Vụ “Tranh chấp hợp đồng cho mượn tài sản quyền sử dụng đất” ở Quốc Oai, Hà Nội: Cần xem xét thấu tình, đạt lý

Tranh chấp đất được giao

Vụ án “Tranh chấp hợp đồng cho mượn tài sản quyền sử dụng đất” giữa nguyên đơn là ông Đỗ Trọng Lãi (SN 1946) và bị đơn là bà Cấn Thị Thoát (SN 1937) cùng trú tại xã Hòa Thạch, huyện Quốc Oai, thành phố Hà Nội đã trải qua hai cấp xét xử nhưng vẫn chưa ngã ngũ, chưa có hồi kết.

Quyết định Giám đốc thẩm trong vụ án dân sự Tranh chấp hợp đồng cho mượn tài sản quyền sử dụng đất

Theo quyết định Giám đốc thẩm số 40/2020/DS/GĐT của Ủy ban Thẩm phán TAND cấp cao tại Hà Nội: Ngày 2/1/1979, ông Đỗ Trọng Lãi được Hợp tác xã Hợp nhất xã Hòa Thạch giao đất định cư tại khu vực đồi Gò Ròng – Khe nước. Từ năm 1979, ông cho bà Thoát ở nhờ trên đất và hai bên xảy ra tranh chấp.

Nay ông khởi kiện đề nghị Tòa án buộc bà Cấn Thị Thoát trả lại đất đã mượn, nay là thửa số 20 và thửa số 21 tờ bản đồ 57, diện tích 2.177,3 m2 cho gia đình ông.

Tài liệu “Giấy giao đất vào định cư”, ngày 2/1/1979 do ông Lãi xuất trình cho Tòa án thể hiện căn cứ vào quyết định giao đất của UBND xã Hòa Thạch và giấy ủy quyền của ông Nguyễn Minh Cam, Chủ tịch UBND xã. Nay Ban thường trực quản trị Hợp tác xã Hợp nhất ủy nhiệm cho ông chủ nhiệm HTX Kiều Duy Lai đưa vị trí khu đất Gò Ròng – Khe nước cho hộ ông Lãi đã có đơn xin đất để sử dụng.

Ngày 10/3/1979, ông Lãi có đơn xin nhập khẩu cho bà Cấn Thị Thoát (là chị gái của bà Cấn Thị Trang vợ của ông) để về sinh sống tại gia đình ông và được UBND xã Hòa Thạch nhất trí đồng ý.

Trong khi đó, bà Cấn Thị Thoát trình bày, thửa đất số 10, tờ bản đồ 299 ( nay là thửa số 20 và thửa số 21 tờ bản đồ 57) do UBND xã Hòa Thạch cấp cho bà từ năm 1979. Bà đã làm nhà trên đất từ cuối năm 1979 và đóng thuế cho Nhà nước. Khi xảy ra tranh chấp, giữa bà và ông Lãi, bà nộp giấy giao đất cho UBND xã nên hiện nay bà không còn giữ.

Tuy nhiên, năm 1997 UBND xã giải quyết tranh chấp đất giữa bà và ông Lãi có lập biên bản hội nghị bàn và giải quyết đất ở ngày 10/3/1997 với nội dung: “Về quyền sử dụng đất thửa số 10 thuộc bà Thoát và hội nghị quyết định không cắt đất chỗ khác cho bà Thoát mà bà Thoát tiếp tục sử dụng thửa đất số 10” nên bà không chấp nhận yêu cầu khởi kiện của ông Lãi.

Tại bản án dân sự sơ thẩm số 05/2019/DS-ST ngày 12/8/2019 của TAND huyện Quốc Oai quyết định: Chấp nhận toàn bộ yêu cầu khởi kiện của ông Đỗ Trọng Lãi, buộc bà Cấn Thị Thoát phải trả lại hộ gia đình ông Lãi 2.177.3m2 đất (trong đó thửa đất 20 diện tích là 1.477,3m2 và thửa 21 diện tích là 700m2 đất) có địa chỉ tại thôn Thắng Đầu, xã Hòa Thạch theo bản đồ Vilap năm 2014. Trên đất có 55 cây nhãn do bà Thoát trồng, 01 nhà cấp 4 lợp proximang diện tích 30m2 và 172,6m2 tường bao xây gạch ba vanh năm 1997. Hộ gia đình ông Lãi phải thanh toán một khoản tiền công sức trả bà Thoát là 60.000.000 đồng.

Không đồng ý với bản án sơ thẩm của TAND huyện Quốc Oai, bà Cấn Thị Thoát kháng cáo toàn bộ bản án sơ thẩm.

Ngày 26/11/2019, TAND thành phố Hà Nội mở phiên tòa phúc thẩm xét đơn kháng cáo của phía bị đơn. Tại bản án dân sự phúc thẩm số 371/2019/DS/PT của TAND thành phố Hà Nội quyết định giữ nguyên bản án dân sự sơ thẩm số 05/2019/DS-ST ngày 12/8/2019 của TAND huyện Quốc Oai.

Hủy toàn bộ bản án sơ thẩm và phúc thẩm

Ngày 19/12/2019, bà Cấn Thị Thoát có đơn đề nghị theo thủ tục Giám đốc thẩm đối với bản án dân sự phúc thẩm của TAND thành phố Hà Nội.

Quá trình xem xét toàn diện bản án, ngày 22/5/2020, Chánh án TAND cấp cao tại Hà Nội ban hành quyết định số 13/2020/KS/DS kháng nghị đối với bản dân sự của TAND thành phố Hà Nội đề nghị Ủy ban Thẩm phán TAND cấp cao tại Hà Nội xét xử Giám đốc thẩm.

