Thẩm phán Tạ Đình Quang, Chánh án TAND huyện Tân Sơn: Phiên tòa trực tuyến góp phần nâng cao hiệu quả năng lực hoạt động của tòa án

PV: Việc xét xử trực tuyến được nhận định sẽ là xu thế trong thời kỳ chuyển đổi số. Chánh án có chia sẻ gì về việc này thưa ông?

Chánh án Tạ Đình Quang: Trong tình hình hiện nay, nhằm đáp ứng yêu cầu hội nhập quốc tế và bắt kịp với nền tư pháp văn minh của thế giới thì chuyển đổi số là xu thế tất yếu. Không nằm ngoài xu thế này, hệ thống Tòa án đã có phương án để áp dụng công nghệ thông tin vào hoạt động xét xử, thể hiện là việc xây dựng Tòa án điện tử. Trong đó, cốt lõi là chuyển đổi số hoạt động tố tụng để hình thành lên một phương thức tố tụng mới trên nền tảng số.

Một trong những phương thức mới đó là phiên tòa trực tuyến. Xét xử trực tuyến phù hợp với chủ trương của Đảng và thủ tục tố tụng do pháp luật quy định; phù hợp với thực tiễn đảm bảo tư pháp không chậm trễ, tiết kiệm chi phí cho xã hội.

Tổ chức phiên tòa trực tuyến góp phần nâng cao hiệu quả năng lực hoạt động của tòa án, nâng cao khả năng tiếp cận công lý của người dân, đảm bảo từng bước chuyên nghiệp hiện đại phù hợp với xu thế quốc tế là bước đi cần thiết cho việc xây dựng phương án điện tử.

PV: Hiện TAND huyện Tân Sơn đã chuẩn bị như thế nào cho quá trình chuyển đổi số của tòa án thưa Chánh án?

Chánh án Tạ Đình Quang: Hiện TAND huyện Tân Sơn đã được đầu tư về nhân lực, cơ sở vật chất phần nào thực hiện được yêu cầu về chuyển đổi số như: Tòa án được trang bị hệ thống máy vi tính có kết nối mạng; có 01 cán bộ là kỹ thuật viên, đánh máy; Đội ngũ Thẩm phán, Thẩm tra viên, Thư ký Tòa án được đào tạo cơ bản có trình độ tin học văn phòng cơ bản đảm bảo có thể sử dụng và ứng dụng công nghệ thông tin vào thực hiện nhiệm vụ.

Phiên tòa trực tuyến được tổ chức tại phòng xét xử có sử dụng thiết bị điện tử kết nối với nhau thông qua môi trường mạng, cho phép bị can, bị cáo và đương sự, tổ chức và cá nhân có liên quan tham gia phiên tòa ngoài phòng xử án do tòa án quyết định.

PV: Thưa Chánh án, để xét xử trực tuyến được hiệu quả, yếu tố đường truyền, cùng đội ngũ nhân sự CNTT được đánh giá là yếu tố then chốt. Chánh án có ý kiến gì về việc này? Và Tòa án đã có kế hoạch gì cho việc phát triển đội ngũ nhân lực CNTT để phục vụ tốt cho quá trình chuyển đổi số?

Chánh án Tạ Đình Quang: Xét xử trực tuyến hiệu quả, yếu tố đường truyền cùng đội ngũ công nghệ thông tin là yếu tố then chốt. Tôi nhất trí với quan điểm này. Để xét xử trực tuyến được, yếu tố về đội ngũ cán bộ chuyên môn đã có đầy đủ và đáp ứng được với yêu cầu của nhiệm vụ. Về yếu tố đường truyền và nhân sự công nghệ thông tin thì đã có nhưng chưa được trú trọng đào tạo và đầu tư về hệ thống kỹ thuật để đảm bảo cho thực hiện phiên tòa trực tuyến và hướng tới xây dựng Tòa án điện tử.

