Sau một hành trình dài bền bỉ, kiên trì và đầy nỗ lực, Quần thể di tích và danh thắng Yên Tử (tỉnh Quảng Ninh) - Vĩnh Nghiêm (tỉnh Bắc Ninh) - Côn Sơn, Kiếp Bạc (TP. Hải Phòng) đã được Ủy ban Di sản thế giới công nhận là Di sản văn hóa thế giới của nhân loại.
Quần thể di tích và danh thắng Yên Tử (tỉnh Quảng Ninh) - Vĩnh Nghiêm (tỉnh Bắc Ninh) - Côn Sơn, Kiếp Bạc (TP. Hải Phòng) là Di sản văn hóa thế giới dạng chuỗi đầu tiên. Đồng thời, đây là Di sản liên tỉnh thứ hai trong số 9 Di sản thế giới của Việt Nam được UNESCO công nhận.
Sự công nhận này không chỉ là niềm tự hào của ba tỉnh Quảng Ninh, Bắc Ninh và TP. Hải Phòng mà còn khẳng định giá trị độc đáo, sống động và có tầm vóc toàn cầu của Phật giáo Trúc Lâm khởi nguồn từ dãy núi thiêng Yên Tử.
Quá trình xây dựng hồ sơ di sản là một minh chứng sống động cho tinh thần quyết tâm và sự phối hợp chặt chẽ, hiệu quả giữa các cấp, các ngành, các địa phương, Giáo hội Phật giáo Việt Nam, các tổ chức, cá nhân, các nhà khoa học trong nước và quốc tế.
Để đảm bảo chất lượng và tiến độ, Ban Chỉ đạo và Tổ Công tác xây dựng Hồ sơ Yên Tử đã được thành lập, phối hợp chặt chẽ của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Bộ Ngoại giao, Hội đồng di sản Quốc gia, Ủy ban Quốc gia UNESCO Việt Nam, cùng với 3 địa phương Quảng Ninh, Bắc Ninh và Hải Phòng.
Đặc biệt, trong quá trình tiếp nhận khuyến nghị từ Trung tâm Di sản thế giới (UNESCO) và Hội đồng Di tích và Di chỉ (ICOMOS), tỉnh Quảng Ninh đã chủ động xây dựng và gửi Báo cáo giải trình, bổ sung thông tin tới 4 lần vào tháng 11/2024, tháng 02/2025, tháng 4/2025 và tháng 6/2025. Sự kiên trì, kiên định và tinh thần cầu thị này đã góp phần quan trọng thuyết phục các tổ chức quốc tế công nhận giá trị đặc biệt, nổi bật toàn cầu của di sản.
Quần thể Di tích và Danh thắng Yên Tử - Vĩnh Nghiêm - Côn Sơn, Kiếp Bạc, với nội dung trọng tâm là về Phật giáo Trúc Lâm vốn được các vua Trần, đặc biệt là Phật hoàng Trần Nhân Tông sáng lập vào thế kỷ 13 mang đến một đóng góp độc đáo và bền bỉ cho di sản văn hóa và tâm linh của nhân loại.
Được khởi nguồn từ vùng núi thiêng Yên Tử, Phật giáo Trúc Lâm đại diện cho một hệ thống triết lý và tâm linh tổng hòa, dung hợp Phật giáo Đại thừa với đạo lý Nho giáo, vũ trụ quan Lão giáo và tín ngưỡng bản địa của người Việt.
Thông qua hệ thống các chùa chiền, am thất, tuyến hành hương, văn bia, mộc bản và các địa điểm linh thiêng được bảo tồn tốt trải dài từ Yên Tử đến Vĩnh Nghiêm và Côn Sơn - Kiếp Bạc, quần thể di sản chuỗi này phản ánh đầy đủ các giai đoạn phát triển của Phật giáo Trúc Lâm.
Quần thể di tích và danh thắng Yên Tử - Vĩnh Nghiêm - Côn Sơn, Kiếp Bạc được UNESCO công nhận là Di sản văn hóa thế giới là bằng chứng cho sự kết hợp độc đáo giữa Nhà nước, tôn giáo và nhân dân trong việc hình thành bản sắc dân tộc Việt Nam.
Bên cạnh đó, cảnh quan linh thiêng được hình thành thông qua mối tương tác thường xuyên, mật thiết với thiên nhiên và một hệ thống đạo đức dựa trên lòng yêu chuộng hòa bình, tu dưỡng bản thân, lòng khoan dung, nhân ái và sự giao hòa giữa con người và thiên nhiên.
Sự công nhận của UNESCO là sự ghi nhận xứng đáng cho một hành trình đầy nỗ lực, đồng thời là lời khẳng định về giá trị của một di sản văn hóa và tâm linh sống động, mang đến những đóng góp độc đáo và bền bỉ cho di sản văn hóa và tâm linh của nhân loại.