Vị trí khu đất xảy ra tranh chấp

Quyết định Giám đốc thẩm số 40/2020/DS/GĐT của Uỷ ban Thẩm phán TAND cấp cao tại Hà Nội đã quyết định hủy 2 bản án dân sự phúc thẩm của TAND thành phố Hà Nội và bản án dân sự sơ thẩm của TAND huyện Quốc Oai trong vụ án “Tranh chấp hợp đồng cho mượn tài sản quyền sử dụng đất”. Đồng thời, giao hồ sơ cho TAND huyện Quốc Oai xét xử lại theo thủ tục sơ thẩm.

Ủy ban Thẩm phán TAND cấp cao tại Hà Nội nhận định: Tòa án cấp sơ thẩm và Tòa án cấp phúc thẩm chỉ căn cứ vào trình bày của ông Lãi và công văn số 40/UBND/ĐC của UBND xã Hòa Thạch và công văn số 1506/UBND-TNMT của UBND huyện Quốc Oai thể hiện đất có nguồn gốc của HTX Hòa Thạch giao cho ông lãi để xác định bà Thoát ở nhờ trên đất của ông Lãi. Từ đó buộc bà Thoát phải trả toàn bộ diện tích đất cho ông Lãi và tính công sức cho bà Thoát 60 triệu đồng là không đảm bảo quyền lợi hợp pháp của bà Thoát.

Trong trường hợp này, Tòa án cần phải xem xét toàn diện vụ án và áp dụng chủ trương chính sách pháp luật của Nhà nước về quản lý sử dụng đất từ trước năm 1987 (Luật đất đai có hiệu lực) để đảm bảo quyền sử dụng đất của gia đình bà Thoát.

Bên cạnh đó, Tòa án cần xác định thời điểm giai đoạn 1979 – 1993 bà Thoát và các thành viên trong gia đình ông Lãi có là xã viên của HTX không? Chính sách của địa phương đối với việc cấp đất cho xã viên hay các hộ đến định cư được thể hiện như thế nào? Gia đình ông Lãi được cấp diện tích đất nào khác hay không? Vị trí ban đầu gia đình ông Lãi được HTX giao đất thể hiện các mốc giới như thế nào?

Thực tế hiện nay bà Thoát đang sử dụng 2.177,3m2 đất do nguyên thửa từ năm 1979 đến nay hay do cơi nới, lấn chiếm hay được giao? Mặt khác, bà Thoát sử dụng đất trên 40 năm không có chỗ ở khác nhưng Tòa án cấp sơ thẩm và Tòa án cấp phúc thẩm lại tuyên bà Thoát phải trả lại toàn bộ diện tích 2.177,3 m2 cho gia đình ông Lãi là không hợp tình hợp lý.

Vẫn chưa tìm được tiếng nói chung

Ngày 30/12/2021, TAND huyện Quốc Oai tiếp tục đưa vụ án Tranh chấp hợp đồng cho mượn tài sản quyền sử dụng đất” ra xét xử sơ thẩm lần 2.

Tại phiên tòa lần này, ông Đỗ Trọng Lãi tự nguyện thanh toán tiền công sức cho bà Cấn Thị Thoát bằng thửa đất số 21, diện tích 700m2. Xét thấy việc thanh toán này là hoàn toàn tự nguyện, hợp lý, hợp tình, bảo đảm quyền lợi của cả hai bên nên Hội đồng cấp sơ thẩm chấp nhận sự tự nguyện này.

Do đó, Hội đồng xét xử chấp nhận toàn bộ yêu cầu khởi kiện và sự tự nguyện của ông Đỗ Trọng Lãi. Xác nhận thửa đất số 20 và thửa đất số 21 tờ bản đồ số 57 diện tích 2.177,3m2 theo bản đồ Vilap năm 2014 thuộc quyền quản lý và sử dụng của ông Đỗ Trọng Lãi và bà Cấn Thị Trang (vợ ông Lãi).

Chấp nhận sự tự nguyện của ông Đỗ Trọng Lãi và bà Cấn Thị Trang thanh thoán tiền công sức trông nom, quản lý, nộp thuế, xây dựng, trồng cây trên thửa đất cho bà Cấn Thị Thoát bằng quyền sử dụng đất thửa đất số 21, diện tích 700m2.

Tuy nhiên, bà Cấn Thị Thoát tiếp tục có đơn kháng cáo vì cho rằng tổng diện tích 2.177,3m2 do UBND xã Hòa Thạch cấp cho bà từ năm 1979. Việc Tòa án cấp sơ thẩm cho rằng diện tích phần đất này thuộc quyền quản lý và sử dụng của ông Đỗ Trọng Lãi và bà Cấn Thị Trang là không đúng. Bởi quyết định Giám đốc thẩm của Uỷ ban Thẩm phán TAND cấp cao tại Hà Nội nêu rõ “…Thực tế, bà Cấn Thị Thoát đã chuyển khẩu sinh sống từ 1979 đến nay tại xã Hòa Thạch. Bà Thoát xây nhà tranh từ năm 1979, xây dựng lại nhà cấp 4 vào năm 1993 và là người kê khai, nộp thuế, đứng tên sổ mục kê, sổ địa chính. Trong khi đó gia đình ông Lãi không kê khai, không sử dụng diện tích đất đang tranh chấp”.

Bởi vậy, bà Thoát đề nghị TAND cấp phúc thẩm tới đây sẽ xem xét một cách công tâm, thấu tình đạt lý, đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp cho bà.

Báo Công lý sẽ tiếp tục theo dõi diễn biến vụ án này trong phiên tòa phúc thẩm.