Vòng luẩn quẩn của đói nghèo bệnh tật: Rượu, bia có vô can?

Tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 6, sáng 16/11, các đại biểu Quốc hội làm việc ở hội trường, thảo luận về dự án Luật Phòng, chống tác hại của rượu, bia.

Dự thảo Luật trình xin ý kiến Quốc hội tại kỳ họp này gồm 7 chương, 38 điều, quy định các biện pháp phòng, chống tác hại của rượu, bia, bao gồm: biện pháp giảm mức tiêu thụ rượu, bia; biện pháp quản lý việc cung cấp rượu, bia; biện pháp giảm tác hại của rượu, bia; điều kiện bảo đảm cho phòng, chống tác hại của rượu, bia; trách nhiệm của cơ quan, tổ chức, cá nhân trong phòng, chống tác hại của rượu, bia.

Tại dự thảo trình Quốc hội cho ý kiến lần này, nhiều quy định đã được chỉnh lý như: về tên gọi của dự thảo Luật; về phạm vi điều chỉnh; về kinh phí cho hoạt động phòng, chống tác hại của rượu bia.

Trong phiên họp tổ về nội dung này, nhiều ý kiến đại biểu đồng tình với sự cần thiết ban hành Luật nhằm tăng cường công tác bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân; chủ động có giải pháp phòng ngừa và ngăn chặn thực trạng sử dụng rượu, bia đang có xu hướng gia tăng.

Bên cạnh đó, các đại biểu cũng đóng góp nhiều ý kiến cụ thể, tập trung vào một số nội dung: tên gọi của Luật; bố cục, phạm vi điều chỉnh; tính khả thi của dự án Luật; chính sách trong phòng, chống tác hại của rượu, bia; quản lý rượu thủ công; cơ chế kiểm soát, chế tài xử phạt đối với tổ chức, cá nhân sản xuất rượu, bia và tiêu dùng không đúng quy định; các hành vi bị nghiêm cấm; độ tuổi uống rượu, bia; kiểm soát việc quảng cáo rượu, bia…

Ngăn sự lạm dụng, nghiện bia rượu, uống tới mức nguy hại

Đầu phiên thảo luận, đại biểu Trần Quang Chiểu (Nam Định) phân tích, nếu tên gọi là "Luật Phòng, chống tác hại của rượu bia" thì chẳng khác nào khẳng định rượu bia là có hại, gây ra hiểu nhầm không đáng có.

"Nếu rượu và bia là tác hại thì chúng ta nghĩ gì với truyền thống dâng chén rượu thành kính thắp hương thờ cúng tổ tiên; mời khách đến chơi nhà chén rượu nhạt hay nghi thức 'cụng ly' trong các hoạt động đối ngoại…”, đại biểu nêu.

ĐB Trần Quang Chiểu. Ảnh: Minh Thăng

Với mục đích của Luật là bảo vệ sức khoẻ nhân dân, theo đại biểu, đối tượng chịu tác động chính của Luật là người sản xuất phải bảo đảm chất lượng sản phẩm và người tiêu dùng có ý thức. Do vậy, tên luật cần hướng đến hành vi của người sản xuất và người sử dụng, vì bản thân sản phẩm là không có hại. Vì trên thế giới và thị trường trong nước đã có sản phẩm có độ cồn tương đương với bia song không đăng ký là bia. Nếu Luật chỉ điều chỉnh với rượu và bia thì chưa bao quát hết thực tiễn diễn ra và mục đích của Luật khi ban hành.

Do đó, tên của Luật cần bao quát thực tiễn, dễ hiểu, phản ánh đúng nội dung của Luật và nên đổi thành "Luật Kiểm soát đồ uống có cồn" hoặc "Luật Phòng chống tác hại của lạm dụng đồ uống có cồn".

Ông lưu ý, không nên giảm nhu cầu về đồ uống có cồn nói chung, vì như vậy sẽ ảnh hưởng đến người uống có trách nhiệm và doanh nghiệp kinh doanh hợp pháp.

Tranh luận với ý kiến của đại biểu Trần Quang Chiểu, đại biểu Nguyễn Quang Tuấn (Hà Nội) nhấn mạnh, dự luật không cấm rượu bia mà phòng chống các tác hại của rượu bia đối với sức khoẻ. Mục đích hướng đến của luật là ngăn sự lạm dụng, uống quá độ, nghiện bia rượu, uống có mức nguy hại.

