Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam: Thực hiện chăm sóc và bảo vệ trẻ em quan trọng nhất là nhận thức

Cuối phiên thảo luận chiều ngày 27/5, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam đã thay mặt Chính phủ có phát biểu kết luận và làm rõ thêm một số vấn đề liên quan đến những nội dung các đại biểu nêu.

Theo Phó Thủ tướng đánh giá, quá trình Đoàn giám sát của Quốc hội tiến hành giám sát thực hiện chính sách pháp luật phòng, chống xâm hại trẻ em và hoàn thiện Báo cáo giám sát vừa qua đã có tác động rất tích cực để các cấp chính quyền, toàn xã hội nâng cao nhận thức trách nhiệm, tăng cường năng lực và nâng cao hiệu quả công tác phòng, chống xâm hại trẻ em.

"Báo cáo của Đoàn giám sát được đúc kết tổng hợp từ công tác giám sát rất nghiêm túc khoa học, được tiếp thu và hoàn thiện kỹ lưỡng đã cho thấy thực trạng thực hiện chính sách pháp luật phòng, chống xâm hại trẻ em đặt trong tương quan phát triển tình hình phát triển kinh tế-xã hội của đất nước và mối quan hệ hợp tác quốc tế, cũng như quan hệ tổng thể công tác chăm sóc giáo dục và chăm sóc trẻ em. Báo cáo đã phân tích nguyên nhân chủ quan, khách quan của những tồn tại, phân tích bối cảnh, tình hình mới, từ đó đề ra các giải pháp khuyến nghị rất cụ thể với các cơ quan và cả hệ thống, cũng như với toàn xã hội", Phó Thủ tướng nêu rõ.

Đồng thời, Phó Thủ tướng khẳng định, Chính phủ sẽ nghiêm túc thực hiện các yêu cầu, các khuyến cáo của đoàn giám sát, thực hiện đầy đủ các chỉ đạo của Quốc hội về công tác chăm sóc giáo dục và bảo vệ trẻ em nói chung và phòng, chống xâm hại trẻ em nói riêng để trẻ em Việt Nam được sinh ra, được sống và trưởng thành trong một môi trường điều kiện tốt nhất, thể hiện sự ưu việt của chế độ ta và truyền thống tốt đẹp của dân tộc Việt Nam, để trẻ em kế tiếp các lớp cha anh trở thành chủ nhân của đất nước, đưa đất nước phát triển như câu nói "con hơn cha là nhà có phúc" mà mọi người Việt Nam đều biết.

Cho rằng Báo cáo giám sát và Dự thảo Nghị quyết giám sát cũng như ý kiến phát biểu của các vị đại biểu Quốc hội đã rất sâu sắc, toàn diện, Phó Thủ tướng nêu một số nội dung mà Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã và đang chỉ đạo Bộ LĐ-TB-XH, cùng các cơ quan liên quan chú ý trong quá trình thực hiện, đặc biệt là trong quá trình thực hiện Chương trình hành động quốc gia về trẻ em giai đoạn 2021-2030 như sau:

Thứ nhất, trong xây dựng và tổ chức thực hiện các chiến lược kế hoạch, chương trình đề án cần đặc biệt chú trọng các chỉ số, tiêu chí và giải pháp liên quan tới chăm sóc, giáo dục và bảo vệ trẻ em.

Đặc biệt có các chương trình, đề án cụ thể đối với các vấn đề về giới và trẻ em ở vùng núi; vùng dân tộc ít người; nhóm trẻ em yếu thế.

Đối với công tác trẻ em cần đặc biệt chú trọng công tác chăm sóc, giáo dục bên cạnh bảo vệ. Trong công tác bảo vệ cần chú trọng phòng xâm hại bên cạnh chống.

Thứ hai, từ yêu cầu phòng như nói trên cần tiếp cận như mô hình quản lý rủi ro và đưa ra các quyết định, giải pháp dựa trên phân tích dữ liệu. Muốn vậy theo Phó Thủ tướng "cần phải xác định hệ thống hóa những nguy cơ và hình thành ngay những cơ sở dữ liệu về trẻ em".

Thứ ba, cần phân tích những yếu tố có tính tập tục, thói quen không còn phù hợp, ví dụ như thói quen "yêu cho roi, cho vọt", hay thói quen bao bọc trẻ em hơn mức cần thiết. Từ đó, dẫn tới những hạn chế lắng nghe trẻ em, lắng nghe thiếu niên nói.

Bên cạnh đó, cần tập trung tác động trái của công nghệ, của hội nhập như internet, phim ảnh, du lịch để có giải pháp bảo vệ trẻ em phù hợp.

Thứ tư, cần tăng cường sự phối hợp, không chỉ phối hợp giữa các ngành, các cấp chính quyền, MTTQ, các đoàn thể dưới sự lãnh đạo của Đảng, mà cần đặc biệt phối hợp với các tổ chức xã hội hình thành mạng lưới bảo vệ để trẻ em đều khắp, không chỉ là của các cơ quan nhà nước, mà của toàn xã hội.

