Lễ hội đền Cờn là lễ hội lớn nhất của cư dân vùng biển thị xã Hoàng Mai (Nghệ An), diễn ra trong suốt 3 ngày 19, 20, 21 tháng 1 âm lịch hằng năm nhằm cầu cho biển lặng, mưa thuận gió hoà, ngư dân may mắn làm ăn phát đạt an khang. Những ngày này công tác chuẩn bị cho lễ hội đang được Ban tổ chức tích cực triển khai nhằm đem đến cho du khách những ấn tượng tốt đẹp về mảnh đất và con người phố biển.
Được mệnh danh là ngôi đền linh thiêng bậc nhất trong các đền chùa ở Nghệ An, năm 1993 đền Cờn được công nhận là Di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia. Năm 2017, lễ hội Đền Cờn được công nhận là di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.
Những ngày này, mọi con đường dẫn về Đền Cờn, phường Quỳnh Phương, thị xã Hoàng Mai, Nghệ An đều rợp cờ, hoa muôn sắc. Nhiều băng rôn, khẩu hiệu, chào đón khách thập phương về với lễ hội đền Cờn và khai trương du lịch thị xã Hoàng Mai năm 2024 khiến không khí ở đây trở nên nhộn nhịp và trang nghiêm hơn.
Càng gần ngày lễ chính, lượng khách về với Đền Cờn càng tăng. Ban tổ chức đã phân công các thành viên hướng dẫn khách thập phương, bổ sung, làm mới các biển báo dẫn đến vị trí thắp hương, hóa vàng…
Việc kiểm tra các thiết bị cháy nổ, hệ thống điện được Ban quản lý đền Cờn và lực lượng chức năng thực hiện rất nghiêm túc, thường xuyên. Hệ thống camera với 36 mắt rõ nét cũng được lắp đặt ở tất cả các vị trí trọng yếu để dễ dàng phát hiện các trường hợp có ý định thực hiện hành vi móc túi hay trộm cắp tài sản, đảm bảo an toàn cho du khách khi dự lễ.
Đồng thời, công tác đảm bảo an ninh trật tự, sắp xếp bến, bãi đỗ xe cũng được rà soát, tăng cường từ trước những ngày diễn ra lễ hội. Năm nay, thị xã cũng đã bố trí rất nhiều địa điểm gửi xe cho du khách, làm tốt công tác vệ sinh môi trường, tăng cường kiểm tra công tác an toàn vệ sinh thực phẩm, xóa bỏ nạn ăn xin, hành khất về tập trung la liệt ở cửa đền như trước đây.
Vào dịp chính lễ, ở đây diễn ra rất nhiều lễ nghi mang những bản sắc rất riêng của ngư dân vùng biển cửa Càn. Trong đó, có thể kể đến như: Lễ khai quang, rước kiệu, yết cáo, cầu ngư, hợp tế tại đền Ngoài, yên vị tại đền Trong, lễ đại tế, lễ tạ, chạy ói… Tổ hành lễ là những bậc cao niên am hiểu chữ nghĩa, sống đức độ, ngay thẳng ở làng Phương Cần xưa, phường Quỳnh Phương ngày nay. Trong nhiều ngày qua, ban tổ chức đã tổ chức tập dượt, để phần hành lễ vào ngày diễn ra lễ hội Đền Cờn được thực hiện một cách trang nghiêm và trọn vẹn nhất.
Phần hội sẽ diễn ra nhiều trò chơi dân gian đặc sắc như cờ thẻ, kéo co, đua thuyền mủng qua sông, đẩy gậy, đấu vật, bóng chuyền… Trong phần hội của lễ hội đền Cờn có màn tung kiệu bay trên biển, khiến hàng nghìn người dân và du khách phấn khởi, hồ hởi theo dõi. Kiệu được hàng chục thanh niên trai tráng, khỏe mạnh tung lên. Được biết, kiệu bay nặng trung bình gần 3 tạ.
Cũng trong dịp này, thị xã Hoàng Mai sẽ bố trí các gian hàng chợ quê để giới thiệu, quảng bá sản phẩm OCOP, sản phẩm làng nghề của địa phương.
Trong ngày khai mạc Lễ hội đền Cờn, UBND thị xã Hoàng Mai sẽ tổ chức khai mạc du lịch Hoàng Mai 2024 nhằm giới thiệu, quảng bá các sản phẩm du lịch của thị xã như: Du lịch sinh thái - nghỉ dưỡng; du lịch văn hóa - tâm linh; du lịch biển.
Lễ hội đền Cờn được tổ chức hằng năm đã trở thành một nét sinh hoạt văn hóa tinh thần đối với người dân địa phương, góp phần bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa của cha ông để lại, từng bước phục dựng có chọn lọc các nghi thức lễ hội truyền thống, đáp ứng nhu cầu văn hóa, tín ngưỡng của nhân dân địa phương và phát triển kinh tế - xã hội của thị xã biển.