Bàn giải pháp “giải cứu” di tích Hòn Vọng Phu

Ngày 2/10, thông tin từ Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Thanh Hóa cho biết, đơn vị đã phối hợp với Cục Di sản (Bộ Văn hóa thể thao và Du lịch) các chuyên gia tổ chức Hội thảo khoa học đánh giá thực trạng và đề xuất giải pháp bảo tồn di tích thắng cảnh Hòn Vọng Phu thuộc Cụm di tích nghệ thuật và thắng cảnh núi An Hoạch (núi Nhồi) phường An Hưng TP. Thanh Hóa.

Di tích thắng cảnh Hòn Vọng phu nằm trong cụm Di tích nghệ thuật và thắng cảnh núi An Hoạch, còn gọi là Vọng phu thạch, là một cột đá cao khoảng 20 m trên núi Nhồi. Cột đá này giống hình người phụ nữ ôm con - hình tượng gắn với truyền thuyết người đàn bà chung thủy chờ chồng đến hóa đá. Hòn Vọng Phu gắn liền với huyền thoại dân gian và đã trở thành một biểu tượng đẹp trong đời sống văn hóa của người dân xứ Thanh.

Thực hiện Quyết định số 983/QĐ, ngày 4/8/1992 của Bộ Văn hóa, Thông tin (nay là Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch), Di tích thắng cảnh Hòn Vọng Phu, cùng một số di tích khác nằm trong Cụm di tích nghệ thuật và thắng cảnh núi An Hoạch như Chùa Tiên Sơn (tức chùa Quan Thánh), Chùa Hình Sơn (tức chùa Thánh Mẫu), Đình Thượng (còn gọi là đình Bốn Ban), Lăng Quận Mã (hay lăng Lê Trung Nghĩa) đã được công nhận là di tích Quốc gia.

Cụm di tích này thường xuyên bị tác động bởi con người và thiên nhiên. Gần đây nhất vào đêm 15/6/2022, do xảy ra mưa lớn, sấm sét gây sạt lở di tích Hòn Vọng Phu ở 2 vị trí.

Vị trí thứ nhất ở phía Tây gần đỉnh Hòn Vọng Phu, sạt lở khối đá có kích thước khoảng 1m x 3m.

Vị trí thứ hai ở phía Đông Hòn Vọng Phu, sạt lở khối đá có kích thước rộng 2,5m x dài 3m. Hiện nay, các khối đá bị sạt lở đang nằm ngay tại chân Hòn Vọng Phu.

Ngoài ra, các tầng đá phía trên Hòn Vọng Phu cũng đã bị nứt, có xu hướng tách ngang, đe dọa sự nguyên trạng của thắng cảnh.

Tại Hội thảo, các nhà nghiên cứu, khoa học, chuyên gia thảo luận, phân tích về thực trạng địa hình, địa chất khu vực và di tích thắng cảnh Hòn Vọng Phu, cụm di tích nghệ thuật và thắng cảnh Núi An Hoạch. Đồng thời, làm rõ hơn nguyên nhân sạt lở, thống nhất các giải pháp, phương án khắc phục, chống sạt lở tại khu vực di tích thắng cảnh Hòn Vọng Phu (về trước mắt cũng như lâu dài).

Phó Cục trưởng Cục Di sản văn hóa, Bộ Văn hóa, Thể Thao và Du lịch Trần Đình Thành khẳng định, đây là Di tích có giá trị về mặt lịch sử và cảnh quan, là hệ thống dãy núi trong đó có các thiết chế văn hóa gắn liền với nhau tạo thành tổng thể cho cả di tích.

Tuy nhiên, hiện trạng một số khu vực Hòn Vọng Phu đã bị tróc vỡ, xuất hiện nhiều vết nứt. Đó là những biểu hiện cho nguy cơ sụp đổ của Hòn Vọng Phu. Ngoài ra, với hình dạng hiện nay của khối đá, đổ nghiêng theo phương thẳng đứng 10-15 độ, cùng với nguy cơ sét đánh sẽ tạo ra khả năng sập đổ rất cao.

Chính quyền địa phương cần lập biển báo khu vực nguy hiểm, có nguy cơ sạt lở và tăng cường công tác tuyên truyền, nâng cao cảnh giác của người dân và khách tham quan. Phân vùng, sử dụng các giải pháp như lưới thép, hàng rào... đảm bảo an toàn và thẩm mỹ hạn chế tác động của hiện tượng đá lăn, đá đổ quanh khu vực Núi Nhồi.

"Các đơn vị cần phối hợp các sở, ban, ngành chức năng cấp tỉnh. Các cục, vụ, viện có liên quan ở Trung ương như Viện Vật lý địa cầu, Viện Khoa học Địa chất khoảng sản, Viện Khoa học Công nghệ xây dựng, cơ quan Điện lực... lập dự án chống sét, trình cấp có thẩm quyền phê duyệt để triển khai thực hiện", ông Trần Đình Thành nhấn mạnh.

Từ những giá trị di sản và hiện trạng của di tích một lần nữa khẳng định giá trị của khu di tích Núi Nhồi nói chung và Hòn Vọng Phu nói riêng đang ở trong tình trạng rất nguy cấp, cần sớm triển khai đồng bộ các nội dung mà hội thảo đã đề cập về bảo tồn, phục hồi, phát huy giá trị của di tích.