Cựu đặc vụ FBI Ali Soufan: “Chảo lửa” Trung Đông hỗn loạn bởi Arập Xêút, Yemen

Ali Soufan, cựu đặc vụ Cục điều tra liên bang Mỹ (FBI), một trong những chuyên gia hàng đầu của FBI về Al-Qaeda, Chủ tịch hãng an ninh tình báo Soufan Group, chuyên gia chống chủ nghĩa khủng bố. Ông đã có nhiều năm nghiên cứu về lực lượng Al Qaeda và hai căn cứ quyền lực truyền thống của nhóm này tại Yemen và Arập Xêút.

Ngày 23/01, sau khi Houthi, phong trào Hồi giáo Shiite tại Yemen giành quyền kiểm soát Thủ đô Sanaa, cả Tổng thống Abed Rabbo Mansour Hadi cùng Chính phủ thân Mỹ của mình đều tuyên bố từ chức. Cũng trong ngày này, Quốc vương Abdullah bin Abdulaziz trị vì Arập Xêút qua đời ở tuổi 90.

Vậy những sự kiện này sẽ có tác động như thế nào đến khu vực Trung Đông cũng như sức mạnh của lực lượng AQAP nói riêng và lực lượng Al Qadea nói chung? Và chúng sẽ ảnh hưởng như thế nào đối với nước Mỹ (quốc gia luôn coi AQAP, Al Qaeda là kẻ thù số 1 của mình), tình hình an ninh khu vực và an ninh thế giới?

Dưới đây là cuộc trò chuyện của ông với Yahoo News về vấn đề này.

Ali Soufan, cựu đặc vụ Cục điều tra liên bang Mỹ (FBI)

Arập Xêút sẽ như thế nào sau sự qua đời của Quốc vương Abdullah, theo ông?

Ali Soufan: Điều này đã xảy ra ở một thời điểm không thể tồi tệ hơn. Cho đến nay, Arập đã đưa ra một kế hoạch chuyển giao quyền lực cho người kế nhiệm khá suôn sẻ. Gia tộc Al Saud đã chứng tỏ khả năng phục hồi mau chóng trong những năm qua. Thế nhưng, hiện họ đang ở ngã tư đường. Cuộc chuyển giao quyền lực này có thể ảnh hưởng đến tương lai của vương quốc dầu lửa. Chúng ta hãy cứ chờ xem.

Cũng thời điểm này, nước Mỹ đang đối mặt với một cuộc khủng hoảng tại khu vực Trung Đông: khủng hoảng chính trị tại Yemen, cuộc chiến ở Syria và Iraq. Và đặc biệt mối đe dọa từ chủ nghĩa khủng bố đến từ các chiến binh thánh chiến của Lực lượng Nhà nước Hồi giáo tự xưng (IS) và tại Arập Xêút.

Quốc vương Abdullah bin Abdulaziz trị vì Arập Xêút qua đời ở tuổi 90.

Vậy kẻ thù của Arập Xêút có khả năng sẽ lợi dụng điều này?

Ali Soufan: Arập Xêút biết họ bị bao quanh bởi các nhóm khủng bố - những kẻ muốn tạo ra sự hỗn loạn và tàn phá bên trong vương quốc này. Không phải ngẫu nhiên mà sau khi Arập Xêút có động thái mở lại Đại sứ quán ở Baghdad sau 25 năm (Arập Xêút đóng cửa đại sứ quán tại Iraq từ năm 1990), lực lượng IS đã tấn công biên giới và giết chết một chỉ huy. Điều này có thể cho chúng ta hiểu được phần nào những gì đang xảy ra tại khu vực Trung Đông.

Nếu Arập Xêút không có một sự chuyển giao quyền lực uyển chuyển, các phần tử cực đoan sẽ tận dụng lợi thế này. Những kẻ đối địch có thể có thêm động lực để can thiệp vào.

Chẳng hạn, một số quận phía đông Arập Xêút - nơi cung cấp sản lượng dầu lớn - tập trung phần đông người Hồi giáo Shiite tin rằng họ đã bị đàn áp.

Và rất có thể, Iran sẽ có động thái nào đó tương tự như đã hậu thuẫn phong trào Hồi giáo Shiite Houthi giành quyền kiểm soát Thủ đô Sanaa của Yemen ngày 23/01 vừa qua.

Tổng thống Yemen Abed Rabbo Mansour Hadi

Cho đến nay thì ai là người chịu trách nhiệm chính cho những gì đã xảy ra tại Yemen?

Ali Soufan: Cho đến lúc này, tôi cho rằng chẳng ai phải chịu trách nhiệm về việc này cả. Các chiến binh Houthi đã giành quyền kiểm soát Thủ đô và các khu vực phía bắc. Cựu Tổng thống Ali Abdullah Saleh thì vẫn rất có quyền lực trong quân đội và trong các lực lượng an ninh.

