ĐBQH Lê Thanh Vân: Giám sát hoạt động của báo chí là cần thiết và có ý nghĩa quan trọng

PV: Phát biểu tại hội trường Quốc hội vừa qua, ông có đề cập đến tình trạng cản trở báo chí tác nghiệp và đề nghị đưa chuyên đề giám sát việc thực hiện chính sách pháp luật trong hoạt động báo chí vào chương trình giám sát của Quốc hội. Vậy, ông có thể nói rõ hơn về vấn đề này được không?

ĐBQH Lê Thanh Vân: Tại hội trường Quốc hội, tôi đã phát biểu và đề nghị đưa chuyên đề giám sát việc thực hiện chính sách pháp luật trong hoạt động báo chí vào chương trình giám sát của Quốc hội. Đề xuất này là dựa trên các căn cứ thực tế:

Thứ nhất là Luật Báo chí đã ban hành được 29 năm, sửa đổi 2 lần vào năm 1999 và 2016. Việc sửa đổi cơ bản đã góp phần củng cố và tăng cường công tác quản lý nhà nước đối với báo chí, làm cho việc quản lý báo chí theo đúng luồng, có trật tự hơn. Măt khác, tạo ra không gian về pháp lý cho phóng viên, nhà báo tác nghiệp thuận lợi hơn nhưng việc sửa đổi bổ sung vẫn còn những vấn đề chưa lường trước được so với thực tiễn đặt ra.

Thứ 2 là qua thực tiễn thực hiện Luật Báo chí cho thấy, về cơ bản các cơ quan nhà nước, tổ chức chính trị xã hội, tổ chức kinh tế, cá nhân có thẩm quyền đều tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động báo chí. Tuy nhiên, vẫn còn có những hiện tượng ngăn cản, né tránh thậm chí có những trường hợp hành hung nhà báo tác nghiệp.

Đại biểu Lê Thanh Vân

Thứ 3 là ngay cả hoạt động báo chí cũng có những trường hợp lợi dụng diễn đàn công khai để đưa tin viết bài, đăng tải thiên vị cho lợi ích nhóm, thậm chí lăng xê đánh bóng tên tuổi cá nhân.

Ba vấn đề trên có thể diễn ra một cách vô tình hay cố ý nhưng dù sao cũng thiếu sự giám sát chặt chẽ của cơ quan dân cử trong đó có vai trò của Quốc hội. Vì vậy, tôi đề nghị nếu không giám sát tối cao ở Quốc hội thì có thể giám sát ở UBTVQH hoặc giao cho Ủy ban Văn hóa Giáo dục Thanh thiếu niên nhi đồng của Quốc hội giám sát để một mặt kiểm tra xem các quy định trong Luật Báo chí hiện nay có gì cần tiếp tục sửa đổi, bổ sung hay không; có những quy định nào không còn phù hợp thực tiễn để sửa đổi.

PV: Bên cạnh những mặt được của báo chí thì cũng có thông tin phản ánh về tình trạng phóng viên nhũng nhiễu, tiêu cực, thậm chí đe dọa tống tiền cán bộ, doanh nghiệp, làm xấu đi hình ảnh báo chí nói chung, ông có nắm được thông tin đó không?

ĐBQH Lê Thanh Vân: Có hiện tượng đó, nên tôi đã khái quát lý do chúng ta cần phải giám sát. Rõ ràng trên thực tế có hiện tượng phóng viên hoặc giả phóng viên, thậm chí mạo danh phóng viên để lợi dụng quyền tự do ngôn luận cá nhân, tính công khai minh bạch để đe dọa, khủng bố tinh thần cá nhân, doanh nghiệp để trục lợi.

Thời gian qua, Cơ quan điều tra đã khởi tố một số vụ án liên quan đến vi phạm này, một số phóng viên, nhà báo đã bị xử lý theo quy định của pháp luật. Đó là một hiện tượng không thể không nhìn nhận dưới góc độ sự lạm dụng quy định của Luật Báo chí. Mặt khác, báo chí phản ánh đúng diễn biến, đúng sự kiện và không có vi phạm về nội dung kể cả hoạt động của tổ chức chính trị, cá nhân chính trị gia, nhưng vì lý do gì mà bị gỡ mà quy trình sử dụng quyền lực đó không minh bạch. Tôi được biết rất nhiều bài báo bị gỡ chỉ vì có những tin nhắn mang tính chất chỉ đạo.

Vậy nên phải làm rõ động cơ, mục đích nếu như không vì sự bảo vệ tôn chỉ mục đích, tính đúng đắn của các quy định trong chính sách pháp luật về báo chí thì đó là vì động cơ, mục đích gì?

PV: Vậy việc giám sát hoạt động của báo chí có ý nghĩa như thế nào trong giai đoạn hiện nay, thưa ông?

ĐBQH Lê Thanh Vân: Tôi cho rằng việc giám sát hoạt động của báo chí là rất cần thiết và có ý nghĩa quan trọng. Qua giám sát, Quốc hội biết được những quy định của mình đặt ra có phù hợp với thực tiễn hay không, có mở đường cho các quan hệ báo chí phát triển; có ngăn cản hoạt động tác nghiệp của các cơ quan báo chí hay không. Trên cơ sở đó sửa đổi, bổ sung cho phù hợp.

Ý nghĩa tiếp theo là thông qua hoạt động giám sát để chấn chỉnh lại công tác, hoạt động của báo chí, của các cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền có hiện tượng lạm dụng báo chí hay không. Đó là việc lạm dụng quyền năng của mình để chế ước hoạt động báo chí; lợi dụng quy định của Luật Báo chí để lăng xê đánh bóng cho lợi ích nhóm, lợi ích cá nhân... Đồng thời ngăn chặn tình trạng hành hung, ngăn cản báo chí tác nghiệp.

Ý nghĩa thứ 3 là để hướng đến nền báo chí minh bạch, cách mạng, cần có hoạt động giám sát để tìm ra những mặt được và chưa được cũng như những nguyên nhân và hạn chế để có giải pháp phù hợp; giúp Chính phủ chỉ đạo các cơ quan quản lý báo chí, cơ quan báo chí và cả đội ngũ phóng viên ngày càng chuyên nghiệp hơn, hạn chế đến mức thấp nhất những vi phạm pháp luật có thể xảy ra nhằm đảm bảo cho nền báo chí thực sự minh bạch, vì mục đích tối thượng là bảo vệ Nhà nước, bảo vệ lợi ích nhân dân.

Qua giám sát có thể kiểm tra xem đạo đức nghề nghiệp của nhà báo, loại bỏ khỏi đội ngũ nhà báo những cá nhân vi phạm pháp luật, không còn phẩm chất đạo đức, lợi dụng danh nghĩa nhà báo để đe nẹt, dọa dẫm, trục lợi; ngăn chặn hiện tượng mượn danh nhà báo; giống như hiện tượng ngoài xã hội đóng giả công an để lạm dụng, trá danh cán bộ công quyền để trục lợi… cần được phát hiện và ngăn chặn kịp thời.

PV: Trân trọng cảm ơn ông!