Chánh án TAND TP Hà Nội nói về những vụ án tham nhũng, kinh tế lớn nhất nước

Trước thềm năm mới, Báo Công lý đã có buổi trò chuyện với Chánh án TAND TP Hà Nội Nguyễn Hữu Chính xung quanh việc xét xử nhũng vụ án này.

PV: TAND TP Hà Nội là cơ quan đã và đang xét xử những vụ án tham nhũng, kinh tế lớn của cả nước, xin ông cho biết đôi điều về những vụ án này?

Chánh án Nguyễn Hữu Chính: TAND TP Hà Nội là đơn vị được giao nhiệm vụ xét xử rất nhiều vụ án tham nhũng lớn  mà dự luận xã hội đặc biệt quan tâm. Điển hình như các vụ án: Nguyễn Đức Kiên và đồng phạm; Hà Văn Thắm và đồng phạm; Trịnh Xuân Thanh, Đinh La Thăng và đồng phạm... Tất cả các vụ án này đều được tổ chức xét xử thành công, được dư luận trong và ngoài nước đồng tình, ủng hộ.

Năm 2019, TAND TP Hà Nội tiếp tục được giao trọng trách xét xử nhiều vụ án lớn khác, như: các vụ án “Lạm dụng chức vụ, quyền hạn chiếm đoạt tài sản” xảy ra tại Công ty Lọc hóa dầu Bình Sơn (BSR), Liên doanh Việt Nga Vietsopetro, Tổng Công ty thăm dò khai thác dầu khí (PVEP), Tổng công ty Công nghiệp tàu thủy Việt Nam Vinashin;

Chánh án TAND TP Hà Nội Nguyễn Hữu Chính

Vụ án Phan Văn Anh Vũ và đồng phạm truy tố về các tội “Lợi dụng chức vụ quyền hạn trong khi thi hành công vụ” và “Thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng”, và gần đây nhất là vụ án “Vi phạm quy định về quản lý và sử dụng vốn đầu tư công gây hậu quả nghiêm trọng”,“Nhận hối lộ”, “Đưa hối lộ” xảy ra tại Tổng công ty viễn thông Mobifone được đưa ra xét xử từ ngày 16/12/2019 đến ngày 28/12/2019 và vụ án Phan Văn Anh Vũ và các bị cáo nguyên là Chủ tịch, Phó Chủ tịch và cán bộ UBND thành phố Đà Nẵng.

Cùng với việc xét xử những vụ án lớn, trọng điểm này, TAND TP Hà Nội đã giải quyết được 32.606 vụ án các loại, đạt tỷ lệ 91%, tăng 2.605 vụ so với cùng kỳ năm trước, trong đó có 07/ 09 vụ thuộc diện Ban chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng theo dõi.

PV: Để thực hiện được số lượng công việc lớn như vậy, công tác lãnh đạo, chỉ đạo được tiến hành như thế nào, thưa ông?

Chánh án Nguyễn Hữu Chính: Để thực hiện tốt nhiệm vụ, TAND TP Hà Nội quán triệt tinh thần là tất cả các vụ án đều được khẩn trương nghiên cứu hồ sơ, đưa ra xét xử kịp thời, đáp ứng yêu cầu chính trị; công tác chuẩn bị các phiên tòa được tổ chức chu đáo, an ninh trật tự được đảm bảo, thông tin tuyên truyền được chú trọng, mọi diễn biến về phiên tòa đều được cập nhật kịp thời đến nhân dân trên cả nước.

Đặc biệt, các phiên tòa đều được tổ chức theo tinh thần cải cách tư pháp, việc tranh tụng được đảm bảo, không hạn chế thời gian tranh tụng, giúp đảm bảo quyền con người; phán quyết của HĐXX đều dựa trên kết quả tranh tụng công khai tại phiên tòa, thể hiện sự dân chủ, công khai, khách quan.

Công tác thu hồi tài sản tham nhũng đặc biệt được chú trọng. Năm 2019, có những vụ án thu hồi được cho Ngân sách Nhà nước toàn bộ số tiền Nhà nước bị thiệt hại và số tiền chiếm hưởng của các bị cáo, điển hình là vụ án xảy ra tại AVG.

