Tiêu điểm

Báo chí qua “lăng kính” của các Chánh án

Mạnh Hùng - Quang Trung - Nguyên Thảo • 21/06/2023 - 06:31

Nhân dịp Kỷ niệm 98 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925- 21/6/2023), Báo Công lý xin được chia sẻ những ý kiến, tâm tư, nguyện vọng của một số Chánh án, người đứng đầu các đơn vị trong hệ thống Toà án, về vai trò của báo chí trong công tác tuyên truyền phổ biến, giáo dục pháp luật nói chung và hoạt động cải cách tư pháp trong hệ thống Toà án nói riêng.

Trong thời đại bùng nổ thông tin, báo chí tiếp tục giữ vai trò hết sức quan trọng trong đời sống xã hội. Báo chí cách mạng mãi là vũ khí sắc bén, là công cụ truyền thông tuyên truyền hữu hiệu các đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước; đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch, cơ hội chính trị, góp phần tăng cường bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng.

Trong lĩnh vực tư pháp, công tác thông tin tuyên truyền của báo chí góp phần quan trọng trong việc bảo vệ công lý, bảo vệ quyền con người, quyền công dân, bảo vệ chế độ xã hội chủ nghĩa, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân. Đặc biệt, báo chí đã tuyên truyền đầy đủ, chính xác, kịp thời về công cuộc cải cách tư pháp, góp phần nâng cao nhận thức và tạo sự thống nhất về tư tưởng, hành động trong cán bộ, đảng viên, sự đồng tình, ủng hộ của xã hội đối với việc thực hiện chủ trương, nhiệm vụ cải cách tư pháp.

Trong các cơ quan tư pháp, hệ thống cơ quan báo chí rất hùng hậu. Riêng hệ thống Toà án đã có: Báo Công lý, Tạp chí Toà án, Truyền hình Toà án nhân dân. Ngoài ra, TANDTC, các TAND cấp cao và các TAND tỉnh thành đều có Trang thông tin điện tử. Lực lượng báo chí cách mạng góp phần rất đắc lực cho công tác truyền thông, tuyên truyền đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước; nâng cao ý thức chấp hành pháp luật, cảnh báo cho những hành vi vi phạm pháp luật, định hướng xã hội “Sống và làm việc theo Hiến pháp và pháp luật”.

Qua hoạt động báo chí, nhân dân tìm thấy những điều nhân văn, nhân bản, tình yêu thương, sự sẻ chia, gương người tốt, việc tốt để học tập, làm theo. Nhận diện được cái ác, những thói hư, tật xấu để né tránh. Xã hội sẽ tốt đẹp lên nếu hoạt động truyền thông, báo chí đi đúng mục đích, tôn chỉ và bản chất chân chính vốn có của báo chí cách mạng.

Nhận thức được vai trò, tầm quan trọng của báo chí, lãnh đạo TAND cấp cao tại Hà Nội luôn coi trọng và quan tâm tạo điều kiện để các cơ quan báo chí hoạt động, tác nghiệp. Thời gian qua, TAND cấp cao tại Hà Nội đã phối hợp chặt chẽ với các cơ quan báo chí nói chung, Báo Công lý nói riêng trong công tác tuyên truyền pháp luật và thông tin về hoạt động xét xử, công tác cải cách tư pháp liên quan đến hoạt động của Tòa án. Công tác phối hợp giữa hai đơn vị đã đạt được những kết quả đáng ghi nhận và được lãnh đạo TANDTC đánh giá cao.

Trong thời gian tới, tôi mong muốn các cơ quan báo chí nói chung và Báo Công lý nói riêng tiếp tục đẩy mạnh hơn nữa công tác tuyên truyền, phổ biến các đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước; cũng như có những tác động tích cực vào công tác cải cách tư pháp, thông qua các hoạt động đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực gắn với tăng cường rèn luyện đạo đức, tác phong, lề lối làm việc của cán bộ, đảng viên trong hệ thống công quyền, góp phần ngăn chặn, đẩy lùi suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”.

Đồng thời, báo chí cần chú trọng việc phát hiện, biểu dương, nhân rộng các điển hình tiên tiến, các mô hình hay, những nhân tố mới, có tính đột phá, tạo tính lan tỏa trong xã hội.

Thời gian gần đây, Báo Công lý đã có nhiều thay đổi, cải tiến, nội dung ngày càng hay, phong phú và hấp dẫn, phản ánh trên nhiều lĩnh vực. Đặc biệt, là những bài viết về tình huống thực tế đời thường gắn với những quan hệ pháp luật cụ thể, có tính định hướng giáo dục xã hội.

