Vụ án “trốn thuế” còn nhiều tranh cãi tại Bình Dương: Tranh chấp một lô hàng, nữ Phó giám đốc bị bắt giam

Diễn biến vụ việc này cho thấy cần xem xét, xử lý đúng với quan hệ pháp luật, tránh nghi ngại về việc hình sự hóa quan hệ kinh tế.

Từ lô hàng còn đang tranh chấp…

Cty cổ phần Chế biến và Đóng gói thủy sản (USPC) do bà Nguyễn Thị Minh Trang làm Phó Giám đốc có quan hệ thương mại lâu năm với Cty Tuna Fish Bình Định. Tháng 7/2012, hai doanh nghiệp đã ký hợp đồng gia công chế biến hàng đông lạnh. Theo đó, Cty USPC thực hiện gia công 20 tấn cá ngừ nguyên con thành sản phẩm cá ngừ xông CO đông lạnh để xuất khẩu.

Sau khi thực hiện xong việc gia công lô hàng trên, Cty Tuna Fish Bình Định đã nhận một phần hàng. Số còn lại là hơn 11 nghìn kg, Cty Tuna Fish Bình Định ký hợp đồng ủy thác xuất khẩu cho Cty USPC. Theo hợp đồng ủy thác xuất khẩu ngày 25/9/2012, Cty Tuna Fish Bình Định ủy thác cho Cty USPC xuất khẩu lô hàng này cho khách hàng nước ngoài. Cty Tuna Fish Bình Định vẫn là chủ sở hữu lô hàng cho đến khi nó được giao cho khách hàng mua.

Trước đó, Cty USPC đã tìm được đối tác mua hàng là Cty LT Fish Market (Hoa Kỳ) và đã làm thủ tục mở tờ khai xuất khẩu hàng hóa tại Chi cục hải quan KCN Sóng Thần để xuất khẩu hàng cho Cty LT Fish Market. Sau khi ký hợp đồng ủy thác, đầu tháng 10/2012, Cty USPC đã chính thức xuất khẩu lô hàng này.

Khi lô hàng đã rời cảng Việt Nam thì Cty Tuna Fish Bình Định thay đổi yêu cầu thanh toán và đòi Cty USPC và bên mua phải thanh toán tiền của lô hàng xuất khẩu trong thời hạn 7 ngày kể từ khi xuất hàng. Do yêu cầu trên của Cty Tuna Fish Bình Định không được Cty USPC chấp nhận nên hai bên đã xảy ra tranh chấp và Cty Tuna Fish Bình Định đòi lại hàng.

Mặc dù Cty USPC đã có văn bản giải thích rằng, việc đòi lại hàng sẽ làm thiệt hại về tài chính và uy tín với đối tác nước ngoài nhưng Tuna Fish Bình Định kiên quyết đòi lại hàng. Thậm chí, theo bà Nguyễn Thị Thu Hà, mẹ đẻ của bà Minh Trang thì tháng 10/2012, khi lô hàng mới được xuất khẩu thì ông Đỗ Tấn Vinh, Giám đốc Cty Tuna Fish Bình Định và vợ là Trịnh Thị Ngọc Sâm còn tố cáo bà Trang “lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản” đến Công an tỉnh Bình Dương khiến cho Cty USCP không còn cách nào khác là phải triệu hồi lô hàng đã xuất khẩu và đành xin lỗi khách hàng về sự cố này.

Ngày 17/11/2012, Cty USPC đã làm thủ tục nhập lại lô hàng tại chính Chi cục hải quan KCN Sóng Thần. Lô hàng nhập khẩu vẫn là lô hàng xuất khẩu, đúng cả về số lượng và mã số hàng hóa. Do đây là lô hàng “tái nhập” mà doanh nghiệp kê khai nên Chi cục hải quan KCN Sóng Thần đã không áp thuế nhập khẩu đối với lô hàng này.