Bản án của Tòa án được lập luận chặt chẽ, sắc bén, hình phạt áp dụng nghiêm khắc đối với đối tượng chủ mưu, cầm đầu nhưng cũng giảm nhẹ và khoan hồng đối với những bị cáo có vai trò thứ yếu, thành khẩn khai báo, ăn năn hối cải, bồi thường toàn bộ thiệt hại, tài sản chiếm hưởng, thể hiện tính nhân văn sâu sắc, được dư luận trong nước và quốc tế đồng tình, ủng hộ và đánh giá cao; đáp ứng được yêu cầu và sự tin tưởng của Đảng, Nhà nước và nhân dân trong công tác đấu tranh phòng, chống tham nhũng hiện nay.

PV: Thực tế tại các phiên tòa vừa qua cho thấy, có nhiều tình huống gay cấn hoặc phát sinh mới tại Tòa, vậy làm thế nào để dự liệu và xử lý được những tình huống đó, thưa ông?

Chánh án Nguyễn Hữu Chính: Trước khi Tòa án thụ lý vụ án, lãnh đạo TAND TP Hà Nội đã chủ động lựa chọn Thẩm phán và Hội thẩm nhân dân có năng lực chuyên môn cao, bản lĩnh chính trị vững vàng để phối hợp cùng Điều tra viên và Kiểm sát viên trong việc nghiên cứu hồ sơ, kịp thời yêu cầu thu thập bổ sung những tài liệu cần thiết cho việc giải quyết vụ án. Việc phối hợp chặt chẽ với các cơ quan tố tụng không phải là để thống nhất tội danh, mức hình phạt, làm ảnh hưởng đến nguyên tắc độc lập xét xử mà là để giúp Thẩm phán có điều kiện nắm vững hồ sơ và hiểu được bản chất hành vi phạm tội của bị cáo, mỗi cơ quan sẽ làm tốt hơn chức năng của mình, giúp việc xây dựng hồ sơ được chặt chẽ, hạn chế tình trạng trả hồ sơ để điều tra bổ sung, đồng thời có thể đẩy nhanh tiến độ giải quyết vụ án và đảm bảo nguyên tắc Hiến định “phân công, phối hợp và kiểm soát quyền lực”.

Tiếp đến là ngay sau khi hồ sơ sang Tòa, Ban lãnh đạo chúng tôi chủ động phối hợp cùng Thẩm phán và Hội thẩm nhân dân xây dựng kế hoạch xét xử, như: trình tự hỏi, thời gian xét hỏi, nội dung xét hỏi, kế hoạch cách ly, đối chất các bị cáo (nếu thấy cần thiết, đối với những bị cáo có lời khai mâu thuẫn hoặc dự báo sẽ thay đổi lời khai tại phiên tòa), thứ tự hỏi các bị cáo, đưa ra các tài liệu, chứng cứ nào cho phù hợp với diễn biến tại phiên tòa, kế hoạch và phương pháp đấu tranh để thu hồi tài sản tham nhũng.

Đặc biệt, Thẩm phán phải tiên lượng, dự báo các tình huống có thể xảy ra tại phiên tòa như tình huống hoãn phiên tòa vì bị cáo ốm, luật sư vắng mặt hoặc bị cáo, luật sư đưa ra tài liệu, chứng cứ mới, thiếu người tham gia tố tụng, bị cáo chối tội... để có phương án xử lý phù hợp, tránh hoãn phiên tòa; tạo sự chủ động cho HĐXX trong việc điều hành phiên tòa. Điển hình như trong vụ án xảy ra tại Mobifone, bị cáo Nguyễn Bắc Son, nguyên Bộ Trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông lúc đầu không thừa nhận hành vi nhận hối lộ, nhưng với phương pháp đấu tranh kiên trì, mềm dẻo, cho đối chất, công bố lời khai của các bị cáo khác và công bố một phần nội dung thư mà bị cáo đã viết gửi vợ trong quá trình điều tra thì chỉ sau thời gian nghỉ trưa, bị cáo đã thừa nhận nhận tiền hối lộ.

