Thẩm quyền quản lý đất đai ở cấp tỉnh theo chính quyền 2 cấp

Hội đồng nhân dân cấp tỉnh

HĐND cấp tỉnh, với vai trò là cơ quan quyền lực nhà nước ở địa phương, có những nhiệm vụ quan trọng trong việc định hướng chính sách và giám sát việc thực thi pháp luật đất đai.

Cụ thể, HĐND cấp tỉnh có thẩm quyền thông qua quy hoạch sử dụng đất cấp tỉnh trước khi trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, cũng như thông qua việc thu hồi đất để thực hiện các dự án phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng của địa phương. Ngoài ra, HĐND còn chịu trách nhiệm ban hành chính sách của địa phương về đất đai đối với đồng bào dân tộc thiểu số phù hợp với điều kiện thực tế.

Một nhiệm vụ nổi bật khác là phê duyệt kế hoạch sử dụng đất cấp tỉnh đối với các thành phố trực thuộc trung ương không phải lập quy hoạch sử dụng đất cấp tỉnh. HĐND cũng thông qua danh mục công trình, dự án phải thu hồi đất, bao gồm cả dự án thu hồi đất để đấu giá quyền sử dụng đất hoặc đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư.

Đặc biệt, cơ quan này quyết định việc giao đất, cho thuê đất thông qua đấu thầu đối với các dự án xây dựng khu đô thị hỗn hợp, khu dân cư nông thôn, và quy định các tiêu chí đấu thầu. HĐND cấp tỉnh có thẩm quyền quyết định phân bổ ngân sách địa phương để cấp vốn điều lệ và hoàn ứng cho quỹ phát triển đất.

UBND cấp tỉnh

UBND cấp tỉnh là cơ quan hành chính có vai trò quản lý nhà nước về đất đai một cách toàn diện. UBND cấp tỉnh thực hiện quyền đại diện chủ sở hữu về đất đai theo thẩm quyền quy định của Luật Đất đai và các luật khác có liên quan. Cơ quan này quyết định diện tích giao đất, cho thuê đất để thực hiện chính sách hỗ trợ đất đai đối với cá nhân là người dân tộc thiểu số.

Một nhiệm vụ khác là tổ chức lập quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất cấp tỉnh, lấy ý kiến, công bố công khai và thực hiện quy hoạch, kế hoạch này. UBND cấp tỉnh cũng có trách nhiệm xác định địa giới đơn vị hành chính cấp tỉnh và chỉ đạo, hướng dẫn các cấp dưới trong việc xác định địa giới trên thực địa.

Trong công tác quản lý đất đai, UBND cấp tỉnh tổ chức thực hiện việc đo đạc, lập, chỉnh lý, quản lý bản đồ địa chính và cập nhật vào cơ sở dữ liệu quốc gia về đất đai. Bên cạnh đó, UBND cấp tỉnh tổ chức thực hiện, phê duyệt và công bố kết quả điều tra, đánh giá đất đai của địa phương, xây dựng kế hoạch bảo vệ, cải tạo, phục hồi đất và tổ chức đấu thầu xử lý đất ô nhiễm. Cơ quan này cũng chịu trách nhiệm tổ chức thực hiện và phê duyệt việc thống kê, kiểm kê đất đai và báo cáo kết quả lên Bộ Nông nghiệp và Môi trường.

Về chính sách bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, UBND cấp tỉnh quyết định chính sách đặc thù phù hợp với điều kiện thực tế của địa phương và tổ chức lập, thực hiện dự án tái định cư. Đồng thời ban hành đơn giá bồi thường thiệt hại thực tế về nhà, công trình xây dựng, cây trồng, vật nuôi và quy định mức bồi thường chi phí di chuyển tài sản. Việc quy định mức hỗ trợ đào tạo, chuyển đổi nghề và tìm kiếm việc làm cho người dân khi Nhà nước thu hồi đất cũng thuộc thẩm quyền của UBND cấp tỉnh, cùng với việc quy định thời gian và mức hỗ trợ tiền thuê nhà ở, cơ chế thưởng cho việc bàn giao mặt bằng sớm, và chi tiết về suất tái định cư tối thiểu.

UBND cấp tỉnh cũng có thẩm quyền chấp thuận việc chuyển mục đích sử dụng đất trồng lúa, đất rừng đặc dụng, đất rừng phòng hộ, đất rừng sản xuất sang mục đích khác. Đáng chú ý, cơ quan này quyết định việc giao đất, cho thuê đất không đấu giá quyền sử dụng đất, không đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư đối với nhiều trường hợp cụ thể, ví dụ như dự án sử dụng đất vào mục đích công cộng có mục đích kinh doanh, dự án đã được Quốc hội, Thủ tướng Chính phủ chấp thuận chủ trương đầu tư mà không thuộc trường hợp lựa chọn nhà đầu tư, hoặc dự án đầu tư sử dụng đất mà Nhà nước cho thuê đất thu tiền thuê đất hằng năm đối với quỹ đất do cơ quan, tổ chức của Nhà nước quản lý.