Kế hoạch cho việc phát triển đội ngũ nhân lực công nghệ thông tin, đối với Tòa án huyện Tân Sơn, trước tiên là vận động cán bộ phụ trách kỹ thuật tự mình tìm hiểu, học tập để nâng cao trình độ, kỹ thuật và tiếp cận công nghệ mới nhằm sử dụng thành thạo các thiết bị trong kỹ thuật số và cần tổ chức nhiều lớp tập huấn cho cán bộ kỹ thuật để được đào tạo bài bản, đúng chuyên môn, kỹ thuận phù hợp với yêu cầu chuyển đổi kỹ thuật số của ngành.

PV: Là người trực tiếp tham gia xét xử trực tuyến, Chánh án nhận thấy cách xét xử này có những ưu và nhược điểm gì thưa ông?

Chánh án Tạ Đình Quang: Tổ chức phiên tòa trực tuyến đảm bảo tư pháp không bị chậm chễ, xét xử nhanh tróng kịp thời (trong tình hình dịch bệnh). Phiên tòa trực tuyến còn góp phần hạn chế lây lan dịch bệnh bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của bị can, bị cáo và đương sự, tổ chức và cá nhân có liên quan.

Giảm thiểu thời gian cho người dân, cơ quan tổ chức khi tham gia phiên tòa và tiết kiệm cho phí xã hội.

Bên cạnh những thuận lợi thì cũng có những khó khăn làm ảnh hưởng đến những ưu điểm và hiệu quả của phiên tòa trực tuyến đó là: Cơ sở vật chất, trang thiết bị để thực hiện xét xử trực tuyến tại Tòa án và các điểm cầu thành phần chưa đáp ứng được yêu cầu. Tại các điểm cầu thành phần còn phải cử thêm Kiểm sát viên, Thư ký Tòa án có mặt trong khi cán bộ ít; cán bộ kỹ thuật chưa được đào tạo hệ thống, đầy đủ.

PV: Theo Chánh án, xét xử trực tuyến sẽ được áp dụng phù hợp nhất cho những vụ án như thế nào?

Chánh án Tạ Đình Quang: Xét xử trực tuyến phù hợp với tất cả các vụ án và trong mọi hoàn cảnh nếu như hệ thống cơ sở vật chất, trang thiết bị đáp ứng được yêu cầu.

Tuy nhiên, do trong tình hình hiện nay, cơ sở vật chất toàn xã hội nói chung còn chưa đáp ứng được yêu cầu của tổ chức phiên tòa trực tuyến. Đặc biệt là người dân, tổ chức vẫn chưa tiếp cận và có điều kiện để đề nghị tổ chức phiên tòa trực tuyến. Do đó, theo tôi tạm ưu tiên những vụ án hình sự đã chuẩn bị được hệ thống kỹ thuật phục vụ ...

PV: Xin cảm ơn Chánh án về cuộc trò chuyện!

Trước đó, ngày 27/7/2022, TAND huyện Tân Sơn, tỉnh Phú Thọ mở 3 phiên tòa xét xử trực tuyến tại 2 điểm cầu, gồm: Điểm cầu trung tâm tại TAND huyện Tân Sơn và 1 điểm cầu thành phần tại Trại tạm giam Công an tỉnh Phú Thọ để xét xử sơ thẩm công khai 3 vụ án hình sự.

3 bị cáo trong 3 vụ án bị đưa ra xét xử cùng về tội “Mua bán trái phép chất ma túy”. Qua lời khai của các bị cáo tại phiên tòa cùng các chứng cứ, tài liệu có trong hồ sơ vụ án, 3 vị Chủ tọa đã thay mặt HĐXX tuyên bản án thích đáng đối với từng bị cáo.

Cụ thể, bị cáo Phùng Văn Tuân (SN 1981, dân tộc Mường, trú tại huyện Tân Sơn, tỉnh Phú Thọ) 30 tháng tù; bị cáo Hà Văn Tài (SN 1973) bị xử phạt mức án 26 tháng tù và bị cáo Hà Thanh Ba (SN 1998, trú tại huyện Tân Sơn, tỉnh Phú Thọ, dân tộc Mường) bị xử phạt 30 tháng tù cùng về tội “Mua bán trái phép chất ma tuý”.