Sai phạm tại dự án Nhà máy lọc hóa dầu Vũng Rô: Các cơ quan tiến hành tố tụng có bỏ lọt tội phạm?

Hàng loạt cán bộ vi phạm phải hầu tòa

Ngày 14/9/2016, Tòa án nhân dân tỉnh Phú Yên (TAND) đã ban hành Bản án số 19/2016/HSST truy tố hàng loạt cán bộ UBND huyện Đông Hòa, đứng đầu là Chủ tịch UBND huyện Nguyễn Tài cùng nhiều cán bộ cấp dưới về tội “Cố ý làm trái quy định của Nhà nước về quản lý kinh tế gây hậu quả nghiêm trọng” trong việc lập hồ sơ, thẩm định, phê duyệt phương án bồi thường hỗ trợ tái định cư dự án Nhà máy lọc dầu Vũng Rô tại xã Hòa Tâm.

Lễ động thổ Dự án Nhà máy lọc hóa dầu Vũng Rô

Bản án sơ thẩm của TAND tỉnh Phú Yên nêu rõ: Từ tháng 7/2013 – 4/2014, Nguyễn Tài; Huỳnh Ngọc Sương - Phó Chủ tịch UBND huyện kiêm trưởng ban đền bù giải phóng mặt bằng dự án; Nguyễn Kích - Giám đốc Trung tâm phát triển quỹ đất huyện, Phó trưởng ban thường trực Ban bồi thường GPMB dự án, tổ trưởng tổ kiểm kê; Huỳnh Ngọc Thắng - Phó Giám đốc Trung tâm phát triển quỹ đất huyện, thành viên đền bù giải phóng mặt bằng dự án, thành viên tổ kiểm kê cùng 11 cán bộ khác thuộc các phòng TNMT, Kinh tế và Hạ tầng, NNPTNT huyện, UBND xã Hòa Tâm và ông Nguyễn Hữu Phí đã có hành vi thực hiện không đúng quy định của Nhà nước trong việc đền bù, hỗ trợ dự án giải phóng mặt bằng tại dự án trên.

Cụ thể là thực hiện bồi thường về đất không đủ mật độ cây trồng, đất lấn chiếm, nhà cất trái phép cho 3 trường hợp; hỗ trợ chuyển đổi nghề nghiệp và tạo việc làm cho cán bộ đang công tác, cán bộ hưu trí, những người ở ngoài tỉnh, không trực tiếp sản xuất, không có hộ khẩu và không đăng ký tạm trú ở địa phương 9 trường hợp; lập hợp thức hồ sơ bồi thường, hỗ trợ diện tích đất nuôi trồng thủy sản vượt hạn mức cho 1 đối tượng, đứng tên 4 người khác để nhận tiền cao hơn so với quy định của pháp luật. Hành vi của các đối tượng đã làm thiệt hại Nhà nước số tiền hơn 9,2 tỉ đồng.

Căn cứ vào các tài liệu, chứng cứ, kết quả tranh luận trên cơ sở xem xét đầy đủ, toàn diện, thay mặt Hội đồng xét xử của TAND tỉnh Phú Yên, Thẩm phán, Chủ tọa phiên tòa Võ Nguyên Tùng đã tuyên án đối với 16 bị cáo trong vụ án cố ý làm trái quy định của Nhà nước về quản lý kinh tế gây hậu quả nghiêm trọng xảy ra tại UBND huyện Đông Hòa (Phú Yên). Theo đó, bị cáo Nguyễn Tài lĩnh 12 năm tù, Nguyễn Kích 10 năm tù, Huỳnh Ngọc Thắng 4 năm tù...

Nhiều căn cứ pháp lý bị “bỏ lọt”

TAND tỉnh Phú Yên cho rằng cơ sở để cơ quan này tuyên bản án sơ thẩm dựa trên việc xem xét đầy đủ, toàn diện tài liệu, chứng cứ, lời khai...để định tội. Tuy nhiên, ngay sau khi tòa tuyên án, một số bị cáo như  Nguyễn Tài, Nguyễn Kích, Nguyễn Hữu Phí đã làm đơn kháng cáo án sơ thẩm, yêu cầu xem xét lại thủ tục phúc thẩm. Sau khi xem lại tiến trình vụ việc, kiểm sát viên tại phiên tòa phúc thẩm xét xử ngày 25/9/2017 đã đề nghị hủy toàn bộ Bản án sơ thẩm để điều tra lại.

