Chile: Xã hội bất ổn, căng thẳng gia tăng

Chile đang ở "trong một cuộc chiến tranh", Tổng thống Sebastian Pinera tuyên bố hôm Chủ nhật, khi đất nước này quay cuồng sau ba ngày biểu tình bạo lực và cướp bóc khiến 7 người chết và gần 1.500 người bị giam giữ trong sự bùng nổ bất ổn xã hội tồi tệ nhất trong nhiều thập kỷ qua.

Mở rộng tình trạng khẩn cấp vì bạo lực gia tăng

"Chúng ta đang ở trong một cuộc chiến chống lại một kẻ thù mạnh và không tôn trọng bất cứ ai, những kẻ sẵn sàng sử dụng bạo lực không có bất kỳ giới hạn nào”, ông Pinera nói với các phóng viên sau cuộc họp khẩn cấp với tướng quân đội, ông Javier Iturriaga, người được giao trọng trách kiểm soát trật tự và an ninh thủ đô.

Santiago và 9 khu vực khác trong 16 khu vực của Chile đang trong tình trạng khẩn cấp, Pinera xác nhận vào cuối ngày Chủ nhật, với quân đội được triển khai lần đầu tiên trên đường phố kể từ chế độ độc tài quân sự của Augusto Pinochet trong giai đoạn 1973-1990. Bộ trưởng Nội vụ Chile Andres Chadwick cho biết số binh sĩ quân đội và cảnh sát được huy động tại Santiago hiện tại là hơn 10 ngàn, và con số này sẽ có thể tăng thêm trong trường hợp cần thiết.

Tổng thống Sebastian Pinera đã xác nhận Santiago và 9 khu vực khác trong số 16 khu vực của Chile đang trong tình trạng khẩn cấp

Tổng thống Chile Sebastian Pinera cho biết chính phủ nước này sẽ nới rộng tình trạng khẩn cấp tới nhiều thành phố miền Bắc và Nam của đất nước, sau khi ít nhất 7 người đã thiệt mạng trong các cuộc đụng độ dữ dội và các cuộc tấn công đốt phá cuối tuần qua.

Ông cũng khẳng định tình trạng khẩn cấp quốc gia đã tuyên bố cho thành phố Santiago vào tối 19/10 sẽ được mở rộng về phía Bắc và Nam của thành phố này.

Các cuộc biểu tình do sinh viên dẫn đầu bắt đầu từ hai tuần trước vì giá vé phương tiện công cộng tăng cao gây ra tình trạng tắc nghẽn giao thông tại Santiago, sân bay quốc tế trở nên hỗn loạn khi các chuyến bay bị đình chỉ hoặc hủy bỏ vì các thành viên phi hành đoàn và nhân viên sân bay không thể đi làm.

Ông Pinera cho biết hệ thống tàu điện ngầm và xe bus của thành phố Santiago sẽ hoạt động một phần trong ngày 21/10, cùng với các bệnh viện và một số trường học, nhà thờ. Ông cũng kêu gọi người dân Chile cùng hợp tác và giúp đỡ hàng xóm của mình tiếp tục cuộc sống và đảm bảo an toàn. “Ngày mai sẽ là một ngày khó khăn với chúng ta. Chúng ta đã nhận thức được rằng (thủ phạm của các cuộc bạo loạn) có trình độ tổ chức, hậu cần và một dạng tổ chức tội phạm điển hình”, ông Pinera nói thêm.

Trong hai ngày bất ổn dữ dội ở Santiago, nhiều xe buýt bị đốt cháy, đụng độ giữa cảnh sát chống bạo động và người biểu tình

Bộ trưởng Nội vụ Chile Andres Chadwick phát biểu trong một cuộc họp báo ở Santiago rằng quyết định gia hạn biện pháp khẩn cấp được đưa ra trong bối cảnh “bạo lực và phá hoại gia tăng”.

Ông đưa ra thông tin về 70 vụ bạo lực nghiêm trọng chỉ trong ngày 20/10, bao gồm các vụ cướp bóc 40 siêu thị và các doanh nghiệp khác. Bộ trưởng Chadwick cũng cho biết 7 người đã thiệt mạng trong các vụ việc liên quan đến biểu tình nhưng không công bố chi tiết.

Santiago và nhiều thành phố khác của Chile đã bị nhấn chìm trong nhiều ngày bạo loạn, cùng với các cuộc biểu tình ôn hòa, sau khi chi phí dịch vụ giao thông công cộng tăng cao. Bạo lực đã khiến ông Pinera phải đảo ngược hành động và tuyên bố tình trạng khẩn cấp tại Santiago. Ngoài Santiago, lệnh tình trạng khẩn cấp sẽ được mở rộng ra các thành phố khác như Antofagasta, Valparaiso, Valdivia, Chillan, Talca, Temuco và Punta Arenas.

Các cuộc đụng độ trên đường phố đã nổ ra khi ​​khoảng 9.500 cảnh sát và quân đội bắn hơi cay và súng nước chống lại những người biểu tình quá khích đốt xe buýt, đập phá các trạm tàu ​​điện ngầm và các cửa hàng. Cho đến ngày 20/10, ít nhất hơn 1.460 người đã bị bắt do có liên quan đến các vụ biểu tình, trong đó 614 người ở Santiago.

