Có nên chỉ định thầu dự án cao tốc Bắc-Nam phía Đông?

Mới đây Bộ Xây dựng có văn bản gửi Thủ tướng Chính phủ đề nghị xem xét, chỉ định thầu Tổng công ty Sông Đà thi công một số đoạn đường bộ trên tuyến cao tốc Bắc - Nam phía Đông. Điều mà dư luận quan tâm và lo ngại là DN này đang thua lỗ, nhưng lại thực hiện dự án lớn như vậy sẽ có rất nhiều nguy cơ.

Cụ thể, DN này có nợ phải trả đến cuối năm 2019 là hơn 11.000 tỷ đồng, trong đó hàng loạt công ty con rơi vào tình trạng thua lỗ, có nguy cơ mất vốn nhà nước. Hệ số nợ trên vốn chủ sở hữu của Tổng Công ty là khoảng 2,8 lần, xấp xỉ mức báo động rủi ro tài chính (3 lần).

Giải thích về vấn đề này, Bộ Xây dựng cho rằng, về mặt kinh tế Tổng công ty Sông Đà đã đầu tư khá nhiều máy móc, tham gia nhiều công trình do đó để giải quyết công ăn việc làm cho hơn 20.000 cán bộ công nhân viên, kỹ sư của Tổng công ty. Vậy nên Bộ Xây dựng đã trình Thủ tướng xin được chỉ định thầu.

Lãnh đạo Bộ Xây dựng cũng cho hay, nên ủng hộ các doanh nghiệp trong nước vì với những công trình này DN Việt đều có đủ năng lực, kỹ thuật để thực hiện. Còn về tình hình công nợ tại Tổng công ty Sông Đà, rất nhiều công trình hiện nay cũng nợ lại khối lượng thanh toán cho các nhà thầu, lãnh đạo Bộ này nhận định.

ĐB Nguyễn Ngọc Phương (Quảng Bình) 

Bên lề Quốc hội sáng nay 8/6, nhiều đại biểu cũng đã có ý kiến về vấn đề này.

Theo ĐB Nguyễn Ngọc Phương (Quảng Bình), việc Bộ Xây dựng đề xuất chỉ định thầu Tổng công ty Sông Đà thực hiện dự án trên xuất phát từ kế hoạch bước đầu, dự án này sẽ đưa ra đấu thầu ở quốc tế nhưng sau đó đấu thầu ở Việt Nam. Các đại biểu cho rằng, nên mở rộng cho DN Việt Nam tổ chức đấu thầu, chứ không nên cho DN nước ngoài. Thực tế nhiều DN nước ngoài vào làm, quá trình thực hiện một số dự án không đúng tiến độ làm chi phí tăng lên gấp hai lần.

Theo ĐB, Bộ GTVT cần có định hướng rà soát để DN Việt Nam tham gia vào đấu thầu, Bộ Xây dựng có ý kiến chỉ định thầu. Tuy nhiên, đại biểu Nguyễn Ngọc Phương cho biết ông không đồng tình chỉ định thầu, vì theo quy định của pháp luật phải thực hiện đấu thầu. Việc chỉ định thầu luôn có biểu hiện không lường được là lợi ích cá nhân, lợi ích nhóm, lợi ích DN và đồng thời không dễ rà soát được đối tượng chỉ định thầu đó có đúng hay không? Nhất là khi chỉ định DN thua lỗ, nợ vốn, năng lực cạnh tranh hạn chế… là điều đáng lo ngại. 

ĐB Đỗ Văn Sinh, ủy viên Thường trực UB Kinh tế cho rằng, lựa chọn hình thức đấu thầu hay chỉ định thầu là do Chính phủ quyết định. Nhưng về nguyên tắc phải ưu tiên đấu thầu vì sẽ chọn được những nhà thầu đủ năng lực, trình độ để triển khai tốt nhất theo yêu cầu của gói thầu.

Ngoài ra, cũng có thể chỉ định thầu theo quy định của pháp luật. Còn chỉ định ai, đơn vị nào thì phải đủ năng lực, đáp ứng được yêu cầu đặt ra. Chỉ định một DN mà sau này làm dự án chậm trễ là trách nhiệm của người chỉ định thầu.

ĐB Đỗ Văn Sinh 

Theo đại biểu Sinh, khi muốn chỉ định thầu thì phải xác định được các tiêu chí để chỉ định. Tương tự, đấu thầu cũng vậy, phải xác định được tiêu chí như, năng lực thi công, năng lực tài chính... để đảm bảo dự án thực hiện đúng tiến độ và chất lượng đề ra. Do vậy, cần phải thực hiện tốt các khâu, từ hồ sơ mời thầu, đến tổ chức đánh giá năng lực nhà thầu sao cho chuẩn là điều quan trọng.

Theo báo cáo nghiên cứu khả thi của cao tốc Bắc - Nam đã được Bộ GTVT tải phê duyệt, 11 dự án thành phần dài 653km có tổng mức đầu tư hơn 102.500 tỷ đồng. Trong đó, chi phí giải phóng mặt bằng hơn 11.400 tỷ đồng, xây dựng và thiết bị 67.900 tỷ đồng, quản lý dự án là 7.700 tỷ đồng, chi phí dự phòng 12.300 tỷ đồng và lãi vay hơn 3.000 tỷ đồng.

Vốn đầu tư 1km 4 làn cao tốc Bắc - Nam được Bộ GTVT phê duyệt là 115,8 tỷ đồng đã bao gồm cả chi phí đầu tư xây dựng công trình cầu, hầm, xử lý nền đất yếu và hệ thống giao thông thông minh (ITS), hệ thống thu phí điện tử không dừng, đường gom phục vụ dân sinh.