Đối với hoạt động của hệ thống Tòa án, Báo Công lý cũng đã đưa tin đầy đủ, kịp thời và chính xác trên tất cả các mặt để nhân dân theo dõi, giám sát.

Trong thời gian tới, Báo Công lý cần chọn lọc nhiều tình huống, sự kiện mới lạ xảy ra trong đời sống xã hội như những sự việc, vụ việc chưa có sự điều chỉnh của pháp luật. Báo cũng cần đa dạng về hình thức truyền tải, tuyên truyền như qua hình ảnh, hội họa, thơ ca, truyện ngắn, chuyện vui pháp lý… để tờ báo ngày càng sinh động, hấp dẫn hơn đối với độc giả.

Báo Công lý là tờ báo của Tòa án, nên có nhiều lợi thế hơn so với các tờ báo khác về khai thác nguồn tin tại các Tòa án với thực tiễn phong phú, nhiều lĩnh vực, nhiều tình huống xã hội mới lạ, thông qua các vụ án cụ thể, thu hút sự quan tâm của xã hội. Vì thế, cần xây dựng một đội ngũ cộng tác viên hùng hậu từ hệ thống Tòa án nhân dân các cấp, để kịp thời tuyên truyền, định hướng, giáo dục pháp luật, cũng như lan toả tính nhân văn qua từng vụ việc đời thường.

TAND cấp cao tại TP.HCM gửi lời cảm ơn sâu sắc đến lãnh đạo, phóng viên Báo Công lý đã đồng hành với đơn vị trong thời gian qua.

Nhân Kỷ niệm 98 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam, thay mặt Ban lãnh đạo, Thẩm phán, CBCC và người lao động TAND cấp cao tại TP.HCM, xin kính chúc các đồng chí lãnh đạo, phóng viên, Ban Biên tập Báo Công lý nhiều sức khỏe, hạnh phúc và thành công trong cuộc sống và sự nghiệp báo chí.

Báo chí có vai trò, tầm quan trọng trong công tác tuyên truyền phổ biến pháp luật. Như chúng ta đã biết, các quy định của pháp luật hiện diện và điều chỉnh hầu như toàn bộ các mối quan hệ của đời sống xã hội. Tuy nhiên, không phải ai cũng nắm bắt được những quy định của pháp luật, do vậy với đặc tính cơ bản là phổ cập, nhanh chóng, kịp thời và rộng khắp, báo chí đóng vai trò quan trọng, là công cụ, phương tiện hữu hiệu đưa pháp luật đi vào cuộc sống, giúp cho đông đảo cán bộ, nhân dân dễ dàng tiếp thu, nắm bắt, tìm hiểu, nâng cao nhận thức, ý thức chấp hành pháp luật.

Thông qua hoạt động của mình, báo chí phản ánh những đề xuất, kiến nghị của người dân với Đảng, Nhà nước về các chính sách, các quy định pháp luật chưa phù hợp, về những bất cập, những vướng mắc, bức xúc trong thực tiễn thi hành, chấp hành pháp luật. Qua đó, giúp Đảng và Nhà nước có căn cứ để kịp thời tháo gỡ những vướng mắc trong quá trình thực thi pháp luật, góp phần hoàn thiện thể chế, xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa.

Có thể khẳng định, trong công tác tuyên truyền chính sách, pháp luật, báo chí còn đóng vai trò là “cầu nối” giữa Đảng, Nhà nước với nhân dân. Bên cạnh việc tuyên truyền chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước đến nhân dân, báo chí còn là diễn đàn thực hiện quyền tự do ngôn luận của nhân dân.

Về công tác cải cách tư pháp và xây dựng Nhà nước pháp quyền, có thể khẳng định, báo chí cách mạng Việt Nam luôn xác định công tác tuyên truyền về cải cách tư pháp xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền XHCN là nhiệm vụ chính trị trọng tâm của mình. Với tinh thần đồng hành, trách nhiệm và tâm huyết, nhiều cơ quan báo chí đã xây dựng những chuyên trang, chuyên mục về xây dựng Nhà nước pháp quyền XHCN, mở ra những cơ hội để các nhà báo, cộng tác viên và quần chúng nhân dân tích cực tham gia, nâng cao ý thức, tinh thần trách nhiệm của mỗi cá nhân, tổ chức với công tác xây dựng Nhà nước pháp quyền XHCN trong tình hình mới.