Vậy nên, tại lời nói sau cùng, bị cáo đã gửi lời xin lỗi Tổng Bí thư, xin lỗi Đảng, Nhà nước và nhân dân và đã động viên người nhà khắc phục toàn bộ số tiền bị cáo đã chiếm hưởng từ việc nhận hối lộ là hơn 66 tỷ đồng. Đây là vụ án đầu tiên thu hồi được toàn bộ số tiền Nhà nước bị thiệt hại và toàn bộ số tiền chiếm hưởng của các bị cáo, là điển hình của kết quả tranh tụng tại phiên tòa.

Phiên tòa xét xử vụ án AVG

PV: Hiện TANDTC triển khai mạnh mẽ việc tranh tụng trong quá trình xét xử, vậy TAND TP Hà Nội áp dụng như thế nào, nhất là trong những vụ án tham nhũng thời gian qua?

Chánh án Nguyễn Hữu Chính: Trong suốt quá trình tổ chức xét xử các vụ án nói chung và những vụ án tham nhũng nói riêng, HĐXX đều bảo đảm nguyên tắc tranh tụng tại phiên tòa, không hạn chế thời gian tranh tụng, Kiểm sát viên thực hiện đối đáp đến cùng, tạo sự dân chủ, công khai khách quan, giúp bảo đảm quyền con người; phán quyết của HĐXX dựa trên kết quả tranh tụng công khai tại phiên tòa và không bó hẹp trong phạm vi cáo trạng truy tố. Mặt khác, hầu hết vụ án tham nhũng, HĐXX đã chủ động kiến nghị yêu cầu cơ quan điều tra tiếp tục làm rõ các hành vi khác nếu có dấu hiệu vi phạm để xử lý theo quy định pháp luật.

Điển hình như, tại Bản án xét xử vụ án Phan Văn Anh Vũ và đồng phạm từ ngày 28/01/2019 đến 30/01/2019, HĐXX đã kiến nghị Cơ quan Cảnh sát điều tra tiếp tục làm rõ các hành vi cấp đất của các cơ quan chức năng có thẩm quyền tại TP Hồ Chí Minh và Đà Nẵng, nếu có vi phạm thì xử lý theo quy định của pháp luật. Trong suốt quá trình diễn ra các phiên tòa, TAND TP Hà Nội đều chủ động tạo điều kiện tối đa để các cơ quan thông tin báo chí kịp thời theo dõi được mọi diễn biến và kết quả phiên tòa để truyền tải nhanh chóng những kết quả đạt được của phiên tòa đến nhân dân, qua đó góp phần giúp nhân dân thấy rõ sự minh bạch trong các quy định pháp luật, sự quyết tâm của Đảng và Nhà nước trong công tác đấu tranh phòng chống tham nhũng, làm tăng thêm sự tin tưởng của nhân dân vào đường lối của Đảng, chính sách và pháp luật của Nhà nước ta. Sau khi kết thúc các phiên tòa, lãnh đạo cùng HĐXX đều tổ chức họp rút kinh nghiệm, đánh giá những điểm đạt được, cũng như rút ra những điểm cần khắc phục để có thể tổ chức các phiên tòa ngày càng tốt hơn.

Bên cạnh đó, công tác xét xử án tham nhũng của TAND TP Hà Nội cũng gặp phải một số khó khăn như: thời gian nghiên cứu hồ sơ ngắn; tính chất phức tạp của các vụ án, các bị cáo đều là người có chức vụ, quyền hạn nên thủ đoạn phạm tội thường rất tinh vi, hành vi phạm tội diễn ra trên nhiều địa phương, thời gian phạm tội kéo dài, nên việc thu thập chứng cứ, đánh giá chứng cứ, xác định tội danh, diện truy tố và thu hồi tài sản tham nhũng gặp nhiều khó khăn.

Về cơ sở vật chất, kinh phí, trang thiết bị phục vụ cho việc tổ chức xét xử của của TAND TP Hà Nội còn rất khó khăn, như: Hội trường xét xử chưa đáp ứng được yêu cầu để tổ chức những phiên tòa lớn, đông người tham gia tố tụng, các trang thiết bị phục vụ cho công tác an ninh, hệ thống máy tính cho luật sư, thiết bị theo dõi phiên tòa, truyền tin đến phòng báo chí... đều do các cơ quan khác cung cấp, hỗ trợ; kinh phí phục vụ cho việc xét xử còn hạn chế.

Xin trân trọng cảm ơn ông!