết thống, quan hệ hôn nhân, quan hệ nuôi dưỡng (bố mẹ nuôi, con nuôi). Thứ hai, họ đang chung sống ở thời điểm nhà nước ghi nhận, được nhà nước cấp giấy. Thứ ba, họ có quyền sở hữu chung tài sản đối với đất thì được gọi là quyền sử dụng chung. Cuối cùng, pháp luật tính ở thời điểm được nhà nước giao đất, cho thuê đất, được nhà nước công nhận quyền sử dụng đất hoặc là những người đó được nhận quyền sử dụng đất từ thừa kế, tặng cho hay hợp đồng nào đó.

Từ bốn đặc điểm nói trên, có thể xác định rõ ai là chủ thể, ai là thành viên hộ gia đình để có quyền sử dụng đất. Và việc ghi vào sổ đỏ là một điều cần thiết, đúng đắn, hợp lý. “Những ý kiến lo ngại như giúp việc hay người thân quen nào đó nhập vào hộ khẩu để ảnh hưởng đến quyền sử dụng đất là không có căn cứ” luật sư Trương Thanh Đức khẳng định.