Ngoài ra, UBND cấp tỉnh còn có trách nhiệm công bố kế hoạch, danh mục các khu đất thực hiện đấu giá hoặc đấu thầu, tổ chức lập phương án thu hồi, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư để đấu giá hoặc đấu thầu, và giao đất cho người trúng đấu giá/đấu thầu. Các nhiệm vụ khác bao gồm: Chỉ đạo việc lập hồ sơ địa chính, phổ biến, tuyên truyền và tổ chức thực hiện đăng ký lần đầu đối với đất đai, chỉ đạo thu hồi đất đã lấn, chiếm có nguồn gốc nông, lâm trường, và quy định hạn mức giao đất nông nghiệp, hạn mức nhận chuyển quyền sử dụng đất nông nghiệp của cá nhân, hạn mức giao đất ở, hạn mức công nhận đất ở.

UBND cấp tỉnh hướng dẫn triển khai việc cung cấp dịch vụ công trực tuyến và giao dịch điện tử về đất đai, tổ chức xây dựng, cập nhật, quản lý, khai thác cơ sở dữ liệu đất đai trong phạm vi địa phương. Cơ quan này cũng quyết định bảng giá đất lần đầu và điều chỉnh, sửa đổi, bổ sung bảng giá đất. Các nhiệm vụ quản lý cụ thể khác bao gồm quản lý đất chưa sử dụng tại các đảo, sử dụng kinh phí từ chuyển mục đích đất trồng lúa để cải tạo đất chưa sử dụng. Đồng thời, UBND cấp tỉnh còn chỉ đạo, hướng dẫn, kiểm tra và tổ chức thực hiện thủ tục hành chính về đất đai, và theo dõi, đánh giá việc quản lý, sử dụng đất đai tại địa phương và cấp xã. Đặc biệt, UBND cấp tỉnh có nhiệm vụ rà soát, xử lý và công bố công khai các dự án đầu tư không đưa đất vào sử dụng hoặc chậm tiến độ.

Chủ tịch UBND cấp tỉnh

Chủ tịch UBND cấp tỉnh giữ vai trò quyết định nhiều vấn đề cụ thể và cấp bách trong quản lý đất đai. Chủ tịch UBND cấp tỉnh quyết định nội dung, hoạt động kiểm kê đất đai chuyên đề và thành lập Hội đồng thẩm định kế hoạch sử dụng đất cấp tỉnh, cấp xã. Với tư cách là người đứng đầu, Chủ tịch UBND tỉnh chỉ đạo, theo dõi việc tổ chức thực hiện công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư và kịp thời tháo gỡ khó khăn không thuộc thẩm quyền của cấp xã.

Một trong những thẩm quyền quan trọng nhất của Chủ tịch UBND cấp tỉnh là quyết định thu hồi đất đối với tổ chức trong nước, tổ chức tôn giáo, người gốc Việt Nam định cư ở nước ngoài, tổ chức nước ngoài có chức năng ngoại giao, tổ chức kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài khi có vi phạm pháp luật về đất đai hoặc trong các trường hợp thu hồi cụ thể khác. Ngoài ra, Chủ tịch UBND cấp tỉnh còn quyết định trưng dụng đất, gia hạn trưng dụng đất, cưỡng chế và tổ chức cưỡng chế thi hành quyết định trưng dụng đất.

Trong việc xác định giá đất, Chủ tịch UBND cấp tỉnh quyết định giá đất cụ thể tại thời điểm phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư. Chủ tịch cũng quyết định giá bán nhà ở tái định cư trong trường hợp bố trí nhà ở tái định cư ở địa bàn khác. Thẩm quyền giao đất, cho thuê đất, cho phép chuyển mục đích sử dụng đất cũng thuộc về Chủ tịch UBND cấp tỉnh, đặc biệt là các trường hợp có thu tiền sử dụng đất, thu tiền thuê đất một lần cho cả thời gian thuê đối với tổ chức trong nước, tổ chức kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài, và tổ chức nước ngoài có chức năng ngoại giao.

Chủ tịch UBND cấp tỉnh còn có quyền chấp thuận bằng văn bản về việc thỏa thuận nhận quyền sử dụng đất để thực hiện dự án, và quyết định hình thức sử dụng đất, cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất trong các trường hợp thuộc thẩm quyền của mình. Một chức năng kiểm soát quan trọng là quyết định thu hồi đất đối với diện tích đất sử dụng không đúng mục đích, bị lấn, bị chiếm, cho thuê hoặc mượn trái pháp luật, không được sử dụng quá 12 tháng hoặc chậm tiến độ quá 24 tháng. Chủ tịch UBND cấp tỉnh cũng ghi giá đất trong quyết định giao đất, cho thuê đất, cho phép chuyển mục đích sử dụng đất, và ban hành quyết định giá đất cụ thể.

Trong giải quyết tranh chấp, Chủ tịch UBND cấp tỉnh có thẩm quyền giải quyết tranh chấp đất đai mà một bên tranh chấp là tổ chức, và ban hành quyết định giải quyết tranh chấp. Cuối cùng, Chủ tịch UBND cấp tỉnh có trách nhiệm phát hiện, ngăn chặn và xử lý kịp thời những vi phạm pháp luật về quản lý, sử dụng đất đai tại địa phương.