Chấn chỉnh việc cấp giấy giới thiệu, siết chặt các quy định quản lý báo chí

Thứ trưởng TT&TT Trương Minh Tuấn

Giả danh nhà báo gây tiêu cực

Trao đổi với báo chí chiều 4/11, Thứ trưởng Thông tin & Truyền thông (TT&TT) Trương Minh Tuấn cho biết, Bộ TT&TT đã cấp thẻ cho gần 18.000 nhà báo. Việc cấp thẻ nhà báo là để tạo điều kiện cho các cơ quan báo chí hoạt động đúng với chức năng, nhiệm vụ, tôn chỉ, mục đích của mình. Rất nhiều nhà báo đã hoạt động tốt, góp phần đưa tiếng nói của nhân dân đến với Đảng, Nhà nước, đưa quan điểm, đường lối của Đảng, Nhà nước đến với người dân, giúp người dân hiểu rõ các vấn đề của đất nước cũng như quốc tế.

Tuy nhiên, gần đây, ở nhiều địa phương xuất hiện tình trạng những người không có thẻ nhà báo, nhưng lại ngang nhiên hoạt động như nhà báo. Thậm chí, có người còn giả danh nhà báo để đi vòi quảng cáo, dọa nạt các doanh nghiệp, cơ quan để vòi tiền. Đặc biệt là gần đây, có trường hợp ở Quảng Bình, lợi dụng danh nghĩa nhà báo câu kết với thầy bói, vòi tiền người nhà của một nạn nhân bị hiếp dâm. Do tính chất đặc biệt nghiêm trọng của vụ việc này, nên hiện cơ quan Công an đã vào cuộc, nhưng đối tượng đã bỏ trốn.

Một tình trạng nữa là, phóng viên thường trú cấp giấy giới thiệu của cơ quan báo chí cho người khác, để hoạt động như là phóng viên của cơ quan báo chí đó. Việc này vi phạm quy định về hành chính và cũng vi phạm pháp luật.

Hiện tượng thứ ba là, theo quy định, chỉ có thẻ nhà báo mới là thẻ tác nghiệp. Thế nhưng, một số cơ quan lại cấp loại giấy tờ như thẻ nhà báo, như một văn phòng đại diện ở Nha Trang, Khánh Hòa cấp giấy chứng nhận y như thẻ nhà báo, có cả hình quốc huy cho một đối tượng mà cơ quan chủ quản khẳng định không phải người của cơ quan đó.

Những trường hợp vi phạm nêu trên đều gây hậu quả lớn, đặc biệt, là làm mất uy tín của nghề báo. Hình ảnh của người làm báo trong công chúng hiện nay bị xuống thấp, chính vì những hiện tượng như vậy. Cần cảnh báo cho các địa phương, doanh nghiệp về tình trạng đó để doanh nghiệp, người dân, cơ quan cảnh giác.

Cần thực hiện nghiêm túc việc cấp giấy giới thiệu

Nhằm hạn chế, khắc phục tình trạng này, Thứ trưởng cho rằng:

Trước hết, phải nhấn mạnh vai trò, trách nhiệm của các cơ quan báo chí, đặc biệt, là người đứng đầu. Nếu cơ quan báo chí cấp giấy giới thiệu khống cho các văn phòng đại diện, phóng viên thường trú để họ cử người khác đi tác nghiệp, thì sẽ vi phạm quy chế, quy định về quản lý hành chính, thậm chí là vi phạm pháp luật.

Cũng cần khẳng định lại rằng, văn phòng đại diện không có quyền cấp các giấy chứng nhận theo dạng mạo danh, hoặc có hình thức giống như thẻ nhà báo đối với những người không hoạt động trong các cơ quan báo chí. Điều này được quy định rất rõ tại nghị định 159/2013 của Chính phủ về quy định xử phạt vi phạm hành chính trong hoạt động báo chí, xuất bản. 

Điều 19a Luật Báo chí cũng đã quy định rõ các tiêu chí để thành lập các văn phòng đại diện, cơ quan thường trú, trong đó, người được chứng nhận là phóng viên thường trú ở một địa phương, thì phải có thẻ nhà báo, cơ quan báo chí phải có trụ sở tại địa phương đó, có đầy đủ cơ sở vật chất kỹ thuật để cơ quan, văn phòng đại diện đó hoạt động, và phải được sự đồng ý của UBND tỉnh, thành phố nơi cơ quan báo chí xin đặt văn phòng đại diện, cơ quan thường trú.