Bên cạnh đó, để việc tuyên truyền pháp luật và cải cách tư pháp có hiệu quả, đơn vị đã có sự phối hợp, triển khai với các cơ quan báo chí nói chung và Báo Công lý nói riêng như: Học viện Tòa án đã triển khai ký kết các biên bản ghi nhớ và hợp tác với Báo Công lý, Tạp chí Tòa án nhân dân và khuyến khích đội ngũ giảng viên, học viên, sinh viên tham gia viết các bài báo khoa học mang tính tuyên truyền pháp luật, cũng như mạnh dạn có những ý kiến, quan điểm về cải cách tư pháp và xây dựng Nhà nước pháp quyền XHCN ở Việt Nam...

Báo chí có vai trò quan trọng trong đời sống xã hội, báo chí không chỉ đưa tin mà còn tham gia tích cực vào kiểm tra, giám sát hoạt động của cơ quan nhà nước, trong đó có hệ thống Tòa án. Thông qua báo chí, công chúng sẽ biết được hoạt động của hệ thống Tòa án, thực hiện quyền tư pháp, góp phần tuyên truyền, giáo dục, phổ biến pháp luật, nâng cao ý thức pháp luật của người dân, xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam.

TP. HCM là đô thị đặc biệt, trung tâm lớn về kinh tế, văn hóa-giáo dục, khoa học - công nghệ, đầu mối giao lưu hội nhập khu vực và quốc tế. Cùng với sự phát triển của kinh tế - xã hội, tình hình tội phạm diễn biến phức tạp, tranh chấp dân sự, thương mại có xu hướng gia tăng và tính chất ngày càng phức tạp. Để hoàn thành nhiệm vụ chính trị của mình, ngoài sự lãnh đạo, chỉ đạo, sự nỗ lực của đội ngũ cán bộ, công chức người lao động TAND hai cấp TP. Hồ Chí Minh, còn có hỗ trợ của báo chí, đặc biệt là Báo Công lý - cơ quan ngôn luận của TANDTC.

Báo chí, thông tin, công khai hoạt động của Tòa án, giúp cho công chúng hiểu rõ hơn về hệ thống Tòa án, pháp luật. Giám sát hoạt động cũng như phản ánh các vấn đề liên quan đến Tòa án, thông qua việc tham dự và đưa tin của phóng viên, theo dõi quá trình xét xử, góp phần bảo đảm công bằng, trách nhiệm và minh bạch trong hoạt động của Tòa án. Tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật giúp người tham gia tố tụng biết và thực hiện quyền và nghĩa vụ của mình. Tôn vinh những thành tựu trong hệ thống Tòa án, lan tỏa phong trào thi đua, góp phần xây dựng lòng tin của công chúng đối với hệ thống Tòa án nhân dân.

Để hoàn thành nhiệm vụ chính trị của mình, về phía TAND hai cấp TP. HCM cũng như Báo Công lý cần thực hiện tốt Quy chế phối hợp giữa Báo với TAND TP. HCM. Hỗ trợ TAND hai cấp TP. HCM trong việc đăng tin tìm kiếm vắng mặt tại nơi cư trú theo quy định của pháp luật. Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, đưa tin về hoạt động của TAND hai cấp TP.HCM, nhất là hoạt động xét xử các vụ án được dư luận xã hội đặc biệt quan tâm, góp phần tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật, định hướng dư luận xã hội, đấu tranh chống lại những luận điểm sai trái.

Về phía TAND hai cấp TP. HCM sẽ có những phương pháp phù hợp để cung cấp thông tin chính xác, đầy đủ về các hoạt động của mình. Báo Công lý cần có hình thức, tăng thời lượng đăng tải đưa thông tin tuyên truyền về công tác xét xử, kết hợp giữa tuyên truyền với phổ biến pháp luật, giáo dục pháp luật, đấu tranh phòng, chống tội phạm và vi phạm pháp luật; theo dõi, phát hiện, đánh giá, nhận xét, phản biện, kiến nghị những vấn đề liên quan đến hoạt động của Tòa án, từ đó truyền tải thông điệp, tạo dư luận xã hội đối với hoạt động của Tòa án, giúp TAND hai cấp TP. HCM có thêm thông tin để tiếp tục đổi mới và nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động của mình.

Nhân ngày Báo chí cách mạng 21/6, tôi xin gửi lời chúc tốt đẹp nhất đối với cán bộ, công chức, người lao động Báo Công lý và tin tưởng rằng, sự hỗ trợ của Báo Công lý sẽ góp phần để TAND hai cấp TP.HCM hoàn thành nhiệm vụ chính trị của mình.