Thứ năm, bên cạnh yêu cầu điều tra, xử lý nghiêm vi phạm pháp luật, bảo vệ nạn nhân vụ việc đã được phát hiện, cần có nhiều giải pháp đồng bộ để một mặt giảm thực chất các hành vi vi phạm xâm hại trẻ em; mặt khác tỷ lệ vụ việc được tố giác xử lý cũng phải được nâng lên.

"Chính phủ sẽ tăng cường chỉ đạo các cơ quan hành chính, đồng thời tiếp tục phối hợp chặt chẽ với các cơ quan Kiểm sát, Tòa án để mảng công tác này tiếp tục có những tiến bộ thực chất, Phó Thủ tướng khẳng định.

Thứ sáu, mặc dù pháp luật còn tiếp tục được hoàn thiện, các chương trình đề án... cần được tiếp tục xây dựng như Báo cáo đã khuyến nghị,  nhưng quan trọng nhất là khâu tổ chức thực hiện. Ngay trong giai đoạn thực hiện giám sát, bên cạnh Luật trẻ em đã có 18 Luật, 34 Nghị định và chương trình đề án cấp Chính phủ, cấp Thủ tướng Chính phủ; 32 văn bản của cấp Bộ, ngành ban hành liên quan đến công tác trẻ em đã tương đối đầy đủ, nên quan trọng nhất là khâu tổ chức thực hiện. Để thực hiện tốt điều này, Phó Thủ tướng nhấn mạnh những yếu tố như bộ máy ngân sách là rất quan trọng. Trong đó, quan trọng hàng đầu là nhận thức. 

Theo Phó Thủ tướng, một khi người đứng đầu các cơ quan nhận thức sâu sắc, đầy đủ thì sẽ có giải pháp, sẽ ưu tiên nguồn lực. Vì vậy, các đề án, chương trình của Chính phủ tới đây phải xác định rõ hơn trách nhiệm của từng cấp, từng cơ quan và trách nhiệm của người đứng đầu.

Trong phát biểu của mình, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam cũng cho rằng, như Báo cáo của Quốc hội, và ý kiến của các ĐBQH, chúng ta không thể hài lòng với con số vụ việc trẻ em bị xâm hại, nhưng chúng ta vững tin vào các thành tựu phát triển kinh tế xã hội thực hiện mục tiêu thiên niên kỷ cam kết thực hiện Chương trình Nghị sự của LHQ về phát triển bền vững, mà Việt Nam được cộng đồng quốc tế đánh giá là điểm sáng với rất nhiều chỉ tiêu, các tiêu chí liên quan tới trẻ em đạt mức cao hơn nhiều so với các quốc gia có cùng trình độ phát triển.

"Chúng ta không hài lòng đối với một số cơ quan chính quyền chưa nhận thức tốt, chưa tập trung đúng mức lãnh đạo, chỉ đạo công tác trẻ em như báo cáo đã nêu. Nhưng chúng ta cũng không quên ghi nhận, tôn vinh phần đông các cấp ủy đảng, chính quyền, đoàn thể, các ngành và rất nhiều cá nhân đã luôn nỗ lực dành cho công tác trẻ em nhiều tâm huyết. Hình ảnh những cô giáo gùi chữ lên bản, các thầy thuốc băng rừng tiêm chủng cho trẻ em trong mùa dịch phần nào đã nói lên điều đó", Phó Thủ tướng nêu rõ.

Phó Thủ tướng cho rằng, cần nhận thức rõ những tập tục thói quen không còn phù hợp với cuộc sống hiện đại mà chúng ta cần từng bước điều chỉnh, nhưng chúng ta cũng hết sức tự hào với truyền thống tốt đẹp của dân tộc ta đã làm nên những giá trị văn hóa nhân văn được thế giới trân trọng và ngưỡng mộ, trong đó có truyền thống hiếu thảo trong gia đình các thế hệ yêu thương, chăm lo, đùm bọc lẫn nhau.

Những vụ việc trẻ em bị xâm hại, nhất là xâm hại tình dục mà những người thân, kể cả thầy giáo hay ruột thịt là rất đáng lên án và xử lý nghiêm khắc, nhưng cũng chỉ là rất cá biệt, không thể làm thay đổi được hình ảnh của người thầy, giá trị tốt đẹp của gia đình Việt Nam.

Từ đó, Phó Thủ tướng khẳng định, Chính phủ sẽ tập trung chỉ đạo nghiêm túc nhất, hiệu quả nhất Nghị quyết giám sát mà Quốc hội sẽ ban hành; đồng thời bày tỏ tin tưởng, công tác chăm sóc giáo dục và bảo vệ trẻ em nói chung, công tác phòng, chống xâm hại trẻ em nói riêng nhất định sẽ đạt được kết quả tốt hơn, vững chắc hơn.