Bộ TT&TT khuyến cáo các cơ quan báo chí phải nêu cao tinh thần trách nhiệm, quản lý tốt hơn phóng viên, biên tập viên của các văn phòng đại diện, cơ quan thường trú, các cộng tác viên, đừng để các cộng tác viên lợi dụng danh nghĩa nhà báo để đi tác nghiệp như nhà báo.

Các địa phương cũng cần tăng cường quản lý tốt hơn hoạt động báo chí. Sở TT&TT là cơ quan quản lý nhà nước ở địa phương, giúp UBND tỉnh, thành phố và Bộ quản lý các hoạt động báo chí trên địa bàn của mình.

Đối với phóng viên chưa có thẻ nhà báo, nhưng cơ quan báo chí vẫn cần phải có hoạt động tác nghiệp thì phải có giấy giới thiệu của cơ quan báo chí và giấy đó phải do chính Tổng biên tập, hoặc Phó tổng biên tập ký.

Giấy giới thiệu phải ghi rõ nơi làm việc, nội dung làm việc, tiếp xúc với những cơ quan, đơn vị nào. Các địa phương nếu gặp những đối tượng không có thẻ nhà báo hoặc giấy giới thiệu của các cơ quan báo chí do chính Tổng biên tập, hoặc Phó tổng biên tập ký, thì sẽ không tham gia hợp tác.

Để hạn chế vi phạm, sắp tới, Bộ TT&TT sẽ sửa đổi Thông tư 07/2007/TT- BVHTT về hướng dẫn cấp đổi lại thẻ nhà báo; tăng cường đôn đốc, kiểm tra hoạt động của các văn phòng đại diện, cơ quan thường trú ở địa phương, các phóng viên thường trú, nhất là tại những nơi có nhiều sai phạm. Chỉ có như vậy, mới có thể lập lại trật tự, lấy lại uy tín cho các nhà báo chân chính.

Siết chặt quản lý các văn phòng đại diện

Đối với hoạt động của các cơ quan báo chí tại các địa phương, Thứ trưởng cho biết, sắp tới sẽ đề nghị sở TT&TT các tỉnh, thành báo cáo thực trạng hoạt động các văn phòng đại diện, văn phòng thường trú của cơ quan báo chí.

Theo quy định, cơ quan báo chí chịu trách nhiệm quản lý nhân sự và hoạt động của phóng viên và cơ quan đại diện, văn phòng thường trú của báo mình ở các địa phương; sở TT&TT chịu trách nhiệm quản lý, giám sát hoạt động báo chí trên địa bàn theo đúng khuôn khổ pháp luật.

Điều kiện để lập văn phòng đại diện, thường trú quy định, cơ quan báo chí phải có trụ sở để đặt văn phòng ít nhất 3 năm trở lên, có phương tiện nghiệp vụ, kỹ thuật, tài chính để đảm bảo cho hoạt động của cơ quan đại diện. Trưởng văn phòng đại diện phải là người trong biên chế chính thức của cơ quan báo chí, hoặc hợp đồng lao động dài hạn, đã được cấp thẻ nhà báo…

Thứ trưởng cũng lưu ý, hiện nay nhiều cơ quan báo chí có hàng chục văn phòng đại diện, văn phòng thường trú tại các địa phương, nhưng buông lỏng quản lý, không giáo dục đạo đức, tác phong nhà báo, không có quy chế rõ ràng và tài chính không đảm bảo để hoạt động, nên dễ nảy sinh tiêu cực. Đặc biệt, là tình trạng các báo sử dụng phóng viên đi làm quảng cáo.

Thứ trưởng nhấn mạnh, các cơ quan báo chí cần phải chú ý trong việc quản lý phóng viên tại các văn phòng nêu trên. Đồng thời, Thứ trưởng cũng cho biết, sắp tới sẽ chỉ đạo sở TT&TT rà soát lại tất cả các văn phòng đại diện, văn phòng thường trú, từ đó,  sẽ công bố, công khai danh tính các phóng viên đã đăng ký hoạt động nghiệp vụ của từng văn phòng đến các cơ quan nhà nước trên địa bàn.