Phó Chánh án TANDTC Nguyễn Sơn: Vẫn còn thiếu hành lang pháp lý trong việc dừng xem xét đơn kêu oan không có căn cứ

Phó Chánh án TANDTC Nguyễn Sơn đã dành cho Báo Công lý cuộc phỏng vấn rất chi tiết, cụ thể về nội dung này.

PV: Việc rà soát, xem xét, giải quyết dứt điểm các đơn kêu oan của Tòa án theo yêu cầu của Quốc hội được Tòa án giải quyết thế nào, thưa ông?

Phó Chánh án TANDTC Nguyễn Sơn: Để phòng, chống oan sai, vừa qua Quốc hội đã ban hành nghị quyết yêu cầu các cơ quan tố tụng phải kịp thời minh oan cho người bị oan; tiếp tục rà soát, xem xét, giải quyết dứt điểm các đơn khiếu nại kêu oan; xử lý trách nhiệm liên đới của người đứng đầu cơ quan gây nên oan, sai, để xảy ra bức cung, dùng nhục hình. Theo đó, Viện kiểm sát các cấp phải kịp thời giải quyết khiếu nại, tố cáo, nhất là đơn kêu oan, đơn tố cáo bức cung, nhục hình; Tòa án các cấp không được để xảy ra trường hợp kết án oan người vô tội hoặc bỏ lọt tội phạm;...

Quán triệt tinh thần này, TANDTC đã chỉ đạo quyết liệt đến toàn hệ thống, đề nghị các Tòa án các cấp không được để xảy ra trường hợp kết án người không phạm tội hoặc bỏ lọt tội phạm; kiên quyết tuyên bị cáo vô tội trong trường hợp không có căn cứ kết tội; chấn chỉnh, khắc phục việc xử phạt bị cáo quá nặng hoặc quá nhẹ, cho bị cáo hưởng án treo không đúng pháp luật, nhất là đối với các bị cáo phạm tội về kinh tế, chức vụ, tham nhũng.

Trong 6 tháng đầu năm 2015, Tòa án các cấp đã giải quyết 161.074/251.522 vụ việc, đạt tỷ lệ 64%; tỷ lệ các bản án, quyết định bị hủy, sửa do lỗi chủ quan của Tòa án giảm 0,21% so với cùng kỳ năm 2014. Các tội phạm về tham nhũng đều được xét xử nghiêm minh, đặc biệt đối với người chủ mưu, cầm đầu, lợi đụng chức vụ chiếm đoạt tài sản lớn của Nhà nước, tỷ lệ các bị cáo phạm tội tham nhũng được Tòa án cho hưởng án treo giảm hơn 3% so với cùng kỳ năm trước.

PV: Vậy khi có đơn khiếu nại, tố cáo oan sai thì sẽ được Tòa án giải quyết như thế nào, thưa ông?

Phó Chánh án TANDTC Nguyễn Sơn: Mỗi khi có đơn khiếu nại hoặc có đơn kêu oan, lãnh đạo TANDTC luôn quan tâm, chỉ đạo giải quyết kịp thời, nhất là những vụ án có mức hình phạt tù 20 năm, chung thân, tử hình. Chúng tôi luôn có quan điểm là, đã kêu oan thì không hạn chế thời gian xem xét, dù người đó có chết rồi vẫn cần phải được minh oan…

Việc giải quyết oan sai, minh oan cho một người nào đó thì không khống chế thời gian, không có “điểm dừng”. Có những vụ đã xử cách đây hàng chục năm, TANDTC vẫn xem xét, giải quyết, xác định có oan hay không để trả lời người dân. Tất nhiên, có những trường hợp đã được xem xét, giải quyết nhiều lần, xác định rõ không có oan, sai thì đến một lúc nào đó, Tòa án sẽ có thông báo chính thức trả lời không thụ lý giải quyết vụ việc đó nữa.

Phó Chánh án TANDTC Nguyễn Sơn

PV: Có ý kiến cho rằng hiện nay đang thiếu hành lang pháp lý để Tòa án quyết định dừng việc xem xét đơn kêu oan mà Tòa án đã xác định không có oan, có đúng như vậy không, thưa ông?

Phó Chánh án TANDTC Nguyễn Sơn: Vấn đề này hiện đang có nhiều ý kiến khác nhau. Có người nghi ngờ, liệu Tòa án thông báo “không thụ lý giải quyết vụ án nữa khi vụ án đã được xem xét, giải quyết nhiều lần, xác định rõ không có oan” như vậy không biết có khách quan, công tâm hay không? Nhưng tôi có thể khẳng định, với trách nhiệm của những người làm công tác xét xử, Tòa án xác định khi trả lời như vậy là khách quan, công tâm và tất cả đều xuất phát từ quyền và lợi ích hợp pháp của người dân. Thực tế, cũng có những trường hợp Tòa án đã trả lời rồi vẫn có kháng nghị, Chánh án TANDTC sẵn sàng ký kháng nghị, chứ không phải mình sai rồi mà cố tình bảo vệ cái sai. Chúng tôi làm tất cả với lương tâm, trách nhiệm người đứng đầu cơ quan thực thi công lý.

