Diễn đàn Biển ASEAN - Khuôn khổ hữu hiệu thúc đẩy hợp tác biển khu vực

Sáng 15/12, Diễn đàn Biển ASEAN (AMF) lần thứ 10 đã được tổ chức theo hình thức trực tuyến kết hợp trực tiếp, với sự tham dự của đại diện các nước ASEAN, đại diện Đại sứ quán các nước ASEAN tại Hà Nội, Ban Thư ký ASEAN, cùng các Bộ, ngành liên quan của Việt Nam.

Diển đàn Biển ASEAN lần thứ 10 nằm trong khuôn khổ các hoạt động liên quan tới hợp tác biển do Việt Nam chủ trì tổ chức trên cương vị Chủ tịch ASEAN.

Trên cương vị chủ trì và phát biểu khai mạc Diễn đàn, ông Vũ Hồ, Vụ trưởng Vụ ASEAN (Bộ Ngoại giao), Trưởng đoàn Việt Nam khẳng định kể từ khi thành lập vào năm 2010, Diễn đàn Biển ASEAN (AMF) đã thực sự trở thành khuôn khổ hữu hiệu để thúc đẩy đối thoại, chia sẻ thông tin và phối hợp giữa các cơ quan tham gia hợp tác biển, có những đóng góp quan trọng cho hợp tác và an ninh biển khu vực.

Vụ trưởng Vụ ASEAN (Bộ Ngoại giao) nhấn mạnh, trong bối cảnh kỷ niệm 10 năm AMF và trước những phát triển mới trong cục diện hợp tác biển ở khu vực, hội nghị lần này là dịp để các nước ASEAN cùng điểm lại những kết quả đã đạt được, xác định những tồn tại, khó khăn và thảo luận các biện pháp khắc phục, cũng như phương hướng đẩy mạnh hơn nữa hợp tác biển ASEAN thời gian tới.

Nhân dịp này, Trưởng đoàn Việt Nam cũng thông báo về những hoạt động Việt Nam đã triển khai trong năm qua, trong đó có nhiệm vụ đồng chủ trì hoạt động của nhóm công tác ARF về an ninh biển; tổ chức Hội thảo ASEAN-Trung Quốc về Hợp tác đối xử công bằng và nhân đạo với ngư dân; và mới nhất là tổ chức Hội thảo kỷ niệm 10 năm AMF để trao đổi về việc xây dựng cách tiếp cận gắn kết, thích ứng của ASEAN về hợp tác biển.

Nhìn lại tình hình trong năm 2020, hội nghị ghi nhận dù gặp nhiều khó khăn gây ra bởi đại dịch COVID-19, hợp tác biển trong khuôn khổ ASEAN và các cơ chế do ASEAN dẫn dắt tiếp tục đạt những kết quả quan trọng trên nhiều nội dung, cả về bảo đảm an ninh, an toàn hàng hải, chống tội phạm xuyên quốc gia trên biển, phát triển nghề cá, chống đánh bắt cá trái phép, ngăn ngừa ô nhiễm và rác thải trên biển… Trong đó, ASEAN đã thành lập mạng lưới chống đánh bắt cá trái phép, xây dựng kế hoạch hành động chung chống rác thải trên biển và tiến hành nghiên cứu khả thi về xây dựng chính sách nghề cá chung của ASEAN.

Đặc biệt, tại Hội nghị Cấp cao Đông Á (EAS) lần thứ 15, các nhà Lãnh đạo đã thông qua Tuyên bố EAS về Phát triển biển bền vững. Hợp tác và an ninh biển cũng là một lĩnh vực ưu tiên cao trong các Kế hoạch hành động giai đoạn 2021-2025 mà ASEAN đã hoàn tất với 7 đối tác bên ngoài khu vực trong năm 2020.

Bên cạnh những kết quả hợp tác, các đại biểu cũng dành nhiều thời gian trao đổi về nhiều thách thức đang nổi lên, trong đó có các hoạt động, diễn biến làm phức tạp tình hình, gia tăng căng thẳng, gây phương hại trật tự pháp luật trên biển, cũng như những thách thức phi truyền thống như đánh bắt cá trái phép, ô nhiễm môi trường biển và nạn rác thải nhựa…

Về phương hướng trong thời gian tới, hội nghị ghi nhận các kết quả, khuyến nghị đưa ra tại Hội thảo kỷ niệm 10 năm thành lập AMF do Việt Nam tổ chức ngày 14/12/2020, trong đó đề xuất ASEAN xây dựng một cách tiếp cận tổng thể, gắn kết, thích ứng và bao trùm về hợp tác biển.

Do hợp tác biển là lĩnh vực mang tính liên ngành, liên trụ cột, với sự tham gia của nhiều cơ quan khác nhau, các đại biểu đều chia sẻ sự cần thiết của việc tăng cường trao đổi thông tin, phối hợp hoạt động giữa các cơ quan, đồng thời giảm thiểu chồng chéo, trùng lắp. Ngoài ra, các đại biểu đều nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tuân thủ luật pháp quốc tế, đặc biệt là Công ước Luật Biển 1982 (UNCLOS 1982), trong việc tiến hành mọi hoạt động trên biển.

Các nước cũng đã trao đổi về các biện pháp củng cố vai trò và nâng cao hiệu quả hoạt động của AMF, đặc biệt cần phát huy hữu hiệu vai trò của AMF là diễn đàn đối thoại liên ngành về các vấn đề trên biển, xử lý những khó khăn, trở ngại trong hoạt động của từng cơ quan cũng như hợp tác giữa các cơ quan, đồng thời phối hợp quan điểm, ứng xử chung của ASEAN trước những vấn đề mới đặt ra, trong đó có các sáng kiến, kế hoạch hợp tác biển do đối tác bên ngoài đề xuất.