Triển khai áp dụng nhiều tiện ích của Tòa án điện tử

Báo Công lý đã có buổi trao đổi với ông Nguyễn Quang Huynh, Chánh án TAND Quận 1 về công tác chuyển đổi số và những tiện ích của hệ thống phần mềm quản lý nội bộ Tòa án.

Số hóa hơn 3 triệu file tài liệu theo tiêu chuẩn quốc gia

Phóng viên: Xin ông cho biết, công tác chuyển đổi số của TAND Quận 1 được thực hiện như thế nào?

Chánh án Nguyễn Quang Huynh: Chuyển đổi số là xu thế tất yếu và đòi hỏi khách quan của sự phát triển trong thời đại ngày nay, mở ra cơ hội cho các quốc gia bứt phá vươn lên. Tại Việt Nam, tiến trình chuyển đổi đang diễn ra rất mạnh mẽ, sâu rộng trên tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội.

Với mục tiêu xây dựng nền tư pháp Việt Nam chuyên nghiệp, hiện đại, công bằng, nghiêm chính, liên minh, phục vụ Tổ quốc, phục vụ nhân dân. Thời gian qua, TANDTC đã đưa vào sử dụng nhiều hệ thống công nghệ thông tin tiến tiến như: phần mềm quản lý nghiệp vụ thụ lý, giải quyết các vụ việc của Tòa án, phần mềm quản lý văn bản và điều hành TAND, phần mềm Trợ lý ảo…

Bên cạnh việc sử dụng các phần mềm của TANDTC, TAND Quận 1 đã chủ động xây dựng cơ sở dữ liệu số và hệ thống quản lý nội bộ theo định hướng nâng cao năng lực quản trị hoạt động của đơn vị trên nền tảng số, ứng dụng công nghệ thông tin, hỗ trợ công chức đơn vị nâng cao hiệu quả và chất lượng thực thi công vụ, công khai, minh bạch quá trình tố tụng, tạo nền tảng để tiến tới thực hiện các hoạt động tố tụng trực tuyến và cung cấp dịch vụ tư pháp công để phục vụ người dân.

Kết quả bước đầu được ghi nhận, về xây dựng dữ liệu số, từ tháng 3/2023, TAND Quận 1 đã số hóa toàn bộ bản án, quyết định phát hành từ năm 1976 đến nay và từ ngày 01/10/2023 đã số hóa toàn bộ tài liệu phát sinh trong quá trình hoạt động của đơn vị, ngoại trừ tài liệu thuộc chế độ mật, tối mật, bao gồm hồ sơ vụ việc thụ lý, giải quyết, văn bản tố tụng đến, văn bản đến, văn bản đi, tổng cộng trên 3 triệu file tài liệu theo tiêu chuẩn số hóa của quốc gia.

Bên cạnh đó, từ ngày 01/10/2023, TAND Quận 1 đã triển khai áp dụng hệ thống quản lý nội bộ. Đây là hệ thống quản lý thông tin nội bộ do đơn vị tự phát triển, gồm các chức năng về quản trị Tòa án trên nền tảng số, như quản lý hoạt động tố tụng, quản lý công việc và công tác chỉ đạo điều hành, quản lý và lưu trữ hồ sơ vụ việc, phục vụ công tác thống kê.

Ngoài ra, hệ thống còn tích hợp các chức năng hỗ trợ công chức Tòa án nâng cao hiệu quả và chất lượng thực thi công vụ, như tạo mẫu văn bản tố tụng, tóm tắt văn bản và tài liệu...

Theo dõi, giám sát tiến độ công việc trên nền tảng số

Phóng viên: Xin ông chia sẻ thêm những tiện ích của hệ thống phần mềm quản lý nội bộ của TAND Quận 1 sẽ được triển khai sử dụng tại các đơn vị thuộc TAND hai cấp TP.HCM?

