Chánh án TAND tỉnh Vĩnh Phúc: Dự thảo Luật đã bám sát với tinh thần của Hiến pháp 2013

PV: Là người công tác trong hệ thống TAND nhiều năm, ông thấy Luật hiện hành có những thiếu sót, bất cập không, thưa ông?

Ông Trần Hồng Hà: Luật Tổ chức TAND năm 2002 và một số văn bản dưới luật liên quan đã thể chế hóa các quan điểm của Đảng, cụ thể hóa quy định của Hiến pháp năm 1992 về tổ chức và hoạt động của TAND, về Thẩm phán và Hội thẩm nhân dân. Sau hơn 10 năm thực hiện, thực tiễn thi hành cho thấy, tổ chức và hoạt động của các TAND ở nước ta đang chứa đựng, bộc lộ những khiếm khuyết và bất cập, chưa theo kịp với sự phát triển và đòi hỏi của đời sống chính trị, kinh tế và xã hội. Những khiếm khuyết, bất cập trong tổ chức và hoạt động của Tòa án, một mặt làm hạn chế vai trò và sự phát triển, tiến bộ của cơ quan Tòa án - với tư cách là một thiết chế cơ bản trong việc thực hiện quyền lực tư pháp của quốc gia; mặt khác, gây ra những bức xúc, đòi hỏi của Nhà nước và xã hội trong việc củng cố, kiện toàn cơ quan Tòa án.

PV: Ông đánh giá tổng quan về Dự thảo Luật Tổ chức TAND (sửa đổi) mà TANDTC phối hợp với các cơ quan hữu quan xây dựng như thế nào?

Ông Trần Hồng Hà: Có thể nói, dự thảo Luật Tổ chức TAND (sửa đổi) đã thể chế hóa các chủ trương, đường lối, quan điểm của Đảng về cải cách tư pháp, đặc biệt là Nghị quyết số 49-NQ/TW, Kết luận số 79-KL/TW và Kết luận số 92-KL/TW của Bộ Chính trị và Văn kiện Đại hội Đảng lần thứ XI. Trong đó, xác định rõ chức năng, nhiệm vụ của TAND là cơ quan xét xử, thực hiện quyền tư pháp, Tòa án có vị trí trung tâm và xét xử là trọng tâm của hoạt động tư pháp; tổ chức Tòa án theo thẩm quyền xét xử, bảo đảm nguyên tắc độc lập trong hoạt động xét xử. Từ đó, tạo cơ sở pháp lý để nâng cao chất lượng đội ngũ Thẩm phán, cán bộ, công chức Tòa án; xây dựng cơ sở vật chất, phương tiện làm việc của Tòa án từng bước hiện đại, khoa học. Bảo đảm chế độ, chính sách đối với cán bộ, công chức Tòa án, qua đó nâng cao chất lượng xét xử, thực hiện có hiệu quả quyền tư pháp, đáp ứng yêu cầu xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa.

PV: Ý kiến của ông về Chương II của Dự thảo Luật Tổ chức TAND (sửa đổi)?

Ông Trần Hồng Hà: Tôi cũng như nhiều ĐBQH khác rất đồng tình với nội dung điều luật tại Chương II - TANDTC (từ Điều 10 đến Điều 18). Ở Dự thảo này có nhiều điểm khác so với luật hiện hành. Đó là TANDTC không thực hiện nhiệm vụ xét xử phúc thẩm mà chỉ thực hiện nhiệm vụ giám đốc việc xét xử của các Tòa án khác; xét xử giám đốc thẩm, tái thẩm; tổng kết thực tiễn xét xử; bảo đảm áp dụng thống nhất pháp luật trong xét xử; quản lý các Toà án về tổ chức (quản lý tổ chức bộ máy, biên chế, cán bộ, kinh phí hoạt động, cơ sở vật chất, đào tạo, bồi dưỡng cán bộ...); xây dựng pháp luật theo sự phân công của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội. Đồng thời, Dự thảo bổ sung nhiệm vụ đào tạo nhằm đáp ứng yêu cầu nâng cao năng lực, trình độ của đội ngũ Thẩm phán, Hội thẩm và các chức danh khác của Tòa án.

Chánh án TAND tỉnh Vĩnh Phúc Trần Hồng Hà

PV: Quan điểm của ông về quy định TAND sơ thẩm theo Dự thảo có gì khác so với Luật hiện hành?