Đảng, Nhà nước ta luôn khẳng định: “Trên mặt trận văn hóa - tư tưởng nói chung và công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật nói riêng, báo chí đóng vai trò là lực lượng xung kích”. Trên thực tế, các cơ quan báo chí đóng vai trò quan trọng, là “cầu nối” giữa Đảng, Nhà nước với nhân dân, là công cụ, phương tiện hữu hiệu trong công tác tuyên truyền, phổ biến kiến thức pháp luật, đưa pháp luật đến với cán bộ, nhân dân, giúp họ dễ dàng tiếp thu, nắm bắt, tìm hiểu, nâng cao nhận thức, ý thức pháp luật.

Nhiều cơ quan báo chí theo xu hướng thời đại 4.0 đã truyền tải nhiều tin, bài, phản ánh, phóng sự với hình thức thể hiện dễ nghe, dễ hiểu, dễ nhớ trên báo điện tử, các trang mạng xã hội,… Từ đó, giúp người dân dễ dàng tiếp thu, nâng cao ý thức sống và làm việc theo Hiến pháp và pháp luật.

Trong công tác cải cách tư pháp, báo chí là người bạn đồng hành, luôn sát cánh để phản ánh những hoạt động nổi bật, hiệu quả của hệ thống Tòa án, đã phát huy tính chủ động, sáng tạo, tích cực tuyên truyền; đóng vai trò quan trọng trong việc phát huy dân chủ; kịp thời phát hiện và đề xuất những giải pháp nhằm thực hiện có hiệu quả công tác cải cách tư pháp đối với khối cơ quan tư pháp nói chung và hệ thống Toà án nói riêng.

Để việc tuyên truyền pháp luật và cải cách tư pháp có hiệu quả, Tòa án hai cấp luôn phối hợp chặt chẽ, thường xuyên và có hiệu quả với các cơ quan báo chí nói chung và Báo Công lý nói riêng. Khi các cơ quan báo chí đến làm việc, tác nghiệp tại phiên tòa, các đơn vị luôn tạo điều kiện thuận lợi trong tác nghiệp; cung cấp kịp thời, đầy đủ thông tin về các hoạt động của Tòa án, về các vụ án, vụ việc, phiên tòa dư luận xã hội quan tâm; tiếp thu, xử lý những vấn đề bất cập, thậm chí tiêu cực mà báo chí phản ánh.

Riêng đối với Báo Công lý, TAND hai cấp tỉnh Sơn La đã tích cực phối hợp trong tuyên truyền pháp luật; cung cấp thông tin đầy đủ, kịp thời, chính xác các hoạt động, kết quả các mặt công tác của Tòa án hai cấp, góp phần định hướng dư luận xã hội và hỗ trợ cho Tòa án hoạt động hiệu quả.

Trong thời gian tới, tôi mong muốn các cơ quan báo chí nói chung và Báo Công lý nói riêng tiếp tục đẩy mạnh hơn nữa sự phối hợp thường xuyên, chặt chẽ và có hiệu quả với hệ thống Tòa án, nhất là việc cung cấp thông tin về cải cách tư pháp và các hoạt động của Toà án.

Báo chí là lực lượng đóng vai trò xung kích, góp phần quan trọng vào việc đưa pháp luật đi vào cuộc sống. Bên cạnh việc tuyên truyền chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước đến Nhân dân, báo chí còn phản ánh những đề xuất, kiến nghị của người dân với Đảng, Nhà nước về các chính sách, các quy định chưa phù hợp, những bất cập, những vướng mắc, bức xúc trong thực tiễn thi hành, chấp hành pháp luật. Qua đó, giúp các cơ quan hữu quan kịp thời tham mưu, đề xuất với lãnh đạo các cấp nhằm tháo gỡ những vướng mắc trong quá trình thực thi pháp luật, góp phần hoàn thiện thể chế, xây dựng Nhà nước pháp quyền XHCN.

Trong công tác cải cách tư pháp, báo chí với tính chất đặc thù của mình là nhân tố quan trọng trong xây dựng nền tư pháp chuyên nghiệp, hiện đại, công bằng, nghiêm minh, liêm chính, phụng sự Tổ quốc, phục vụ nhân dân. Báo chí đóng góp tích cực vào việc giám sát hoạt động của cơ quan tư pháp, trong đó có hệ thống Toà án.

Bên cạnh là “cầu nối” phổ biến chính sách, pháp luật, đưa thông tin về các hoạt động của Toà án đến nhân dân, báo chí còn truyền tải các phản ánh, kiến nghị của nhân dân đến Tòa án; góp phần nâng cao chất lượng hoạt động của Tòa án, trong đó có việc khắc phục kịp thời những sai sót trong hoạt động nghiệp vụ, để thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ theo quy định của Hiến pháp và pháp luật.

