Trái phiếu Chính phủ - Kênh huy động vốn quan trọng cho NSNN

Thông tin trên đã được bà Phan Thị Thu Hiền – Vụ trưởng Vụ Tài chính các ngân hàng và tổ chức tín dụng đưa ra tại Hội nghị 10 năm hoạt động và phát triển của thị trường trái phiếu Chính phủ do Bộ Tài chính tổ chức ngày 10/12.

Thị trường trái phiếu Chính phủ chuyên biệt chính thức đi vào hoạt động tại Sở Giao dịch chứng khoán Hà Nội từ ngày 24/09/2009. Qua 10 năm hoạt động, thị trường trái phiếu Chính phủ đã có những bước phát triển mạnh mẽ, trở thành kênh huy động vốn hiệu quả cho đầu tư phát triển; thị trường TPCP đã và đang đóng vai trò then chốt để phát triển thị trường trái phiếu, sản phẩm TPCP là công cụ đầu tư an toàn, hiệu quả cho các loại hình nhà đầu tư (NHTM, hệ thống bảo hiểm, hệ thống các quỹ đầu tư…).

Ảnh minh họa

Theo bà Phan Thị Thu Hiền, thị trường trái phiếu Chính phủ Việt Nam đã đạt được các kết quả nổi bật trong 10 năm qua. Đó là khung pháp lý cho hoạt động của thị trường liên tục được đổi mới, hoàn thiện phù hợp với từng giai đoạn phát triển của thị trường theo thông lệ quốc tế, góp phần nâng cao khả năng huy động vốn cho NSNN và là sản phẩm tài chính an toàn, thanh khoản cho các nhà đầu tư.

Thị trường TPCP đã ngày càng trở thành kênh huy động vốn trung và dài hạn có hiệu quả cho NSNN, công tác phát hành TPCP đã gắn với tái cơ cấu nợ Chính phủ theo hướng bền vững.

Cụ thể, trong giai đoạn 2009-2019, kênh phát hành TPCP đã huy động được 1,96 triệu tỷ đồng cho NSNN, bình quân đạt khoảng 175 nghìn tỷ đồng/năm, kênh TPCP bảo lãnh huy động được 385.151 tỷ đồng, bình quân khoảng 35.014 tỷ đồng/năm; kênh trái phiếu chính quyền địa phương huy động được 36.924 tỷ đồng, bình quân khoảng 4.615 tỷ đồng/năm. Trong những năm gần đây, kênh huy động vốn TPCP chiếm 75% - 80% trong năm.

Liên quan đến sản phẩm TPCP, theo bà Hiền, TPCP được phát triển ngày càng đa dạng, là công cụ đầu tư an toàn, hiệu quả cho mọi loại hình nhà đầu tư. Trên thị trường TPCP, đã xuất hiện nhiều nhà đầu tư mới bên cạnh các NHTM.

Từ năm 2015, Kho bạc Nhà nước bắt đầu phát hành trái phiếu theo lô lớn, nâng cao chất lượng hàng hóa TPCP trên thị trường tài chính. Số lượng mã trái phiếu đã giảm từ mức khoảng 300 mã năm 2009 xuống còn 170 mã năm 2019, quy mô bình quân của các mã tăng khoảng 9 lần lên khoảng gần 6.000 tỷ đồng, giá trị giao dịch bình quân phiên hiện  nay đạt khoảng gần 9.000 tỷ đồng/phiên, tăng khoảng 24 lần so với giá trị giao dịch bình quân phiên năm 2009. Sản phẩm phái sinh hợp đồng tương lai trái phiếu Chính phủ bắt đầu hoạt động từ tháng 7 năm 2019 bổ sung thêm cho nhà đầu tư một công cụ phòng vệ rủi ro.

Một yếu tố thành công khác là cơ sở nhà đầu tư trên thị trường TPCP đã được cải thiện theo hướng giảm tỷ lệ nắm giữ của các ngân hàng thương mại, tăng tỷ lệ nắm giữ của các tổ chức bảo hiểm và các tổ chức khác. Hệ thống nhà tạo lập thị trường được phát triển từ các thành viên đấu thầu đã từng bước đóng vai trò tạo thanh khoản trên cả thị trường sơ cấp và thứ cấp TPCP.   

Theo Bộ Tài chính, hạ tầng cơ sở và các định chế trung gian để phát triển thị trường TPCP đã được hoàn thiện. Theo đó đã xây dựng được hệ thống hạ tầng công nghệ hiện đại, kết nối giữa thành viên đấu thầu và cơ quan quản lý để tổ chức hoạt động đấu thầu phát hành, giao dịch TPCP; hệ thống thanh toán đảm bảo việc thanh toán đầy đủ, đúng hạn gốc, lãi trái phiếu đến hạn; từ năm 2017, hoạt động thanh toán TPCP đã được thực hiện qua Ngân hàng Nhà nước Việt Nam. 

Ngoài ra, bà Hiền cũng cho biết, công tác phối hợp giữa các cơ quan quản lý nhà nước, cơ chế đối thoại về chính sách và điều hành thị trường giữa cơ quan quản lý với Hiệp hội thị trường trái phiếu Việt Nam và các thành viên thị trường được vận hành theo định kỳ, đóng góp có hiệu quả vào việc xây dựng, hoàn thiện khung khổ pháp lý; phát triển thị trường sơ cấp, thứ cấp TPCP theo thông lệ quốc tế.

“Trong các năm tiếp theo, đặc biệt là giai đoạn 2021-2025, chủ trương  của Chính phủ là phát huy nội lực, giữ ổn định kinh tế vĩ mô, phát triển bền vững đi đôi với đẩy nhanh tốc độ tăng trưởng kinh tế. Trong bối cảnh nhu cầu huy động nguồn lực cho đầu tư phát triển kinh tế xã hội tiếp tục ở mức cao, nguồn vay ODA và vay ưu đãi nước ngoài giảm, mục tiêu đặt ra là phát triển thị trường TPCP để làm nền tảng cho sự phát triển của thị trường trái phiếu và thị trường tài chính; TPCP trở thành công cụ đầu tư an toàn, hiệu quả, có tính thanh khoản cao cho các NHTM, hệ thống bảo hiểm, các loại hình quỹ đầu tư và nhà đầu tư nước ngoài”, lãnh đạo Vụ Tài chính các ngân hàng và tổ chức tín dụng cho biết.