Phầm mềm “Trợ lý ảo”- Giải pháp quan trọng nâng cao chất lượng xét xử của cán bộ Tòa án

Bước đột phá trong việc ứng dụng CNTT hỗ trợ Thẩm phán

Liên quan việc xây dựng phầm mềm “Trợ lý ảo Thẩm phán”, đồng chí Tống Anh Hào - nguyên Phó Chánh án, Thẩm phán TANDTC, Tổ trưởng tổ biên tập nội dung phần mềm “Trợ lý ảo” trao đổi với phóng viên Báo Công lý cho biết, một trong những giải pháp quan trọng để nâng cao chất lượng xét xử của Tòa án là phải nâng cao trình độ, năng lực và kỹ năng xét xử của cán bộ Tòa án, nhất là các Thẩm phán.

Xuất phát từ yêu cầu này, Chánh án TANDTC đã chỉ đạo xây dựng phầm mềm “Trợ lý ảo Thẩm phán” nhằm ứng dụng công nghệ 4.0 để giúp tất các Thẩm phán tra cứu, áp dụng pháp luật đầy đủ, chính xác cho mỗi vụ việc cụ thể. Ngoài ra, hướng dẫn Thẩm phán thực hiện các hoạt động tố tụng đúng trình tự, thủ tục, nhanh chóng kịp thời, đúng quy định pháp luật; giúp các Thẩm phán ra các quyết định đúng đúng bản chất sự việc, đúng pháp luật, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ chính trị, được dư luận xã hội đồng tình.

Phần mềm “Trợ lý ảo” của Thẩm phán bao gồm: Chỉ dẫn văn bản pháp luật, án lệ; hướng dẫn xử lý những tình huống pháp lý cụ thể; giới thiệu những bản án, quyết định của Tòa án tương tự để tham khảo; hỗ trợ Thẩm phán thực hiện các hoạt động tố tụng; đưa ra đoán định tư pháp.

Theo nguyên Phó Chánh án TANDTC Tống Anh Hào phân tích, “Trợ lý ảo” xây dựng công cụ tìm kiếm văn bản pháp luật để thuận tiện cho việc tra cứu; các luật được sắp xếp thành “cây tri thức”. Trong đó có các luật: Hình sự, Dân sự, Hành chính, Nghị quyết của Quốc hội, pháp lệnh của Ủy ban thường vụ Quốc hội, Nghị quyết của Hội đồng Thẩm phán, Thông tư liên tịch và các văn bản quy phạm pháp luật khác.

“Trong mỗi điểm, khoản, Điều của Luật nếu có văn bản liên quan sẽ được chú thích, chỉ dẫn ngay tại đó để giúp Thẩm phán hiểu đúng vấn đề, áp dụng đầy đủ các văn bản quy phạm pháp luật. Trợ lý ảo giúp tìm kiếm án lệ nhanh chóng, thuận lợi theo nội dung cần tìm”, nguyên Phó Chánh án, Thẩm phán TANDTC Tống Anh Hào cho biết.

Nguyên Phó Chánh án TANDTC Tống Anh Hào cũng nhấn mạnh tới việc “Trợ lý ảo” có thể cung cấp cho các Thẩm phán tất cả các văn bản tố tụng mẫu, nhất là những bản án mẫu đối với mỗi loại vụ, việc cụ thể nhằm hỗ trợ Thẩm phán soạn thảo các văn bản tố tụng nhanh chóng, đúng quy định của pháp luật. Cùng với đó, phần mềm “Trợ lý ảo” còn giúp Thẩm phán xây dựng kế hoạch giải quyết các vụ án cụ thể và sẽ đưa ra những nội dung chủ yếu Thẩm phán phải thực hiện đối với mỗi loại vụ, việc cụ thể.