Báo Công lý là cơ quan báo chí của TANDTC, là nhân tố tích cực trong công tác tuyên truyền đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; giới thiệu nguyên tắc hoạt động, chức năng, nhiệm vụ và phản ánh kịp thời các hoạt động, kết quả các mặt công tác của hệ thống Tòa án, nên các đơn vị trực thuộc TAND hai cấp tỉnh Quảng Nam luôn giữ thông tin liên lạc chặt chẽ, mật thiết với Văn phòng đại diện Báo Công lý tại TP. Đà Nẵng. Vì vậy, trong thời gian qua, các mặt hoạt động của các đơn vị trực thuộc TAND hai cấp tỉnh Quảng Nam đã được truyền tải nhanh chóng, kịp thời, minh bạch đến các tầng lớp nhân dân trên địa bàn tỉnh Quảng Nam nói riêng, khu vực miền Trung – Tây Nguyên và cả nước nói chung.

Với đặc tính cơ bản của báo chí là tính phổ cập, nhanh chóng, kịp thời và rộng khắp, trong công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật, báo chí đóng vai trò quan trọng, là công cụ, phương tiện hữu hiệu đưa pháp luật đến với cán bộ, chiến sĩ, nhân dân.

Bên cạnh đó, báo chí đã phản ánh những đề xuất, kiến nghị của người dân với Đảng, Nhà nước về các chính sách, các quy định pháp luật chưa thật phù hợp, về những bất cập, những vướng mắc, bức xúc trong thực tiễn thi hành, chấp hành pháp luật.

Để thực hiện tốt công tác phổ biến, giáo dục pháp luật, TANDTC đã yêu cầu các Tòa án chú trọng đẩy mạnh công tác thông tin, đa dạng hóa các hình thức tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật thông qua Truyền hình TAND, Báo Công lý, Tạp chí TAND, Cổng thông tin điện tử của TANDTC... nhằm thu hút đông đảo bạn đọc trong và ngoài Tòa án.

Hiện nay, với sự phát triển vượt bậc của khoa học, công nghệ, các loại hình báo chí đều có đặc tính là truyền tin nhanh, đặc biệt là báo điện tử. Chính vì vậy, việc tuyên truyền pháp luật trên báo chí luôn được thực hiện nhanh chóng, kịp thời để đáp ứng nhu cầu được thông tin, tìm hiểu về pháp luật của cán bộ, chiến sĩ và người dân.

Mặt khác, báo chí đóng góp tích cực vào việc kiểm tra, giám sát hoạt động của cơ quan công quyền, trong đó có hệ thống Toà án; sự giám sát của báo chí, trong đó Báo Công lý đối với hoạt động xét xử của Tòa án có ý nghĩa thiết thực, góp phần biểu dương những Thẩm phán, những phiên tòa xét xử thấu tình, đạt lý, đúng pháp luật và ngược lại kịp thời phản ánh những bất cập, sai sót để Tòa án điều chỉnh kịp thời.

Do đó, quan hệ giữa báo chí, trong đó có Báo Công lý và Tòa án là quan hệ hai chiều tương tác với nhau, phối hợp chặt chẽ, thường xuyên trong công tác tuyên truyền phổ biến giáo dục pháp luật và cải cách tư pháp. Báo chí cần Tòa án tạo điều kiện thuận lợi trong tác nghiệp; cung cấp thông tin về hoạt động của Tòa án, về những vụ án, phiên tòa dư luận quan tâm; tiếp thu, xử lý những vấn đề bất cập, thậm chí tiêu cực mà báo chí phản ánh. Tòa án cũng cần ở báo chí sự hợp tác, phản ánh trung thực, khách quan về hoạt động của Tòa án, để qua đó tuyên truyền, giáo dục pháp luật, cải cách tư pháp đạt hiệu quả cao hơn.

Để phát huy hiệu quả của các phương tiện thông tin đại chúng trong việc phản ánh hoạt động xét xử, phổ biến, giáo dục pháp luật, cải cách tư pháp đòi hỏi giữa Toà án và báo chí nói chung và Báo Công lý nói riêng cần phải thực hiện tốt nội dung: Toà án phải minh bạch, công khai các hoạt động theo quy định của pháp luật; Toà án phải có trách nhiệm và những biện pháp thích hợp để cung cấp thông tin chính xác, đầy đủ về các hoạt động của mình cho các cơ quan truyền thông, khi nhận được đề nghị cung cấp thông tin.

Ngược lại, về phía cơ quan báo chí cũng phải phản ánh các hoạt động của Tòa án theo đúng nguyên tắc hoạt động của báo chí là trung thực, khách quan, không định kiến, thiên vị…