Thuế tối thiểu toàn cầu giúp tăng thu ngân sách, đối phó hiện tượng chuyển giá

Bộ Tài chính Việt Nam đang  lấy ý kiến về Đề cương dự thảo Nghị quyết liên quan đến việc áp dụng Thuế thu nhập doanh nghiệp bổ sung theo quy định chống xói mòn cơ sở thuế toàn cầu. Trong đề cương này, Bộ Tài chính đề xuất hai chính sách chủ chốt, bao gồm Quy định Thuế bổ sung tối thiểu nội địa đạt chuẩn (QDMTT) và Quy định Tổng hợp thu nhập chịu thuế tối thiểu (IIR).

Bộ Tài chính đề xuất áp dụng chính sách Thuế bổ sung tối thiểu nội địa đạt chuẩn (QDMTT), nhằm tăng thu ngân sách từ Thuế thu nhập doanh nghiệp (TNDN) bổ sung đối với những doanh nghiệp (DN) đang hưởng ưu đãi đầu tư thuế tại Việt Nam, khi số thuế thực tế của họ thấp hơn mức tối thiểu (15%). Điều này giúp đóng góp thêm vào ngân sách quốc gia từ phần thuế TNDN của những DN này.

Cụ thể, tính đến thời điểm hiện tại, Việt Nam đã thu hút đầu tư từ 142 quốc gia và vùng lãnh thổ trên toàn cầu, với khoảng 335 dự án đạt số vốn đầu tư đăng ký trên 100 triệu USD và được hưởng ưu đãi thuế TNDN thấp hơn 15%.

Dựa trên số liệu quyết toán thuế TNDN năm 2022, có khoảng 122 Tập đoàn trong số này sẽ bị ảnh hưởng nếu áp dụng chính sách Thuế tối thiểu toàn cầu từ năm 2024.

Nếu các quốc gia khác tiến hành áp dụng Thuế tối thiểu toàn cầu bắt đầu từ năm 2024 và Việt Nam không thực hiện, các quốc gia chủ sở hữu công ty mẹ của những DN này sẽ phải đối mặt với việc nộp thêm phần thuế chênh lệch, dự kiến khoảng 14.600 tỷ đồng.

Đối với chính sách Quy định Tổng hợp thu nhập chịu thuế tối thiểu (IIR), nếu Việt Nam áp dụng đối với những DN đầu tư ra nước ngoài có doanh thu hợp nhất đạt tối thiểu 750 triệu EUR, cũng có thể đóng góp vào ngân sách nhà nước.

Việt Nam hiện cũng đã có các nhà đầu tư ra nước ngoài. Ví dụ, đối với Viettel, mức thuế suất thuế thu nhập doanh nghiệp tại các nước đầu tư đều trên 15%, trừ tại Viettel Đông Timor. Nếu Việt Nam áp dụng chính sách Thuế tối thiểu toàn cầu (IIR) trong khi Đông Timor không áp dụng chính sách QDMTT, có khả năng thu thêm phần thuế TNDN chênh lệch giữa hai mức thuế này.

Tuy nhiên, đối với Tập đoàn Dầu khí Quốc gia Việt Nam (PVN), các dự án đầu tư ra nước ngoài của tập đoàn chủ yếu là các dự án trong lĩnh vực dầu khí, nơi mức thuế suất thuế TNDN hoặc loại thuế tương tự ở các quốc gia đó khá cao, từ 30% đến 60%. Vì vậy, hiện tại việc áp dụng chính sách Thuế tối thiểu toàn cầu không có ảnh hưởng đến hoạt động đầu tư ra nước ngoài của PVN.

Theo ông Lưu Đức Huy, Vụ trưởng Vụ Chính sách (Tổng cục Thuế), việc áp dụng các quy định về thuế tối thiểu toàn cầu sẽ mở ra những cơ hội mới cho Việt Nam, bao gồm tăng nguồn thu ngân sách nhà nước từ phần thu thuế bổ sung, tăng cường hội nhập quốc tế và cải cách hệ thống thuế phù hợp với chuẩn mực quốc tế thông qua sửa đổi chính sách thuế thu nhập doanh nghiệp và các pháp luật liên quan. Đồng thời, điều này cũng giúp giảm thiểu hiện tượng trốn thuế, tránh thuế và chuyển giá.

Việc các quốc gia đưa ra các chính sách ưu đãi thuế TNDN nhằm thu hút đầu tư nước ngoài đã tạo điều kiện cho việc trốn thuế, tránh thuế và chuyển giá diễn ra ngày càng phức tạp. Các doanh nghiệp đã tận dụng cơ hội để chuyển lợi nhuận từ nước có thuế suất cao sang nước có thuế suất thấp hơn, gây ra tình trạng thất thu thuế. Do đó, việc áp dụng Thuế tối thiểu toàn cầu sẽ tạo ra môi trường thuế chung cho tất cả các quốc gia, giảm thiểu cạnh tranh thuế giữa các quốc gia và ổn định nguồn thu thuế.

Bộ Tài chính đề xuất áp dụng Thuế bổ sung tối thiểu nội địa đạt chuẩn (QDMTT) và Quy định Tổng hợp thu nhập chịu thuế tối thiểu (IIR) nhằm tăng thu ngân sách và đối phó với hiện tượng chuyển giá, trốn thuế là một bước tiến mới của Việt Nam trong việc hội nhập quốc tế và cải cách hệ thống thuế. Điều này sẽ tạo cơ hội cho Việt Nam gia tăng nguồn thu ngân sách nhà nước từ phần thu thuế bổ sung, thu hút đầu tư và tăng cường hội nhập quốc tế.