“Trợ lý ảo” được coi là bước đột phá trong việc ứng dụng CNTT hỗ trợ Thẩm phán. Theo đó, cần bảo đảm 100% các Thẩm phán trong hệ thống Tòa án sử dụng phần mềm Trợ lý ảo phục vụ công tác chuyên môn ngay sau khi được tập huấn hướng dẫn sử dụng. Vì lẽ đó, ông Tống Anh Hào cũng chia sẻ, phần mềm “Trợ lý ảo” là một công nghệ mới bắt đầu triển khai, nên việc áp dụng tại hệ thống Tòa án sẽ không tránh khỏi những khó khăn vì hiện nay trình độ về tin học, khả năng sử dụng máy vi tính của các Thẩm phán không đồng đều; “Trợ lý ảo” mới bắt đầu triển khai sử dụng, Thẩm phán thực hiện các thao tác trên máy tính chưa thật sự thành thạo…

3 giai đoạn của phần mềm “Trợ lý ảo”

Liên quan việc nghiên cứu xây dựng hệ thống Trợ lý ảo, nguyên Phó Chánh án TANDTC Tống Anh Hào cho biết chia làm ba giai đoạn:

Giai đoạn 1, trợ lý thực hiện 3 nội dung, gồm Chỉ dẫn văn bản pháp luật, án lệ áp dụng; Hướng dẫn xử lý những tình huống pháp lý cụ thể; Giới thiệu những bản án, quyết định của Tòa án tương tự để tham khảo.

Giai đoạn 2 năm 2022, TANDTC đang triển khai tập trung 2 vấn đề lớn. Thứ nhất, hoàn thiện và phát triển các nội dung đã xây dựng tại giai đoạn 1. Trong đó, chỉnh sửa bổ sung các chỉ dẫn pháp luật nhằm bảo đảm đầy đủ và chính xác, thường xuyên cập nhật kịp thời những văn bản quy phạm pháp luật mới. Hoàn thiện và bổ sung hướng dẫn xử lý những tình huống pháp lý cụ thể, phấn đấu sẽ hướng dẫn đầy đủ việc xử lý các tình huống pháp lý mà các Thẩm phán đang cần. Bổ sung việc giới thiệu các bản án, quyết định của Tòa án. Thứ hai, xây dựng phần mềm Hỗ trợ Thẩm phán thực hiện các hoạt động tố tụng, trong đó giúp Thẩm phán soạn thảo văn bản tố tụng, xây dựng kế hoạch giải quyết án với một số loại án cụ thể.

Giai đoạn 3 là giai đoạn nâng cao “Trợ lý ảo”.

Theo nguyên Phó Chánh án TANDTC Tống Anh Hào, phần mềm “Trợ lý ảo” phải xây dựng trong thời gian nhiều năm, hiện nay đang thực hiện giai đoạn 1 và còn nhiều nội dung đang triển khai, cũng như sẽ hoàn thiện trong thời gian tới. Trên tinh thần vừa sử dụng vừa hoàn thiện, TANDTC đã chính thức đưa phần mềm này vào hoạt động từ đầu tháng 4/2022. Hiện nay, hầu hết các Thẩm phán trong cả nước đã sử dụng phần mềm này trong công tác xét xử. Trong tương lại, phần mềm chắc chắn sẽ mở rộng cho mọi cơ quan tổ chức và cá nhân sử dụng nhằm tăng hiệu quả cho người sử dụng.

Thứ trưởng Bộ TT&TT Nguyễn Huy Dũng: Chuyển đổi số Tòa án với trọng tâm là xây dựng Tòa án điện tử tạo điều kiện cho người dân, tổ chức, doanh nghiệp thực hiện các quyền và nghĩa vụ tố tụng ở mọi nơi, mọi thời điểm thông qua nền tảng số, dịch vụ số như nộp đơn khởi kiện, cung cấp chứng cứ trực tuyến...

Bên cạnh việc mang lại lợi ích cho người dân, CNTT còn đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ các Thẩm phán. Theo đó, TANDTC đã ban hành Kế hoạch Triển khai áp dụng phầm mềm “Trợ lý ảo” cho Thẩm phán với mục đích đưa Trợ lý ảo làm việc trực tuyến 24/7 để hỗ trợ cho Thẩm phán tra cứu nhanh các văn bản pháp luật, chỉ dẫn áp dụng pháp luật cho các tình huống pháp lý cụ thể, quy định pháp luật, án lệ và văn bản có tình huống pháp lý tương tự để tham khảo.

Ngoài ra, điều này còn góp phần bảo đảm việc áp dụng, thống nhất pháp luật; giúp cho phần mềm Trợ lý ảo ngày càng thông minh hơn thông qua quá trình sử dụng, đóng góp ý kiến của các Thẩm phán.