Văn hóa - Du lịch

Bia Ma nhai Ngũ Hành Sơn (Đà Nẵng): Nguy cơ một di sản dần biến mất

Bảo Trân • 19/02/2025 - 18:27

Ẩn mình giữa những vách đá rêu phong của Ngũ Hành Sơn, Bia Ma nhai – những dòng chữ khắc trên đá từ hàng trăm năm trước đang dần phai mờ dưới sự bào mòn của thời gian. Những ký tự cổ kính, từng là chứng tích của một thời vàng son, giờ đây đang đứng trước nguy cơ biến mất vĩnh viễn.

Bia Ma nhai Ngũ Hành Sơn là hệ thống văn bản cổ được khắc trực tiếp lên vách đá, ghi lại những dấu ấn lịch sử, văn hóa và tín ngưỡng của nhiều triều đại. Với hơn 90 văn bản hiện còn, những tấm bia này là tư liệu quý giá phản ánh đời sống xã hội, tâm linh của cha ông xưa.

Động Huyền Không là nơi lưu giữ số lượng bia ma nhai lớn nhất, lên tới 60 văn bản, tiếp theo là động Tàng Chơn với 20 văn bản, trong khi các động Linh Nham, Vân Thông, Âm Phủ và một số vị trí khác chỉ còn lại một số ít.

Ma nhai là nguồn tư liệu quý, có giá trị được giới nghiên cứu từ trước đến nay quan tâm. Ảnh: tienphong

Trải qua bao thế kỷ, Bia Ma nhai không chỉ chịu sự bào mòn khắc nghiệt của thiên nhiên, mà còn bị tác động bởi con người. Nhiều văn bản đã bị xóa mờ, thậm chí bị khắc đè bởi những dòng chữ thô kệch của hậu thế. Một số bị che lấp dưới lớp xi măng, vôi vữa trong các đợt trùng tu thiếu quy hoạch. Đáng tiếc hơn, trong số 8 bia ký thời Chúa Nguyễn còn sót lại, có đến 5 tấm đã bị đục khoét hoàn toàn nội dung, chỉ còn giữ được phần diềm và họa tiết trang trí.

Trong ảnh là một tấm Bia Ma nhai được khắc trực tiếp lên vách đá tại danh thắng Ngũ Hành Sơn. Những dòng chữ cổ kính với nét khắc tinh xảo là minh chứng cho giá trị lịch sử, văn hóa và nghệ thuật của di sản này. Trải qua hàng trăm năm, bia vẫn giữ được dáng vẻ uy nghiêm, dù nhiều phần đã bị bào mòn bởi thời gian và tác động của con người.

Sự mai một của hệ thống Bia Ma nhai không chỉ đặt ra thách thức cho giới nghiên cứu trong việc phục dựng lịch sử, mà còn làm mất đi một phần di sản văn hóa vô giá của dân tộc.

Những tấm bia này không đơn thuần chỉ là các văn bản ghi chép lịch sử, mà còn là những tác phẩm nghệ thuật chứa đựng giá trị thẩm mỹ, tri thức và tư tưởng của từng thời kỳ. Những đường nét khắc chạm tinh xảo, những hoa văn trang trí tỉ mỉ trên mỗi tấm bia thể hiện sự tài hoa của nghệ nhân xưa, đồng thời phản ánh bối cảnh văn hóa – xã hội đương thời.

Mỗi Bia Ma nhai là một thông điệp mà tiền nhân gửi lại cho hậu thế, một cầu nối giữa quá khứ và hiện tại. Khi những vết tích này dần biến mất dưới sự tác động của thiên nhiên và con người, chúng ta không chỉ đánh mất một phần ký ức lịch sử, mà còn làm đứt đoạn mạch kết nối văn hóa qua các thế hệ.

Nếu không có sự quan tâm đúng mức trong công tác bảo tồn, những gì còn lại sẽ chỉ là những bức tường đá trơ trọi, nơi từng lưu giữ những câu chuyện huy hoàng của dân tộc.

Trong ảnh, đoàn du khách đang di chuyển trên con đường dẫn đến khu vực Bia Ma nhai tại danh thắng Ngũ Hành Sơn.

Mọi người đang say mê chụp ảnh khi tham quan một ngôi chùa cổ tại danh thắng Ngũ Hành Sơn.

Bia Ma nhai Ngũ Hành Sơn không chỉ là những ký tự trên đá, mà còn là chứng nhân của lịch sử, văn hóa Việt Nam. Nếu không có biện pháp bảo vệ kịp thời, những dấu tích quý giá này sẽ mãi mãi bị xóa nhòa, để lại khoảng trống không thể lấp đầy trong kho tàng văn hóa dân tộc. Thiết nghĩ, đã đến lúc chúng ta cần hành động để giữ lại những giá trị không thể thay thế này cho thế hệ tương lai.