Bộ Y tế đề xuất 3 phương án điều chỉnh mức sinh

Ông Nguyễn Văn Tân - Phó Tổng cục trưởng phụ trách Tổng cục Dân số - Kế hóa gia đình (Bộ Y tế) cho biết, 10 năm qua, Việt Nam đã duy trì được mức sinh thay thế 2,1 con (số con trung bình của một phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ) - đây là mức lý tưởng.

Tuy nhiên, một số khu vực đang bắt đầu giảm sinh. Tại khu vực Đồng bằng Sông Cửu Long mức sinh chỉ còn 1,5-1,6 con, riêng tại TP.HCM mức sinh giảm còn 1,45 con, thấp nhất cả nước.

Ông Nguyễn Văn Tân - Phó tổng Cục trưởng Dân số - Kế hoạch hóa gia đình

Để điều chỉnh mức sinh, ông Tân cho hay, Bộ Y tế đã đề xuất 3 phương án để bàn thảo.

Theo đó, phương án 1: duy trì mức sinh như hiện nay càng lâu càng tốt; thực hiện thông qua vận động mỗi cặp vợ chồng sinh 2 con mà không quy định thành luật với chính sách linh hoạt. Với những địa phương đang sinh nhiều con (hơn 3 con) tiếp tục vận động sinh ít đi để có điều kiện nuôi dạy tốt hơn. Những nơi tỷ lệ sinh thấp (khu vực Đông Nam bộ) phải vận động nâng mức sinh.

Phương án 2: Tiếp tục chính sách sinh ít hơn hai con, khẩu hiệu mỗi cặp vợ chồng sinh 1-2 con, nhằm tiếp tục giảm mức sinh, giảm tốc độ gia tăng dân số.

Phương án 3: Cho đẻ thoải mái, không vận động, không cấp phương tiện tránh thai miễn phí (hiện một nửa cấp miễn phí).

Cả 3 phương pháp này, theo các chuyên gia dân số, đều có mặt ưu và nhược điểm. Theo ông Tân, với phương án 2, khi sinh ít con, các gia đình có điều kiện nuôi dạy trẻ tốt hơn, giảm bớt chi cho an sinh xã hội, mật độ dân số tăng chậm hơn. Phương án này có lợi cho Việt Nam là nước đông dân, mật độ dân số rất cao, đất đai ít, tuy nhiên cũng có mặt trái của nó.

"Việc sinh ít con cộng thêm sự phát triển kinh tế xã hội của những năm tiếp theo sẽ tiếp tục đưa mức sinh giảm xuống. Kinh nghiệm cho thấy, mức sinh giảm xuống đến ngưỡng nào đó, đưa nó quay trở lại tăng lên là rất khó khăn giống như nhiều nước đang phải đối mặt hiện nay", ông Tân cảnh báo.

Lấy Hàn Quốc làm ví dụ, ông Tân cho biết quốc gia này đạt mức sinh thay thế 2,1 con vào năm 1983, do lo ngại mức sinh tăng nên tiếp tục vận động chính sách sinh ít con. Đến năm 1996 tỷ lệ này xuống dưới 1,6 con. Hàn Quốc bắt đầu nới lỏng chính sách (sau khoảng 15 năm) song mức sinh tiếp tục giảm sâu, năm 2005 xuống còn 1,08. 

Hàn Quốc thậm chí thành lập ủy ban của Tổng thống để ứng phó với mức sinh thấp, già hóa dân số, mỗi năm đầu tư hàng chục tỷ USD thực hiện rất nhiều chính sách khuyến sinh như sinh con được trợ cấp, mẹ được nghỉ hai năm để nuôi con mà không mất việc, chồng được nghỉ hai tuần khi vợ sinh… Tuy nhiên mức sinh không tăng lên nhiều. Năm 2012 mức sinh ở Hàn Quốc 1,27-1,28 con, nhưng khó giữ được mức sinh này.

Với phương án 3, nhiều chuyên gia lo ngại dân số tăng trở lại. Vì thế, Bộ Y tế cho biết, bộ này ủng hộ phương án nới lỏng chính sách sinh con nhưng không đồng nghĩa các cặp vợ chồng được sinh thoải mái. Các địa phương sẽ có chính sách điều chỉnh cho sát mức sinh thay thế.