Ông Trần Hồng Hà: Dự thảo Luật Tổ chức TAND (sửa đổi) quy định TAND sơ thẩm có nhiệm vụ, quyền hạn xét xử sơ thẩm hầu hết các vụ, việc thuộc thẩm quyền của Toà án (như TAND cấp huyện hiện nay) và giải quyết các loại việc khác theo quy định của pháp luật (như xem xét, quyết định áp dụng các biện pháp xử lý hành chính tại TAND). Về cơ cấu tổ chức, Dự thảo quy định tương tự như cơ cấu tổ chức của TAND tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương. TAND sơ thẩm có các Tòa chuyên trách bao gồm: Tòa Hình sự, Tòa Dân sự, Tòa Hành chính, Tòa Kinh tế, Tòa Lao động, Tòa Gia đình và người chưa thành niên, đồng thời lập thêm Toà giản lược để thực hiện nhiệm vụ xem xét, quyết định các biện pháp xử lý hành chính tại TAND.

Việc thành lập các Tòa chuyên trách ở TAND sơ thẩm phải tùy thuộc vào quy mô về công việc và đội ngũ Thẩm phán, công chức của từng đơn vị Tòa án; ở những đơn vị có số lượng công việc lớn, biên chế nhiều thì có thể thành lập Tòa chuyên trách; ngược lại, nếu có số lượng công việc không nhiều thì chỉ bố trí Thẩm phán chuyên trách để giải quyết các vụ việc thuộc thẩm quyền của Tòa Hành chính, Tòa Lao động, Tòa Kinh tế, Tòa Gia đình & người chưa thành niên và Tòa giản lược... Việc thành lập Tòa chuyên trách cụ thể nào trong số các Toà chuyên trách nêu trên ở mỗi TAND sơ thẩm do Chánh án TANDTC quyết định.

PV: Ông nhận định gì về chế định Thẩm phán được quy định trong Dự thảo Luật?

Ông Trần Hồng Hà: Chế định Thẩm phán đã được cụ thể hóa tương đối hoàn chỉnh tại dự thảo Luật Tổ chức TAND (sửa đổi). Các quy định về nhiệm vụ, quyền hạn của Thẩm phán; tiêu chuẩn, điều kiện và trình tự, thủ tục bổ nhiệm Thẩm phán đã được bổ sung, sửa đổi để đáp ứng yêu cầu nâng cao tiêu chuẩn, trách nhiệm, quyền hạn của Thẩm phán, nhằm xây dựng đội ngũ Thẩm phán trong sạch, vững mạnh theo yêu cầu cải cách tư pháp và phù hợp với quy định của Hiến pháp mới về việc TAND được giao thực hiện quyền tư pháp đã được thể hiện rõ trong Dự thảo Luật. Thẩm phán TANDTC do Quốc hội phê chuẩn và Chủ tịch nước bổ nhiệm; Chủ tịch nước bổ nhiệm Thẩm phán các Tòa án khác; kéo dài hơn nhiệm kỳ của Thẩm phán đã khắc phục những hạn chế, bất cập của quy định về nhiệm kỳ Thẩm phán hiện nay.

Bên cạnh đó, trong dự thảo quy định chỉ thành lập một Hội đồng tuyển chọn, giám sát Thẩm phán do Chánh án TANDTC làm Chủ tịch Hội đồng để bảo đảm chất lượng đồng đều giữa các ứng viên được tuyển chọn, đề nghị bổ nhiệm làm Thẩm phán, góp phần nâng cao chất lượng đội ngũ Thẩm phán, đáp ứng yêu cầu luân chuyển, điều động, biệt phái Thẩm phán giữa các địa phương, khu vực trong cả nước. Việc quy định này, theo tôi, lãnh đạo Tòa án sẽ giám sát việc thực hiện nhiệm vụ, tư cách đạo đức, lối sống của Thẩm phán để bảo đảm các Thẩm phán thực sự là chỗ dựa của nhân dân về công lý; kịp thời phát hiện những Thẩm phán thoái hóa, biến chất, vi phạm đạo đức, không làm đúng trách nhiệm của Thẩm phán để kiến nghị xem xét miễn nhiệm, cách chức Thẩm phán.

PV: Xin cảm ơn ông!