Quy định giảm mức hình phạt đã tuyên trong Bộ luật hình sự năm 2015

Và đặc biệt là lần đầu tiên BLHS đã quy định về tha tù trước thời hạn có điều kiện (Điều 64).

So sánh Điều 63 BLHS năm 2015 trong mối tương quan với quy định tại Điều 58 BLHS năm 1999 cho thấy, về cơ bản chính sách hình sự mới đã có sự phân hoá cụ thể hơn. Điều 58 BLHS năm 1999 quy định về giảm mức hình phạt chưa bảo đảm sự công bằng và cá thể hoá trách nhiệm hình sự, giữa người phạm một tội đặc biệt nghiêm trọng hay phạm nhiều tội trong đó có tội đặc biệt nghiêm trọng cùng bị phạt tù chung thân; giữa người phạm tội đang trong thời gian chấp hành án lại tiếp tục phạm tội với người phạm tội lần đầu bởi mặc dù mức án phạt là như nhau nhưng tính chất nguy hiểm của người đang chấp hành án phạt tù lại tiếp tục phạm tội rõ ràng nguy hiểm hơn.

  Quy định tại Điều 63 BLHS 2015 đã cá thể hóa trách nhiệm hình sự cụ thể hơn, tương xứng với tính chất nguy hiểm của hành vi phạm tội và mức án mà người phạm tội phải chịu theo nguyên tắc chung nhất. Đó là, điều kiện để được xem xét giảm mức hình phạt lần đầu đối với người phạm nhiều tội, phạm tội nhiều lần, người bị phạt tù chung thân về nhiều tội hoặc bị phạt tù chung thân do tổng hợp hình phạt của nhiều bản án, người bị kết án tử hình nhưng được ân giảm xuống mức tù chung thân được quy định chặt chẽ hơn.

Để bảo đảm sự thống nhất trong quy định với Luật Thi hành án hình sự, khoản 1 Điều 63 quy định cơ quan duy nhất có thẩm quyền đề nghị giảm thời hạn chấp hành là “cơ quan thi hành án hình sự có thẩm quyền”.  Tại khoản 1 và khoản 2 Điều 63 BLHS năm 2015 đã có sự sửa đổi về mặt kỹ thuật, bổ sung điều kiện để được xem xét giảm mức hình phạt đối với người phải chấp hành án là “đã bồi thường một phần nghĩa vụ dân sự”.

Ảnh minh họa

 Tại khoản 3 và khoản 6 Điều 63 BLHS năm 2015 đã quy định về điều kiện xét giảm, mức giảm đối với những trường hợp bị kết án tử hình nhưng được ân giảm hoặc người bị kết án tử hình nhưng không phải thi hành án tử hình chặt chẽ và nghiêm khắc hơn đối với trường hợp người bị kết án phạt tù về nhiều tội trong đó có tội bị áp dụng hình phạt tù chung thân.

 Khoản 3 Điều 63 BLHS năm 2015 quy định: “Trường hợp người bị kết án về nhiều tội trong đó có tội bị kết án phạt tù chung thân thì Tòa án chỉ xét giảm lần đầu xuống 30 năm tù sau khi đã chấp hành được 15 năm tù và dù được giảm nhiều lần nhưng vẫn phải bảo đảm thời gian thực tế chấp hành là 25 năm”.

Theo quy định tại Khoản 6 Điều 63 BLHS năm 2015, người bị kết án tử hình được Chủ tịch nước ân giảm chuyển thành hình phạt tù chung thân và người bị kết án tử hình nhưng được chuyển thành hình phạt tù chung thân do đến thời điểm thi hành án thì đã đủ 75 tuổi hoặc người bị kết án tử hình về tội tham ô hoặc tội nhận hối lộ nhưng sau khi bị kết án đã nộp ít nhất ¾ tài sản đã chiếm đoạt và trong quá trình bị điều tra trước đó đã hợp tác tích cực với các cơ quan chức năng trong việc phát hiện, điều tra, xử lý tội phạm hoặc lập công lớn, điều kiện về thời gian để có thể được xem xét giảm mức hình phạt lần đầu phải là đã chấp hành 25 năm tù và dù được xét giảm nhiều lần thì thời gian thực tế đối tượng này phải chấp hành hình phạt tù ít nhất là 30 năm. Quy định này thể hiện rõ nguyên tắc cá thể hóa trách nhiệm hình sự đến mức cao nhất theo tính chất, mức độ nguy hiểm của hành vi phạm tội, bảo đảm sự công bằng hơn trong việc áp dụng và thi hành hình phạt.

Điểm mới thứ ba trong quy định về giảm mức hình phạt đã tuyên của BLHS năm 2015 so với BLHS năm 1999 là quy định tại khoản 4 Điều 63. Theo đó, đối với người đang chấp hành hình phạt, đã được giảm một phần hình phạt mà lại tiếp tục phạm tội ít nghiêm trọng do cố ý thì người đó chỉ được xét giảm sau khi đã chấp hành ½ mức hình phạt chung. Điều này thể hiện chính sách hình sự nghiêm khắc và rõ ràng hơn so với BLHS năm 1999.

Khoản 5 Điều 63 BLHS 2015 thể hiện sự minh bạch hơn trong việc xét giảm mức hình phạt đã tuyên khi quy định rõ trường hợp nếu tội mới bị phạt tù chung thân thì điều kiện xét xét giảm mức hình phạt đã tuyên lần đầu sẽ áp dụng theo quy định tại khoản 3 Điều 63.

Như vậy, có thể thấy nội dung quy định tại Điều 63 BLHS năm 2015 thể hiện chính sách hình sự nghiêm khắc hơn so với BHLS năm 1999 đối với người phạm nhiều tội so với người phạm 01 tội; đối với người đã được giảm hình phạt lại tiếp tục phạm tội và nghiêm khắc hơn giữa người bị kết án tử hình được ân giảm xuống chung thân hoặc không bị thi hành án tử hình với người bị kết án chung thân.