…Đến hai tội danh với nhiều tranh cãi

Những tưởng việc triệu hồi và trả lại hàng cho là xong. Thế nhưng, khi lô hàng được mang trở lại Việt Nam thì Cty Tuna Fish Bình Định lại… đổi ý. Liên tục 3 tháng, từ tháng 11/2012 đến tháng 1/2013, Cty USPC thông báo cho Cty Tuna Fish Bình Định đến nhận lại lô hàng mà công ty này đã đòi về. Thế nhưng, đáp lại những thông báo trên của Cty USPC chỉ là sự im lặng một cách khó hiểu. Lý do của việc im lặng này là Cty Tuna Fish Bình Định không muốn nhận hàng nữa mà muốn lấy tiền. Theo phản ánh của bà Nguyễn Thị Thu Hà, trong buổi làm việc ngày 20/11/2012 tại CQĐT tỉnh Bình Dương, đại diện Cty Tuna Fish Bình Định cho rằng, lô hàng trên “không phải” là hàng của  công ty này và đòi hơn 145 nghìn USD theo giá bán lô hàng. Tuy nhiên đó chỉ là ý kiến mà chưa là kết luận của cơ quan chức năng.

Cá ngừ xuất khẩu

Việc tranh chấp kéo dài gần hai năm chưa được giải quyết dứt điểm thì bất ngờ ngày 18/9/2014, CQĐT tỉnh Bình Dương khởi tố, bắt tạm giam bà Minh Trang về tội “trốn thuế”. CQĐT cáo buộc bà Trang đã “khai báo gian dối” về lô hàng được “triệu hồi” trở về để trà cho Cty Tuna Fish Bình Định. Trước đó, tháng 7/2014, Chi Cục hải quan KCN Sóng Thần cũng đã có quyết định ấn định thuế đối với lô hàng này vì lý do “chưa có căn cứ xác định đây là lô hàng tái nhập” dù lô hàng xuất khẩu và tái nhập vẫn nguyên đai, nguyên kiện đều cùng một mã hàng, cùng bộ hồ sơ và do chính doanh nghiệp đã nhận hàng gửi lại.  

Không những vậy, liên quan đến lô hàng này, bà Minh Trang còn bị khởi tố thêm tội “Lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản”. Vậy là, Cty USPC vừa mất phí gia công, phí xuất khẩu ủy thác, mất uy tín khi triệu hồi lô hàng đã bán về và đổi lại bà Minh Trang bị khởi tố về 2 tội mà bà cho rằng quá oan ức.

Theo Luật sư Trần Việt Hùng, VPLS Trí Việt, ĐLS Hà Nội thì với sự việc như trên thì rõ ràng đây có dấu hiệu không bình thường và cần được xem xét, giải quyết đúng pháp luật. Đối với tội trốn thuế, nếu thực sự lô hàng tái nhâp không phải là lô hàng đã xuất thì trách nhiệm nộp thuế thuộc về Cty USPC chứ không phải trách nhiệm cá nhân PGĐ nên việc khởi tố là không có căn cứ pháp luật. Hơn nữa, chưa đủ căn cứ xác định đây là hai lô hàng khác nhau và việc ấn định thuế còn đang có khiếu nại nên không thể quy kết cá nhân nào là trốn thuế. Còn bà Nguyễn Thị Thu Hà thì cho rằng khoản tiền thuế 472.816.428 đồng mà Chi cục Hải quan KCN Sóng Thần ấn định với lô hàng triệu hồi về đã được Cty USPC nộp đầy đủ nên không thể quy kết con bà tội trốn thuế.

Nhiều luật sư cho rằng đối với lô hàng đã triệu hồi về, Cty USPC nhiều lần yêu cầu Cty Tuna Fish Bình Định đến nhận lại hàng Cty này không chịu đến nhận. Như vậy, hàng hóa vẫn còn đó, Cty USPC không “chiếm đoạt” tài sản của Cty Tuna Fish Bình Định mà chỉ là vấn đề tranh chấp thương mại thuần túy và thẩm quyền giải quyết thuộc về tòa án. Từ  những căn cứ thực tế đó, các luật sư cho rằng việc khởi tố hình sự đối với vụ bà Trang là không đúng pháp luật mà cần phải chuyển đến tòa án để giải quyết về tranh chấp kinh tế.