Quyết định đưa vụ án ra xét xử

Nguyên nhân để Kiểm sát viên đề nghị là bởi trong quá trình giải quyết vụ án, cơ quan điều tra chỉ trưng cầu giám định tính hợp lệ của Quyết định số 806 (Quyết định phê duyệt chi tiết phương án bồi thường của dự án nêu trên) và việc bồi thường, hỗ trợ cho ông Nguyễn Hữu Phí nhưng trong 6 giám định viên của Sở TN&MT Phú Yên được cơ quan điều tra trưng cầu giám định thì chỉ có 2 người là giám định viên tư pháp. Thiệt hại được xác định trong vụ án theo Phương án số 25/PA-TTPTQĐ ngày 4/10/2013 bồi thường, hỗ trợ và tái định cư (giai đoạn 1) được UBND huyện Đông Hòa phê duyệt tại Quyết định 806 chưa được giám định viên về tài chính trong lĩnh vực đất đai thẩm định. Bên cạnh đó, Kiểm sát viên còn cho rằng, bản án sơ thẩm của TAND tỉnh Phú Yên xác định không đúng hành vi vi phạm của bị cáo Nguyễn Kích.

Sau khi xem xét đầy đủ các yếu tố, TAND cấp cao tại Đà Nẵng đã nêu rõ tại Bản án số 236/2017/HSPT ngày 25/9/2017 vụ án này hành vi của các bị cáo bị truy tố và xét xử do làm trái các quy định của pháp luật về đất đai trong đền bù, hỗ trợ khi bị nhà nước thu hồi. Việc xác định thiệt hại trong đền bù, hỗ trợ phải được các giám định viên tài chính về đất đai xác định số tiền bị thiệt hại do đền bù, hỗ trợ, từ đó mới có căn cứ xem xét trách nhiệm của những người được giao nhiệm vụ thực hiện công vụ nói trên.

Trong quá trình điều tra, truy tố, cơ quan điều tra chỉ trưng cầu giám định viên của Sở TN&MT Phú Yên giám định các Quyết định số 806, Quyết định 905, các Thông báo chỉ đạo của Nguyễn Tài và việc bồi thường, hỗ trợ cho Nguyễn Hữu Phí. Đồng thời, bản án của TAND cấp cao cũng khẳng định kết luận điều tra, cáo trạng, Án sơ thẩm đều sử dụng kết quả giám định với các văn bản từ Giám định viên của Sở TN&MT Phú Yên kết luận để truy tố và xét xử các bị cáo là chưa đủ căn cứ.

Từ những khẳng định này, dư luận đặt ra câu hỏi phải chăng các cơ quan tố tụng đứng đầu tỉnh, nơi người dân đặt niềm tin lại không biết, hay “cố tình” bỏ qua các quy định pháp luật để tiến hành định tội?.

Không chỉ kết luận với những tình tiết chưa đủ căn cứ, TAND cấp cao tại Đà Nẵng còn chỉ ra thiếu sót của các cơ quan tiến hành tố tụng tỉnh Phú Yên khi bỏ lọt tội đối với bị cáo Nguyễn Kích.

Bị cáo này không chỉ bị truy tố về tội Cố ý làm trái cùng với các bị cáo khác mà đối với 2 hành vi bồi thường về đất và tài sản trên đất sai quy định; hỗ trợ chuyển đổi nghề nghiệp, tạo việc làm sai quy định cho 9 trường hợp (nếu điều tra lại xác định đúng như vậy) thì bị cáo còn phải truy tố thêm tội “Lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ” mới đúng.

Do bị cáo này đang là Giám đốc Trung tâm Phát triển quỹ đất huyện Đông Hòa đã lợi dụng việc bồi thường nhận hơn 400 triệu đồng trái quy định. Tuy nhiên, bản án sơ thẩm lại kết tội bị cáo Kích đối với 2 hành vi trên về tội “Cố ý làm trái các quy định của Nhà nước về quản lý kinh tế gây hậu quả nghiêm trọng” là không đúng với hành vi của bị cáo.

Từ những tình tiết này, TAND cấp cao đã tuyên bố bản án sơ thẩm tuyên 16 bị cáo tội “Cố ý làm trái các quy định của Nhà nước về quản lý kinh tế gây hậu quả nghiêm trọng” là chưa đủ căn cứ, có dấu hiệu bỏ lọt tội phạm. Kháng cáo của bị cáo, quan điểm của Kiểm sát viên, căn cứ bào chữa của luật sư có căn cứ chấp nhận. Chính vì vậy, TAND cấp cao tại Đà Nẵng đã quyết định hủy bản án hình sự sơ thẩm số 19/2016/HSST ngày 14/9/2016 của TAND tỉnh Phú Yên đối với 16 bị cáo thuộc UBND huyện Đông Hòa, giao Viện Kiểm sát nhân dân tỉnh Phú Yên điều tra lại vụ án theo quy định.

Trước những dấu hiệu “bỏ lọt” hàng loạt căn cứ quan trọng của vụ án, dư luận mong rằng những cán bộ cầm cân nảy mực của tỉnh Phú Yên cần có trách nhiệm xét xử đúng người, đúng tội, xử lý nghiêm minh những hành vi gây thiệt hại ngân sách, bởi đây chính là mồ hôi, nước mắt của dân.

Báo Công lý sẽ tiếp tục thông tin về vụ việc.