Vì sao bà Phương Hằng bị hai cơ quan tố tụng khởi tố cùng một tội danh?

Ngày 22/4, cơ quan CSĐT Công an tỉnh Bình Dương đã khởi tố vụ án “Lợi dụng các quyền tự do dân chủ xâm phạm lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân”, liên quan đến tố giác của một số cá nhân đối với bà Nguyễn Phương Hằng, Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần Đại Nam.

Công an tỉnh Bình Dương cho biết đã thụ lý xác minh đơn tố giác tội phạm của 6 cá nhân đối với bà Phương Hằng gồm: ca sĩ Đàm Vĩnh Hưng, ca sĩ Thủy Tiên, Công Vinh, nhà báo Đặng Thị Hàn Ni, nhà báo Nguyễn Đức Hiển và bà Đinh Thị Lan.

Các hành vi bà Phương Hằng bị các cá nhân tố cáo gồm đưa tin sai sự thật, vu khống, làm nhục người khác, lợi dụng các quyền tự do dân chủ xâm phạm quyền lợi ích hợp pháp của tổ chức, công dân…

Đáng chú ý, trước khi Công an tỉnh Bình Dương khởi tố vụ án này, ngày 24/3, Cơ quan CSĐT Công an TP HCM đã khởi tố vụ án, khởi tố bị can, lệnh bắt tạm giam đối với Nguyễn Phương Hằng về hành vi “Lợi dụng các quyền tự do dân chủ xâm phạm lợi ích của Nhà nước, quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân”, quy định tại Điều 331 Bộ luật Hình sự (BLHS).

Nhiều độc giả quan tâm, vì sao bà Phương Hằng lại bị hai cơ quan tố tụng khởi tố cùng một tội danh? Việc điều tra theo thẩm quyền được quy định như thế nào trong Bộ luật Tố tụng hình sự (BLTTHS)? Xoay quanh các nội dung trên, Tiến sĩ, luật sư Đặng Văn Cường, Đoàn Luật sư TP Hà Nội đã có những giải đáp về pháp lý liên quan dưới góc nhìn pháp luật.

Luật sư Đặng Văn Cường cho biết, theo quy định pháp luật, mỗi hành vi vi phạm pháp luật sẽ bị xử lý một lần. Nếu một người thực hiện một hành vi vi phạm pháp luật đã bị cơ quan tố tụng khởi tố, điều tra, các cơ quan khác sẽ không xử lý, trừ trường hợp một người thực hiện nhiều hành vi vi phạm pháp luật, mỗi hành vi đều thỏa mãn các dấu hiệu cấu thành tội phạm.

Nguyên tắc trong đấu tranh phòng chống tội phạm, giữ gìn an ninh trật tự là hành vi phạm tội xảy ra ở địa phương nào, cơ quan tố tụng ở địa phương đó có thẩm quyền giải quyết. Trường hợp hành vi vi phạm pháp luật xảy ra ở nhiều địa phương, nơi nào phát hiện đầu tiên, nơi đó sẽ giải quyết. Tuy nhiên, đối với hành vi vi phạm pháp luật thực hiện trên không gian mạng, cơ quan nào phát hiện trước sẽ giải quyết mà không phụ thuộc vào việc người vi phạm cư trú ở đâu hoặc nạn nhân cư trú ở đâu hay hậu quả xảy ra ở đâu.

Tiến sĩ, luật sư Đặng Văn Cường, Đoàn Luật sư TP Hà Nội

“Công an tỉnh Bình Dương đã khởi tố vụ án liên quan đến các đơn tố giác bà Nguyễn Phương Hằng cho thấy có căn cứ hành vi có dấu hiệu cấu thành tội phạm ngoài hành vi mà cơ quan điều tra Công an TP HCM đang tiến hành điều tra nhưng cùng tội danh lợi dụng quyền tự do dân chủ xâm phạm lợi ích của nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức cá nhân theo Điều 331 BLHS. Sau khi khởi tố vụ án hình sự, xác định được người đã thực hiện hành vi phạm tội, cơ quan điều tra sẽ tiến hành khởi tố bị can để tiến hành điều tra theo quy định của pháp luật”, luật sư Cường nêu quan điểm.

Dẫn chứng các quy định của pháp luật, luật sư Cường cho hay, thẩm quyền điều tra của cơ quan Cảnh sát điều tra được quy định cụ thể tại Điều 163 BLTTHS 2015 và các Điều 19, 20, 21 Luật Tổ chức cơ quan điều tra hình sự năm 2015.

Trường hợp một người thực hiện nhiều hành vi vi phạm pháp luật ở nhiều địa phương, hành vi xảy ra ở mỗi địa phương đều cấu thành tội phạm thì có thể sẽ có nhiều cơ quan tiến hành tố tụng cùng xem xét xử lý.

Trường hợp một người thường xuyên sử dụng mạng xã hội thực hiện những hành vi livestream, chửi bới xúc phạm người khác, đưa ra những thông tin bịa đặt, sai sự thật làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến đời sống, tâm lý sức khỏe của nhiều cá nhân nhiều lần, thỏa mãn các dấu hiệu cấu thành tội phạm, có thể bị xử lý về một tội danh với tình tiết là phạm tội nhiều lần. Có thể bị khởi tố về nhiều tội danh như tội: làm nhục người khác, vu khống, lợi dụng quyền tự do dân chủ xâm phạm lợi ích nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân khi có căn cứ.

Trường hợp một người thực hiện nhiều hành vi vi phạm pháp luật thỏa mãn dấu hiệu cấu thành tội phạm ở nhiều địa phương, có thể sẽ bị khởi tố ở nhiều địa phương nhưng sau đó cơ quan tố tụng cũng có thể nhập vụ án hình sự để một cơ quan điều tra xử lý theo quy định tại Điều 170 BLTTHS hiện hành.

Theo Điều 170 BLTTHS năm 2015 quy định: Cơ quan điều tra có thể nhập để tiến hành điều tra theo thẩm quyền trong cùng một vụ án khi thuộc một trong các trường hợp: bị can phạm nhiều tội; bị can phạm tội nhiều lần; nhiều bị can cùng thực hiện một tội phạm hoặc cùng với bị can còn có những người khác che giấu tội phạm hoặc không tối u tác tội phạm, tiêu thụ tài sản do bị can phạm tội mà có.

Bởi vậy, trong trường hợp bà Nguyễn Phương Hằng bị Cơ quan điều tra Công an TP HCM và tỉnh Bình Dương cùng khởi tố về một tội danh là tội Lợi dụng quyền tự do dân chủ xâm phạm lợi ích Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân theo Điều 331 BLHS mà không bị xử lý thêm về tội danh nào khác thì cơ quan tiến hành tố tụng có thể sẽ nhập vụ án hình sự để cùng điều tra theo quy định tại Điều 170 BLTTHS.

Trường hợp bà Nguyễn Phương Hằng tiếp tục bị khởi tố bị can trong vụ án này thì rất có thể Cơ quan CSĐT Công an tỉnh Bình Dương và cơ quan CSĐT Công an TP HCM sẽ thống nhất để nhập vụ án hình sự theo quy định tại Điều 170 BLTTHS, trừ trường hợp bị can phạm nhiều tội, việc nhập vụ án hình sự sẽ gây khó khăn cho cơ quan điều tra hoặc cho những người bị hại.