"Rượu hay bia thì bản chất vẫn là đưa ethanol vào cơ thể, nếu uống ít thì không sao nhưng uống nhiều thì sẽ gây tác hại. Bởi vậy mục đích của luật là ngăn lạm dụng chứ không ngăn sử dụng", vị đại biểu là Giám đốc Bệnh viện Tim Hà Nội bày tỏ.

Đã đến lúc phải hành động

Đại biểu Phạm Trọng Nhân (Bình Dương) dẫn chứng, theo Ủy ban ATGTQG, mỗi ngày tai nạn giao thông liên quan đến rượu bia gây tổn thất hàng trăm tỷ đồng, chưa kể những hậu quả nặng nề cho xã hội là không thể đo đếm được.

“Quảng cáo bia rượu làm người ta nhầm tưởng rượu như thần dược, với những từ như “hào khí ngàn năm”, “chung một đam mê”, “chất men thành công”... Những mỹ từ đó đã quên hay cố tình quên đi những bi kịch do rượu bia mang lại, các vụ tai nạn từ rượu bia, vợ mất chồng, con mất cha?”, đại biểu nói.

"Có vô can không khi bia, rượu là vòng tròn luẩn quẩn của đói nghèo, bệnh tật, của bạo lực, bạo hành? Phản biện là cần thiết nhưng đến mức nếu cho rằng việc thông qua Dự án Luật này là khai tử ngành rượu bia thì hãy một lần đặt mình vào hoàn cảnh gia đình có người nghiện rượu, nợ nần chồng chất, bạo hành hay thử một lần lắng nghe tiếng khóc của người vợ mất chồng, con mất cha do uống rượu gây ra”, đại biểu Nhân phân tích.

ĐBQH Phạm Trọng Nhân thảo luận tại Quốc hội

Dẫn ra "thành tích" uống bia đứng đầu Đông Nam Á, thứ 3 châu Á của Việt Nam, đại biểu thẳng thắn: "Thật khó mà tự hào về thành tích uống bia, rượu đứng đầu Đông Nam Á của Việt Nam". Đồng thời nhắc tới cam kết phòng bệnh hơn chữa bệnh và ông lưu ý: “Không nên ngụy biện bằng “uống có trách nhiệm” hay gì khác. Không nên cài cắm hay đánh tráo khái niệm. Đã đến lúc phải hành động để đưa đất nước ra khỏi những vị trí không lấy gì làm tốt đẹp”.

Theo ông, nếu đòi hỏi một văn hoá uống từ người tiêu dùng thì đây phải là văn hoá sản xuất rượu bia. Vì vậy rất cần thiết ban hành luật với những chế định chặt chẽ nhằm hạn chế tối đa quảng cáo bia rượu, trả về đúng bản chất tác hại vốn chực chờ lấy dần mòn và mãi mãi tâm sức của con người.

Ông đề nghị cấm quảng cáo bia rượu trên tất cả các phương tiện như báo nói, báo hình, báo mạng chứ không chỉ riêng chương trình thể thao, văn hoá, sân khấu như quy định tại khoản 1 Điều 11.

Nghiên cứu tiếp thu tinh thần xây dựng Luật

Giải trình một số vấn đề đại biểu quan tâm, Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Kim Tiến nhấn mạnh, những ý kiến đóng góp của các đại biểu đều xác đáng ở những góc cạnh khác nhau và Ban soạn thảo sẽ nghiên cứu, tiếp thu trên tinh thần ban hành chính sách là “vấn đề nào có lợi cho dân thì làm ở mức cao nhất, không có lợi cho dân thì không làm”.

Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Kim Tiến

Nhấn mạnh đây là luật khó, Bộ trưởng Bộ Y tế cho biết có những sự “đối đầu” giữa mong muốn luật bảo vệ sức khỏe con người tối đa và các nhà sản xuất, kinh doanh cũng muốn doanh thu, lợi nhuận. Luật này ra đời tiếp cận ở góc cạnh sức khỏe nhiều hơn, phải khả thi.

Về tên gọi của dự thảo Luật, Bộ trưởng Bộ Y tế mong muốn được giữ như phương án 1 với lý do vừa dễ hiểu, vừa đơn giản. Luật sẽ chỉ phòng chống tác hại của rượu bia trong cả quá trình sản xuất, kinh doanh, tiêu thụ, cách uống mà không đả động đến văn hoá của rượu bia hiện nay.

"Không phải khi Luật ban hành là cấm rượu bia và cấm uống rượu bia, mà hướng người uống ở sự văn minh hơn với chén rượu ngon, với sự vui vì có bạn hiền. Đó là nét văn hoá mà không ai đụng chạm, cản trở”, Bộ trưởng Nguyễn Thị Kim Tiến khẳng định.