Có những vụ án Hội đồng Thẩm phán TANDTC đã kết luận, như vụ Nguyễn Văn Chưởng (Hải Phòng) cùng 2 đồng phạm khác phạm các tội “giết người, cướp tài sản”, Quốc hội khóa trước, Ủy ban Tư pháp, Văn phòng Chủ tịch nước đã nghe, giám sát, Hội đồng Thẩm phán TANDTC cũng cho rằng đã xử đúng. Nhưng người ta vẫn kêu oan và bây giờ đặt ra có xem xét lại không, trong khi cơ chế xem xét lại không có. Dù vậy, TANDTC vẫn xem xét lại để báo cáo Quốc hội một lần nữa.

PV: Vậy theo ông, các luật về tố tụng đang trong quá trình sửa đổi, chúng ta có cần bổ sung những quy định này vào hay không?

Phó Chánh án TANDTC Nguyễn Sơn: Tôi cho rằng rất cần thiết. Mặc dù các dự thảo Bộ luật Tố tụng hình sự, Luật Tố tụng hành chính, Bộ luật Tố tụng dân sự đang lấy ý kiến có đặt vấn đề xem xét lại và vẫn còn nhiều ý kiến khác nhau.

Thực ra, với quy định của các luật tố tụng hiện hành nói trên, vấn đề này cũng chưa thống nhất với nhau. Theo Bộ luật Tố tụng hình sự thì không xem xét lại quyết định của Hội đồng Thẩm phán TANDTC, trong khi Bộ luật Tố tụng dân sự, Luật Tố tụng hành chính thì có cơ chế xem xét lại theo đề nghị của Ủy ban Tư pháp, UBTVQH, đề nghị của Chánh án TANDTC, Viện trưởng VKSNDTC.

Nếu có quy định xem xét lại, có thay đổi về thủ tục tố tụng, tức là sau khi Hội đồng Thẩm phán TANDTC đã xử rồi mà còn có ý kiến khác nhau, còn có đơn kêu oan thì sẽ xem xét lại theo trình tự đặc biệt. Lúc đó, Hội đồng Thẩm phán TANDTC sẽ xem xét lại chính quyết định của mình xem có sai lầm hay không. Còn theo thủ tục giám đốc thông thường, Chánh án TANDTC sẽ xem xét và kháng nghị luôn, sau đó đưa ra hội đồng Tòa chuyên trách hoặc Hội đồng TANDTC xét xử.

PV: Vậy để tránh oan sai, những giải pháp mà TANDTC đưa ra là gì, thưa ông?

Phó Chánh án TANDTC Nguyễn Sơn: TANDTC có nhiều đơn vị thực hiện thanh tra, kiểm tra. Tòa án luôn tăng cường nâng cao chất lượng công tác thanh tra, kiểm tra công tác nghiệp vụ và việc thực hiện kỷ luật công vụ của cán bộ, công chức, nhằm khắc phục những sai sót nghiệp vụ, phát hiện, xử lý kịp thời cán bộ, công chức có hành vi vi phạm.

Trong trường hợp có đơn thông thường, Tòa chuyên trách sẽ giải quyết. Còn đơn tố cáo vi phạm tố tụng, phẩm chất của Thẩm phán hay báo chí phản ánh, Ban Thanh tra TANDTC sẽ xem xét, kết luận đúng hay không đúng. Ngoài ra, trong những trường hợp đặc biệt, Ban Thư ký sẽ trực tiếp xem xét vấn đề khiếu nại, tố cáo đối với bản án đã có hiệu lực pháp luật. Có thể nói, thanh tra, kiểm tra công vụ là việc làm thường xuyên của hệ thống TAND.

Trong 6 tháng đầu năm 2015, các TAND cấp tỉnh cũng đã giải quyết 60 khiếu nại, kiến nghị, kháng nghị các quyết định của Tòa án trong việc áp dụng các biện pháp xử lý hành chính. Công tác thanh tra, kiểm tra việc thực hiện công vụ của cán bộ, công chức tiếp tục được tăng cường. Việc xử lý cán bộ, công chức vi phạm được thực hiện nghiêm túc theo các quy định của pháp luật và quy định của Tòa án.

PV: Xin trân trọng cảm ơn Phó Chánh án!