Tăng tốc chống khai thác IUU: Hoàn thiện dữ liệu, siết quản lý tàu cá và xử lý vi phạm

Cuộc họp tập trung đánh giá tiến độ triển khai các nhóm nhiệm vụ chống khai thác IUU, hoàn thiện cơ sở dữ liệu nghề cá và xử lý triệt để các vi phạm còn tồn đọng.

Theo báo cáo của Bộ Nông nghiệp và Môi trường, đến ngày 15/11, cả nước có 79.360 tàu cá được đăng ký và cập nhật đầy đủ trên Cơ sở dữ liệu quốc gia về nghề cá (VNFishbase), đạt 100%. Tỷ lệ cấp phép khai thác đạt hơn 76.800 tàu. Các tàu cá không đủ điều kiện hoạt động đều đã được giao về xã, phường để quản lý theo đúng quy định.

Trong tuần, không ghi nhận tàu cá Việt Nam bị nước ngoài bắt giữ. Bộ Công an cho biết đã khởi tố 3 vụ án, liên quan 4 bị can về hành vi khai thác IUU; đồng thời đưa ra xét xử 5 vụ với 12 bị cáo. Tính từ đầu năm 2024 đến ngày 15/11/2025, lực lượng công an đã khởi tố 91 vụ, 136 bị can và xét xử 48 vụ với 101 bị cáo, khẳng định sự vào cuộc quyết liệt trong xử lý hình sự đối với các hành vi vi phạm.

Từ sau phiên họp thứ 21, lực lượng chức năng đã phát hiện và xử lý 62 tàu cá mất kết nối hoặc vượt ranh giới trong quá trình khai thác. Trong tổng số 80 nhiệm vụ Thủ tướng giao, các bộ, ngành đã hoàn thành 55 nhiệm vụ; 25 nhiệm vụ còn lại đang được triển khai thuộc ba nhóm trọng tâm: quản lý, kiểm soát hoạt động khai thác thủy sản; hợp tác quốc tế và kết nối thông tin với Ủy ban châu Âu (EC); bảo đảm hạ tầng công nghệ thông tin phục vụ giám sát tàu cá.

Đối với các địa phương, 19 nhiệm vụ đã được giao nhưng còn 4 nhiệm vụ chậm tiến độ, gồm: ban hành chính sách chuyển đổi nghề và giải bản tàu không còn nhu cầu hoạt động; xử lý dứt điểm tàu cá mất kết nối VMS và vượt ranh giới cho phép; hoàn tất xử lý các trường hợp vi phạm khai thác ở vùng biển nước ngoài; và bảo đảm 100% tàu dài từ 15 mét trở lên thực hiện thủ tục rời cảng, nhập cảng trên hệ thống eCDT.

Tại cuộc họp, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà yêu cầu các bộ, ngành và địa phương báo cáo cụ thể tiến độ kết nối, liên thông và số hóa dữ liệu nghề cá; tình hình xử lý tàu cá vi phạm hành chính; và hiệu quả sử dụng thiết bị giám sát hành trình (VMS).

Đại diện Bộ Công an cho biết đang cập nhật dữ liệu tàu cá vào VNeID và kiểm tra an ninh hệ thống, song việc liên thông giữa các cơ sở dữ liệu vẫn chưa hoàn thiện do yêu cầu kỹ thuật và bảo mật cao.

Tập đoàn Viettel đã đề xuất phương án tích hợp dữ liệu thông qua hệ thống quản lý tàu cá của Bộ Quốc phòng nhằm bảo đảm an toàn thông tin cấp độ 3, đồng thời tránh xung đột khi kết nối nhiều hệ thống.

Đại diện lãnh đạo các tỉnh An Giang và Nghệ An kiến nghị Trung ương tăng cường bảo đảm kết nối dữ liệu thông suốt; hỗ trợ xử lý các trường hợp vi phạm liên quan tàu dài từ 24 mét trở lên; đồng thời rà soát quy trình báo cáo định kỳ phục vụ công tác kiểm tra, giám sát theo yêu cầu của EC.

Phó Thủ tướng nhấn mạnh: địa phương chịu trách nhiệm toàn diện đối với tàu dài từ 15–24 mét; tàu từ 24 mét trở lên do Trung ương theo dõi và phối hợp xử lý. Ông yêu cầu rà soát cơ chế phối hợp liên ngành, đảm bảo dữ liệu đồng bộ, đầy đủ và áp dụng nghiêm các chế tài hành chính.

Kết luận phiên họp, Phó Thủ tướng yêu cầu Bộ Nông nghiệp và Môi trường thể hiện rõ vai trò cơ quan chủ trì, khẩn trương cập nhật quy định phân cấp quản lý tàu cá từ 24 mét trở lên khi sửa đổi Nghị định 37/2024/NĐ-CP; đồng thời hoàn thiện đề án xây dựng cơ sở dữ liệu nghề cá quốc gia trước ngày 31/12, bảo đảm dữ liệu “đúng, đủ, sạch, sống” và có phân quyền rõ ràng để người dân có thể truy cập, kê khai khi cần.

Thanh tra Chính phủ được giao rà soát toàn bộ chế tài xử lý IUU, lựa chọn một số địa phương để kiểm tra và hướng dẫn nhằm xử lý dứt điểm các trường hợp còn tồn đọng.

Phó Thủ tướng cũng yêu cầu các địa phương rà soát toàn bộ tàu cá, bảo đảm mỗi tàu có hồ sơ dữ liệu riêng; thu hồi giấy phép hết hạn hoặc tàu không đủ điều kiện; hỗ trợ ngư dân nâng cấp thiết bị VMS và cải thiện sinh kế.

Trong dài hạn, các bộ, ngành cần xây dựng chính sách nghề cá bền vững, gắn khai thác hợp lý với khả năng phục hồi tài nguyên, thúc đẩy nuôi biển công nghệ cao và mở rộng hợp tác khai thác tại vùng biển quốc tế, hướng tới mục tiêu gỡ “thẻ vàng” của EC và phát triển nghề cá theo hướng hiện đại, bền vững.