Rà soát Điều 292 BLHS 2015: Nghiên cứu kỹ để không cản trở doanh nghiệp khởi nghiệp phát triển

Thời gian gần đây, qua thông tin báo chí cũng như kiến nghị trực tiếp của đại diện cộng đồng doanh nghiệp khởi nghiệp gửi Bộ Tư pháp đề nghị rà soát lại Điều 292 của Bộ luật Hình sự năm 2015 - tội Cung cấp dịch vụ trái phép trên mạng máy tính, mạng viễn thông, đặc biệt là quy định tại điểm e khoản 1 Điều 292 “các loại dịch vụ khác trên mạng máy tính, mạng viễn thông theo quy định của pháp luật”, vì cho rằng quy định này có phạm vi điều chỉnh tương đối rộng nên không khuyến khích, thậm chí là “rào cản” đối với sức sáng tạo của cộng đồng doanh nghiệp khởi nghiệp. 

Theo đại diện một số doanh nghiệp công nghệ, những quy định trong Điều 292 rất có thể dựng lên nhiều rào cản và thậm chí có thể bóp nghẹt cả một ngành kinh doanh đang tạo ra nguồn thu hàng tỷ đô mỗi năm.

Một ví dụ như Flappy Bird nổi lên trong ngành trò chơi điện tử toàn thế giới năm 2013. Game này đã mang lại hàng chục ngàn USD mỗi ngày cho chủ sở hữu người Việt - Nguyễn Hà Đông. Tuy nhiên, các luật sư cho rằng theo Điều 292, Nguyễn Hà Đông có thể xử lý hình sự. Còn nếu phải mất đến cả nửa năm trời đăng ký thì những sản phẩm công nghệ như Flappy Bird liệu có ra kịp thời điểm để thành công?

Theo quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm 2008, trong quy trình ban hành một luật có bước lấy ý kiến của của các cá nhân, tổ chức có liên quan, chịu sự tác động của văn bản trong phạm vi và hình thức thích hợp. Tuy nhiên, ngay cả Hiệp hội phần mềm và Dịch vụ công nghệ thông tin Việt Nam không được đóng góp ý kiến để xây dựng luật trực tiếp điều tiết mình.

Nhưng đó vẫn chưa phải là điểm băn khoăn nhất của cộng đồng doanh nghiệp công nghệ thông tin. Sự băn khoăn nhất nằm từ “khác”. Chữ "khác" tại điểm e trong khoản 1 của Điều 292 khi quy định phạm vi các lĩnh vực công nghệ vi phạm có thể bị phạt tiền và tù đến 2 năm - "Các loại dịch vụ khác trên mạng máy tính, mạng viễn thông theo quy định của pháp luật".

Đây cũng là ý kiến của các phóng viên tại cuộc họp báo công bố Nghị quyết số 144 ngày 30/6/2016 của Quốc hội khóa 13 về việc lùi hiệu lực của Bộ luật Hình sự năm 2015 và 3 đạo luật liên quan.

Người phát ngôn của Bộ Tư pháp, Thứ trưởng Trần Tiến Dũng đã ra thông cáo trả lời kiến nghị của cộng đồng doanh nghiệp khởi nghiệp về Điều 292 Bộ luật Hình sự năm 2015

Về vấn đề này, ngày 18/7, Người phát ngôn, Thứ trưởng Bộ Tư pháp Trần Tiến Dũng đã có thông cáo trả lời: Ngay sau khi nhận được các kiến nghị nêu trên, Bộ Tư pháp đã khẩn trương nghiên cứu, rà soát các điều luật liên quan đến các kiến nghị của cộng đồng doanh nghiệp khởi nghiệp để đề xuất phương án xử lý phù hợp. Qua rà soát bước đầu, cho thấy điều luật này được bổ sung trên cơ sở đề xuất của các cơ quan thực thi pháp luật nhằm đáp ứng yêu cầu đấu tranh phòng chống tội phạm sử dụng mạng máy tính, mạng internet để phạm tội trong thời gian vừa qua. Điều luật này cũng đã được lấy ý kiến của các Bộ, ngành hữu quan và các Bộ, ngành này đều thống nhất với quy định tại Điều 292 Bộ luật Hình sự 2015.

Ông Trần Tiến Dũng nêu rõ: mục đích của quy định này nhằm bảo vệ hoạt động kinh doanh lành mạnh (trong đó có hoạt động kinh doanh sử dụng mạng máy tính, mạng internet) đúng pháp luật; răn đe, phòng ngừa các vi phạm, lập lại trật tự kỷ cương trong lĩnh vực kinh doanh này. Theo đó, Bộ luật Hình sự năm 2015 đã bổ sung Điều 292 quy định về tội cung cấp dịch vụ trái phép trên mạng máy tính, mạng viễn thông để xử lý đối với hành vi cung cấp trái phép trên mạng (tức là không có giấy phép hoặc không đúng với nội dung được cấp phép) một trong các dịch vụ sau đây: (1) kinh doanh vàng trên tài khoản; (2) sàn giao dịch thương mại điện tử; (3) kinh doanh đa cấp; (4) trung gian thanh toán; (5) trò chơi điện tử trên mạng; (6) các loại dịch vụ khác trên mạng máy tính, mạng viễn thông theo quy định của pháp luật. Theo khoản 1 Điều 292, chỉ xử lý hình sự về tội này trong trường hợp người phạm tội thu lợi bất chính từ 50 triệu đồng trở lên hoặc có doanh thu từ 500 triệu đồng trở lên. Nếu dưới mức này thì sẽ xử lý bằng các biện pháp khác.

Về nội dung kiến nghị của đại diện cộng đồng doanh nghiệp khởi nghiệp về đề nghị rà soát lại Điều 292, nhất là quy định tại điểm e Khoản 1 Điều 292 “các loại dịch vụ khác trên mạng máy tính, mạng viễn thông theo quy định của pháp luật”, ông Dũng nói: Bộ Tư pháp cho rằng, đề xuất này cần phải được nghiên cứu nghiêm túc, trên cơ sở tham khảo của các Bộ, ngành nhất là các cơ quan thực thi pháp luật để không cản trở doanh nghiệp khởi nghiệp phát triển.

Hiện, Bộ Tư pháp đang cùng các Bộ, ngành, các Ủy ban của Quốc hội triển khai thực hiện Nghị quyết số 1388/NQ-UBTVQH13 ngày 12/7/2016 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về triển khai thực hiện Nghị quyết số 144/2016/QH13 ngày 29/6/2016 của Quốc hội khóa XIII. Đặc biệt, đối với Điều 292 trong Bộ luật Hình sự, Bộ Tư pháp sẽ có Công văn gửi Bộ Thông tin và Truyền thông, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đề nghị các Bộ này nghiên cứu, đề xuất hướng xử lý, gửi kết quả về Bộ Tư pháp để tổng hợp, trình Ban soạn thảo dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Hình sự 2015. Trong thời gian tới, Bộ Tư pháp sẽ chủ trì, phối hợp với các Bộ, ngành, các chuyên gia trong lĩnh vực công nghệ, thông tin và mời đại diện cộng đồng doanh nghiệp khởi nghiệp, Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam để trao đổi, thảo luận kỹ các nội dung nêu trên trước khi trình các cơ quan có thẩm quyền quyết định.