Chánh án Nguyễn Hòa Bình: Công khai bản án, bí mật đời tư vẫn được đảm bảo

Chánh án TANDTC Nguyễn Hòa Bình đã khẳng định như vậy tại phiên trả lời chất vấn đại biểu Quốc hội vừa diễn ra.

Trả hồ sơ nhiều lần do chất lượng điều tra

Đại biểu Nguyễn Chiến (Hà Nội) đặt câu hỏi về việc nhiều vụ án phải điều tra bổ sung, trả tới, trả lui nhiều lần, có vụ tới 7 lần?

Chánh án Nguyễn Hòa Bình cho biết, thời gian vừa qua cũng có một số vụ mà các Tòa án đã trả tới, trả lui rất nhiều lần, thậm chí cá biệt có vụ án đại biểu nêu là trả 7 lần. Trong năm 2017, Tòa án đã trả điều tra bổ sung hơn 2.000 vụ án. “Việc trả điều tra bổ sung là cần thiết khi Tòa thấy không đủ chứng cứ chứng minh các bị cáo phạm tội và xét thấy bỏ lọt tội phạm, có dấu hiệu làm oan”, Chánh án Nguyễn Hòa Bình cho biết và khẳng định “đây là một chế định mà luật cho phép”.

Còn về những vụ án trả tới, trả lui nhiều lần, theo Chánh án Nguyễn Hòa Bình, thống kê năm 2017 cho thấy có 145 vụ được trả điều tra bổ sung nhiều lần, trong đó vụ có từ 2 lần trở lên là hơn 100 vụ, 4 lần là 20 vụ, 5 lần là 9 vụ, 7 lần như đại biểu nêu thì vụ án này đã được xét xử sơ thẩm.

Nguyên nhân trả hồ sơ và vụ án bị kéo dài là do chất lượng điều tra, truy tố, còn thời gian hồ sơ nằm ở Tòa thì luôn luôn theo quy định của luật. Việc những vụ án kéo dài từ năm này qua năm khác thì không phải là ở Tòa án, nên Chánh án đề nghị đại biểu hỏi thêm ở các giai đoạn trước xét xử.

Chánh án TANDTC Nguyễn Hòa Bình trả lời chất vấn trước Quốc hội

Thẳng thắn và không bao che cho cán bộ của mình, Chánh án Nguyễn Hòa Bình khẳng định: Riêng việc trả lại hồ sơ nhiều lần là do chất lượng điều tra của vụ án có vấn đề và cũng có những Thẩm phán không tuân thủ pháp luật, có việc nể nang, thiếu bản lĩnh trong việc tuyên án.

Chánh án Nguyễn Hòa Bình cho biết, theo quy định của Bộ luật Tố tụng hình sự cũ thì một vụ án, Viện kiểm sát được trả 2 lần, Tòa án được trả 2 lần, nhưng Bộ luật Tố tụng hình sự mới bắt đầu có hiệu lực từ tháng 01/2018 thì quy định khi chuẩn bị xét xử, Tòa án được trả 01 lần và Chủ tọa phiên tòa được trả 01 lần nữa trong quá trình xét xử. Hết 2 lần trả hồ sơ, nếu như những yêu cầu điều tra bổ sung không được đáp ứng thì Tòa buộc phải tuyên là không đủ yếu tố để kết tội, đây là quy định mới của luật.

Vậy nên, giải pháp cho việc này, không có cách nào khác là các cơ quan điều tra, truy tố phải nâng cao chất lượng của vụ án ở giai đoạn điều tra và giai đoạn truy tố. Đối với Tòa án, một mặt quán triệt cho các Thẩm phán phải tuân thủ các quy định của pháp luật, không được trả quá nhiều lần theo quy định của luật, trong điều kiện không đủ yếu tố kết tội thì buộc phải tuyên là không đủ yếu tố kết tội. Bộ luật Tố tụng hình sự mới đã có bước tiến dài trong việc rút thời gian, việc tuân thủ các quy định của luật là điều kiện bắt buộc sau ngày 01/01/2018.

Những lần trả điều tra bổ sung, về mặt kỹ năng, TANDTC cũng yêu cầu các Tòa án phải ghi rõ những yêu cầu điều tra bổ sung và trước khi nhận lại hồ sơ thì kiểm tra việc đáp ứng các yêu cầu điều tra bổ sung của cơ quan truy tố, Cơ quan điều tra.

 “Việc tuân thủ nghiêm túc các quy định của Luật Tố tụng hình sự trong thời gian tới của cả 3 giai đoạn là một yếu tố đặc biệt quan trọng để đảm bảo cho việc không kéo dài hồ sơ vụ án”, Chánh án Nguyễn Hòa Bình khẳng định.

Công khai bản án vẫn đảm bảo được bí mật đời tư

Tại phiên chất vấn, một số đại biểu đặt câu hỏi về việc công khai bản án hiện nay của Tòa án có ảnh hưởng đến quyền của công dân, bí mật đời tư hay không?

Chánh án Nguyễn Hòa Bình khẳng định là vẫn được đảm bảo và cho biết: Công khai, một trong những giải pháp đột phá, TANDTC đã quyết định trong năm 2017 là công khai bản án trên mạng. Việc công khai bản án trên mạng có nhiều tác dụng, nó đảm bảo quyền tiếp cận thông tin của công dân theo quy định của Hiến pháp.

Toàn cảnh kỳ họp thứ 4, Quốc hội khóa XIV

Việc thứ hai, đây là một chủ trương tuân thủ nguyên tắc hoạt động của Tòa án là công khai, minh bạch và việc công khai bản án cũng nằm trong quá trình thực hiện nguyên tắc này. “Thông qua việc công khai bản án thì chúng tôi cũng còn đề cao trách nhiệm của Thẩm phán để mỗi khi họ đặt bút viết bản án thì biết rằng sau đây mấy ngày, người dân sẽ phán xét về bản án của mình cho nên phải cẩn trọng hơn trong việc áp dụng pháp luật, cẩn trọng hơn trong câu chữ, lời lẽ trong bản án, kể cả văn phạm, ngữ pháp”. Đây cũng là một cơ chế để cho người dân và các cơ quan dân cử giám sát hoạt động của Tòa án và cũng là một kênh thông tin để qua đó chúng tôi đánh giá chất lượng, năng lực, phẩm chất và kinh nghiệm của Thẩm phán”, Chánh án Nguyễn Hòa Bình nói.

Để đảm bảo bí mật đời tư của cá nhân trong vụ án, TANDTC đã ban hành Nghị quyết quy định có một số bản án được công khai và có một số bản án không được công khai. Những bản án không được công khai như bản án liên quan đến an ninh quốc gia, liên quan đến trẻ vị thành niên.

Khi công khai thì phải mã hóa tên của những người liên quan trong vụ án, bị can, bị cáo, bên nguyên, bên bị, tên, địa chỉ, từ quận huyện trở xuống là được mã hóa, còn tỉnh, thành phố phải giữ nguyên.

Nội dung vụ án, tên Thẩm phán chủ trì phiên tòa không được mã hóa để cho người dân giám sát. Bí mật đời tư của người dân cũng được đảm bảo và đây là kinh nghiệm không phải của Việt Nam mà thế giới đã áp dụng. “Tôi cho rằng, với cách mã hóa như thế nào, cả tên, địa chỉ, số nhà, đường phố và đến quận huyện thì bí mật đời tư được bảo đảm”, Chánh án Nguyễn Hòa Bình khẳng định.