Chánh án Nguyễn Quang Huynh: Đến nay, hệ thống quản lý thông tin nội bộ đang vận hành ổn định, hiệu quả. Theo đó, mọi hoạt động tố tụng tại TAND Quận 1 từ khâu tiếp nhận đơn khởi kiện, đơn yêu cầu thụ lý hồ sơ vụ việc, phân công Thẩm phán giải quyết, phát hành văn bản tố tụng, xét xử, thi hành án, ủy thác tư pháp, tiến hành giải quyết khiếu nại, tố cáo đều được cập nhật trên hệ thống.

Việc theo dõi, giám sát tiến độ, kết quả giải quyết án, việc quản lý văn bản đến, văn bản đi đều thực hiện trên nền tảng số. Lãnh đạo và công chức của TAND Quận 1 có thể xử lý, giải quyết công việc mọi lúc, mọi nơi với hiệu suất ngày càng nâng cao mà không nhất thiết phải có mặt tại cơ quan.

Có thể nói, hệ thống quản lý thông tin nội bộ không chỉ thay đổi cách thức làm việc từ truyền thống thủ công sang không gian số mà còn là cơ sở để TAND Quận 1 tái cấu trúc toàn bộ quy trình hoạt động của đơn vị theo hệ thống khép kín, thống nhất và xuyên suốt quá trình tố tụng.

Ngoài ra, theo đề nghị của VKSND Quận 1, TAND Quận 1 đã chia sẻ cho kiểm sát viên tham gia phiên tòa các file dữ liệu của vụ án được đưa ra xét xử, giúp kiểm sát viên tiết kiệm thời gian sao chụp hồ sơ vụ án, nâng cao chất lượng đề nghị phát biểu tại phiên tòa.

Hệ thống này cũng là động lực để từng cán bộ, công chức của đơn vị không ngừng tự học hỏi, nâng cao kỹ năng tin học nhằm vận dụng tối đa các chức năng đã tích hợp trên hệ thống.

Phóng viên: Bên cạnh những kết quả đã đạt được, trong năm 2025 và những năm tiếp theo, TAND Quận 1 sẽ triển khai thực hiện những bước tiếp theo nào để hướng tới xây dụng Tòa án điện tử?

Chánh án Nguyễn Quang Huynh: Chuyển đổi số trong hoạt động tòa án, tiến tới xây dựng Tòa án điện tử là một định hướng mang tính chiến lược lâu dài, phải được tiến hành liên tục, không được nóng vội, chạy theo số liệu trước mắt vì chuyển đổi số phải thực hiện theo kế hoạch, lộ trình và phải bố trí, phân công nhân sự, am hiểu về công nghệ, có trình độ pháp lý, có lòng yêu nghề mới đảm đương được khối lực công việc đồ sộ và phức tạp.

Thực hiện chỉ thị số 06 ngày 12/12/2024 của Chánh án TANDTC về yêu cầu triển khai thực hiện nhiệm vụ công tác ngành TAND năm 2025 với phương châm: “Đoàn kết, trách nhiệm, kỷ cương, liêm chính, đổi mới, vượt khó, hiệu quả”, TAND Quận 1 sẽ tiếp tục đẩy mạnh thực hiện việc chuyển đổi số trong hoạt động của đơn vị. Xác định đây là khâu đột phá của năm 2025 và những năm tiếp theo. Chuẩn bị điều kiện tốt nhất cho xây dựng, triển khai Tòa án điện tử.

Theo đó, trong thời gian tới, TAND Quận 1 tiếp tục triển khai các giải pháp như: về xây dựng cơ sở dữ liệu, TAND Quận 1 tiếp tục số hóa toàn bộ hồ sơ lưu trữ từ năm 1976 đến ngày 30/9/2023.

Về phát triển hệ thống quản lý thông tin nội bộ, TAND Quận 1 đang phát triển hàng loạt giải pháp chức năng vượt trội với công nghệ tiên tiến nhất hiện nay để áp dụng cho hệ thống quản lý thông tin nội bộ, cụ thể như: tích hợp trí tuệ nhân tạo và quy trình xử lý giải quyết hồ sơ, hệ thống nhận dạng khuôn mặt sinh trắc học trong việc nộp đơn, truy vấn hồ sơ, trích lục, phản ánh, theo dõi và hoạt động tố tụng dành cho đương sự, xây dựng phòng làm việc ảo trên không gian mạng.