Xã hội bất ổn - mọi người cần được lắng nghe

Mặc dù tốc độ tăng trưởng GDP sẽ đạt 2,5% rong năm nay, nhưng một số chỉ số xã hội - như y tế, giáo dục và lương hưu - cho thấy sự bất bình đẳng rất cao.

Octavio Avendano, một nhà xã hội học và nhà khoa học chính trị tại Đại học Chile, nói: "Nhiều yêu cầu thiết yếu chưa được đáp ứng, căng thẳng đã tăng lên, sự thất vọng đã tăng lên trong cuộc sống hàng ngày".

Sự tức giận này đã sôi sục vào đầu tuần khi một cuộc biểu tình chống lại sự gia tăng giá vé tàu điện ngầm leo thang đáng kể vào thứ Sáu.

Vào Chủ nhật, năm người đã chết khi một nhà máy may mặc bị những kẻ bạo loạn hành hung ở ngoại ô Santiago, mặc dù Pinera hôm thứ Bảy đã thông báo tạm ngừng tăng giá vé.

Trước đó, Bộ trưởng Bộ Nội vụ và An ninh, ông Andres Chadwick, cho biết hai phụ nữ bị thiêu chết sau tại một cửa hàng thuộc sở hữu của chuỗi bán lẻ Walmart của Mỹ vào đầu giờ Chủ nhật.

Một nạn nhân khác đã chết trong bệnh viện, do bị bỏng 75% cơ thể.

Các cửa hàng ở Santiago đã đóng cửa và nhiều chuyến bay bị hủy do các cuộc biểu tình trong thành phố

Hầu như tất cả các phương tiện giao thông công cộng đã bị tê liệt tại Santiago vào Chủ nhật, với các cửa hàng bị đóng cửa và nhiều chuyến bay bị hủy tại sân bay quốc tế, khiến hàng ngàn người mắc kẹt do lệnh giới nghiêm áp dụng từ 7:00 tối qua cho đến sáng nay.

Nhà chức trách đã báo cáo 103 vụ việc nghiêm trọng trên toàn quốc với 1.462 người bị giam giữ - 614 ở Santiago và 848 ở những vùng còn lại của đất nước.

"Thật đáng buồn với những gì đang xảy ra, nhưng mọi người đang phẫn nộ vì họ không được lắng nghe", Antonia 26 tuổi nói với phóng viên ở trung tâm Santiago.

Một số cầu thủ bóng đá quốc tế Chile cũng đã yêu cầu các nhà lãnh đạo ở nước họ "lắng nghe người dân" và tìm giải pháp.

Tôi cầu nguyện rằng Chile yêu dấu của tôi sẽ tốt hơn", ngôi sao người Chile Arturo Vidal, tiền vệ của Barcelona, đã đăng trên twitter vào tối Chủ nhật.

Vào thứ Sáu, trụ sở của Công ty điện lực ENEL Chile và một chi nhánh Banco Chile - ở trung tâm của thành phố Santiago - đã bị đốt cháy và bị hư hại nặng.

Hàng chục người biểu tình đốt cháy một tòa nhà thuộc tờ báo lâu đời nhất ở Chile, báo El Mercurio, vào tối thứ Bảy.

Hệ thống tàu điện ngầm của Santiago – là hệ thống tàu điện lớn nhất và hiện đại nhất Nam Mỹ và được sử dụng bởi khoảng ba triệu người mỗi ngày - đã ngừng hoạt động vào thứ Sáu khi những người biểu tình đốt phá các trạm.

Louis de Grange, Chủ tịch của công ty Metro SA của tiểu bang, đã nói rằng "sự phá hoại tàn bạo" đã gây ra thiệt hại hơn 300 triệu đô la cho công ty.

Sự giận dữ do việc tăng giá và bất bình đẳng xã hội đã gây ra các cuộc đụng độ ở Chile

Việc tăng giá vé sẽ làm tăng giá đi lại vào giờ cao điểm từ 800 lên 830 peso (1,13 đô la đến 1,15 đô la).

Chính phủ cho biết việc tăng giá này, là lần tăng giá thứ hai trong năm sau mức tăng 20 peso trong tháng 1, có nguyên nhân là do giá dầu tăng và đồng peso suy yếu.

Ban đầu, sinh viên và những người khác phản ứng bằng cách tránh đi tàu, nhưng những căng thẳng xã hội tiềm ẩn đã nhanh chóng trỗi dậy.

Chile có thu nhập bình quân đầu người cao nhất của Mỹ Latinh ở mức 20.000 đô la, với mức tăng trưởng kinh tế dự kiến ​​trong năm nay là 2,5% và lạm phát chỉ là 2%.

Tuy nhiên, có sự thất vọng lan rộng với các chính sách kinh tế gần như đã tư nhân hóa tất cả các dịch vụ chăm sóc sức khỏe và giáo dục, tại thời điểm lương hưu giảm và chi phí của các dịch vụ cơ bản tăng cao đã làm gia tăng bất bình đẳng xã hội.

Mặc dù tốc độ tăng trưởng GDP sẽ đạt 2,5% trong năm nay, một số chỉ số xã hội ở Chile cho thấy sự bất bình đẳng rất cao