Và đó là lý do tại sao chúng ta lại thấy quân đội đứng ngoài “cuộc chơi” này. Tại thời điểm này, người có lợi duy nhất đó là AQAP - một nhánh của lực lượng khủng bố quốc tế Al-Qaeda trên Bán đảo Arập.

Vậy Houthi là ai và họ muốn gì?

Ali Soufan: Họ là những người Hồi giáo Zaydi, một nhánh của dòng Hồi giáo Shiite. Họ cảm thấy rằng mình không có những người ủng hộ thực sự tại Yemen.

Họ luôn cảm thấy có một mối đe dọa đến văn hóa và tục lệ tôn giáo của mình. Sự thực là Abdul Malik al-Houthi (lãnh đạo phong trào Houthi) đang là người được Iran ủy nhiệm nhằm xây dựng một chỗ đứng của mình tại bán đảo Arập.

Nhằm mục đích gì, thưa ông?

Ali Soufan: Mục đích chính trị. Giống như họ (những người Iran) có lực lượng Hezbollah tại Libăng. Giống như họ có các đồng minh trong chính quyền Iraq - những người trung thành với họ.

Vậy Mỹ có thể giải quyết vấn đề những người Houthi như thế nào?

Ali Soufan: Vâng, chúng ta có thể hiểu như thế này. Khẩu hiệu của người Houthi mà họ viết trên tất cả các lá cờ của mình là "Hãy đem chết chóc tới nước Mỹ, Israel và nguyền rủa người Do Thái".

Và tôi không nói dối điều này. Tôi không biết là họ lại trở nên đáng sợ như vậy. Nhưng tôi cho là chúng ta phải chấp nhận sự thật này. Đúng vậy, họ đối địch với Al Qaeda, AQAP. Nhưng trong trường hợp này, kẻ thù của kẻ thù của bạn không nhất thiết phải là một người bạn.

Các chiến binh phong trào Houthi

AQAP là kẻ thù chính của nước Mỹ. Lực lượng này luôn là mục tiêu của các cuộc không kích mà nước Mỹ nhiều lần tiến hành.

Ali Soufan: Bất cứ khi nào nước Mỹ lơ là, bất cứ khi nào hỗn loạn, AQAP và những nhóm khủng bố khác đều có cơ hội phát triển mạnh. Xung đột tại Yemen đang hướng tới một số loại xung đột giáo phái.

AQAP đang tự bộc lộ mình như những kẻ hậu thuẫn cho người Hồi giáo Sunni trong nước và trong khu vực. Và chúng ta có thể nhìn thấy điều này với IS ở Iraq, hay Al Nusra và IS ở Syria. Tôi nghĩ rằng AQAP hiện nay có khả năng kiểm soát ở nhiều khu vực hơn nữa.

Vậy sau nhiều năm Mỹ tiến hành tấn công bằng máy bay không người lái, AQAP hiện nay suy yếu đi hay đang mạnh lên?

Ali Soufan: Các cuộc tấn công bằng máy bay không người lái của Mỹ không được thiết kế nhằm phá hủy và tiêu diệt AQAP. Chúng được xây dựng như một công cụ chiến thuật nhằm thoát khỏi các mối đe dọa sắp xảy ra.

Vì vậy, AQAP trong nhiều năm đã ghi dấu ấn vào văn hóa của khu vực bộ lạc tại Yemen. Tôi tin rằng ở một số khu vực, AQAP có chiều hướng trở nên mạnh mẽ hơn cách đây vài năm.

Điều này có ý nghĩa thế nào đối với chính sách của nước Mỹ?

Ali Soufan: AQAP là nhánh tốt nhất của lực lượng Al Qaeda. AQAP hoạt động không chỉ như một nhánh mà còn là đại diện chính thức của Al Qaeda.

Nó là thực thể tiếp tục cuộc thánh chiến toàn cầu của Osama bin Laden. Và gần đây, nhóm này tuyên bố họ đứng đằng sau vụ tấn công Charlie Hebdo.

Còn sự bất ổn tại Yemen sẽ ảnh hưởng đến tất cả mọi người. Không chỉ là vấn đề an ninh khu vực, mà còn là an ninh quốc tế, an ninh toàn cầu.

Nghe cứ như hoàn toàn là mớ lộn xộn vậy.

Ali Soufan: Nó là một mớ lộn xộn. Nếu ai đó nói rằng họ biết điều gì đang xảy ra tại Yemen, thì tôi biết một điều chắc chắn là: Họ chẳng biết gì về Yemen cả.