Để có cơ sở pháp lý thực hiện các giải pháp trên, TAND Quận 1 kiến nghị TAND cấp trên cho phép thí điểm tiến hành hoạt động tố tụng trực tuyến như lấy lời khai dân sự, hòa giải, xét xử. Triển khai module nhận dạng và định danh văn bản đóng dấu phát hành toàn trình từ giai đoạn lấy số, đóng dấu, phát hành để kiểm tra đối chiếu văn bản thật, giả.

Về hỗ trợ hoạt động tranh tụng, từ ngày 01/01/2025, TAND Quận 1 sẽ triển khai áp dụng phần mềm hỗ trợ tranh tụng tại các phiên xét xử. Đây là phần mềm do TAND Quận 1 tự xây dựng, có chức năng trình chiếu các tài liệu chứng cứ đã được số hóa trên màn hình công khai tại phòng xử án, cấp quyền truy cập chia sẻ hồ sơ trực tiếp cho những người tiến hành tố tụng, người tham gia tố tụng, tham dự phiên tòa. Qua đó, giúp luật sư, viện kiểm sát và các bên tranh tụng có thể trình bày và tranh luận trực quan hơn, làm rõ các chứng cứ mà họ cung cấp, góp phần nâng cao hiệu quả công tác xét xử.

Cần có cơ sở pháp lý để áp dụng chính thức

Phóng viên: Xin ông chia sẻ những kinh nghiệm trong thực hiện chuyển đổi số tại TAND Quận 1, khó khăn, vướng mắc đơn vị gặp phải?

Chánh án Nguyễn Quang Huynh: Nói về bài học kinh nghiệm, chuyển đổi số trước hết là quá trình chuyển đổi nhận thức. Mọi cá nhân, cơ quan, tổ chức đều có thể tiến hành chuyển đổi số thông qua việc sử dụng nguồn lực, hệ thống, kỹ thuật sẵn có để từng bước chuyển các hoạt động nghiệp vụ chuyên môn từ môi trường truyền thống sang môi trường số. Trong quá trình chuyển đổi số, vai trò của người đứng đầu rất quan trọng, có ý nghĩa quyết định đến tiến độ và kết quả chuyển đổi số.

Một vấn đề khác rất quan trọng, đó là về nguồn tài chính và cơ sở hạ tầng công nghệ. Đây là vấn đề cần được đặt lên hàng đầu và thường xuyên nhằm đáp ứng đủ nhu cầu ngày càng cao của quá trình chuyển đổi số.

Hệ thống quản lý thông tin nội bộ do TAND Quận 1 tự phát triển vẫn đang được bổ sung hoàn thiện các chức năng về quản trị hoạt động của Tòa án và hỗ trợ hoạt động của công chức.

Do đó, TAND Quận 1 rất mong lãnh đạo TAND cấp trên tiếp tục quan tâm, chỉ đạo, hỗ trợ về định hướng phát triển, kinh phí thực hiện, nhân sự chuyển khai và đặc biệt là cơ chế áp dụng chính thức.

Mặt khác, việc chuyển toàn bộ hoạt động của đơn vị từ môi trường truyền thống sang môi trường số, tiềm ẩn rủi ro về an toàn hệ thống, an ninh mạng. Do đó, TAND Quận 1 rất mong nhận được sự hỗ trợ về kinh phí và kỹ thuật để đơn vị chuyển khai các biện pháp bảo đảm an toàn hệ thống, an ninh mạng, tránh lộ lọt dữ liệu.

Trong năm 2025 và những năm tiếp theo, tập thể lãnh đạo, công chức và người lao động TAND Quận 1 sẽ không ngừng nỗ lực, đổi mới sáng tạo để hoàn thành tốt nhiệm vụ mang tính đột phá này, tạo điều kiện tốt nhất để xây dựng Tòa án điện tử.

Xin cảm ơn Chánh án.