Nữ nhà báo Daphne Caruana Galizia - “Người đàn bà của WikiLeaks”

Nhà báo điều tra Daphne Caruana Galizia, chuyên gia truy quét các chính trị gia tham nhũng, bị ám sát bằng bom xe năm 2017 gây chấn động châu Âu, Mirror đưa tin.

Theo Mirror, cái chết của nhà báo nhuốm màu đau buồn và giận dữ trên toàn quốc gia Malta. Việc bà mẹ 53 tuổi với 3 người con qua đời khiến không ít người dân phẫn nộ.

Đến nay, câu chuyện của nhà báo xấu số trở thành nguồn cảm hứng cho loạt phim truyền hình ăn khách mới nhất, Line of Duty.

Điều duy nhất cả đời bà cố gắng làm được là soi sáng những hoạt động sai trái của các chính trị gia. Kết quả là những bê bối đằng sau chính phủ có liên quan đến âm mưu ám sát nữ nhà báo cuối cùng cũng bị phanh phui.

Tên thật của cố nhà báo là Daphne Anna Vella. Bà sinh năm 1964, là con cả trong một gia đình có 4 cô con gái.

Sau khi kết hôn với luật sư Peter Caruana Calizia, Daphne trở thành phóng viên của tờ The Sunday Times (Malta) đến khi trở thành nhà báo phụ trách riêng một chuyên mục sau nhiều năm cống hiến.

Những phóng sự điều tra Daphne dày công làm đã đưa bà vào tầm ngắm của các chính trị gia quyền lực, các doanh nhân có liên quan tạo nên nhiều cuộc xung đột.

Nhiều kẻ được các “ông trùm thế giới ngầm” thuê mướn đã phóng hỏa trước nhà cô, sát hại con chó của gia đình. Xe cộ xung quanh nhà cũng bị đốt cháy. Ngôi nhà của gia đình nữ nhà báo cũng bị thiêu rụi trong khi mọi thành viên đang say giấc.

Sự đe dọa ngày càng tăng khi nhà báo Daphne bắt đầu trở nên nổi tiếng, có trang blog riêng với nội dung vạch trần lối sống thực ở một số khu vực riêng tư.

Những phóng sự điều tra của bà khiến không ít chính trị gia tức giận, nhiều vụ bôi nhọ lẫn nhau từ đó xuất hiện. Tệ hơn, bà thường xuyên bị đe dọa nghiêm trọng đến mức vật nuôi trong nhà lần lượt bị đầu độc và bị bắn.

Ngày 16/10/2017, chỉ vài giờ trước khi bị ám sát, bà vẫn tiếp tục phanh phui những bê bối về tội ác những đường dây mại dâm, rửa tiền, các mạng lưới quốc tế mờ ám sau sự kiện Hồ sơ Panama bị rò rỉ gây chấn động năm 2016.

Nhiều tờ báo ở châu Âu còn gọi Daphne với danh hiệu quốc tế “người đàn bà của WikiLeaks, nỗ lực chống tham nhũng và những điều không minh bạch ở Malta”, người gây rúng động châu Âu.

Gia đình Daphne sớm phát hiện bà thiệt mạng bởi một quả bom xe lớn phát nổ ngay dưới chiếc xe Peugeot khi nữ nhà báo đang lái xe về nhà. Vụ nổ lớn đến mức các bộ phận của chiếc xe hơi văng tứ tung khắp cánh đồng gần đó. Con trai Daphne còn tìm thấy những mảnh thi thể của mẹ mình tại khu vực xung quanh hiện trường.

Đám tang của nữ nhà báo được tổ chức ở thủ đô Valletta ngày 3/11/2017 với hàng nghìn người đến viếng.

Sáu tuần sau khi bà bị giết, các nhà điều tra không bắt được bất cứ kẻ tình nghi nào dù có sự giúp đỡ của Cục điều tra Liên bang FBI, Cục cảnh sát châu Âu xác định bằng chứng pháp y tại hiện trường.

Đến ngày 4/12, lực lượng điều tra mới bắt được 10 nghi phạm, 7 trong số đó sớm nhanh chóng được trả tự do.

Cục cảnh sát châu Âu có một cuộc điều tra kéo dài một năm, chỉ trích việc các nhà chức trách không tìm ra kẻ ám sát nữ nhà báo, đồng thời kết luận rằng chế độ pháp quyền ở Malta đã bị phá hoại bởi hệ thống tư pháp và lực lượng cảnh sát kém.

Hai năm sau vụ ám sát, tháng 12/2019, Thủ tướng Josseph Muscat đã tuyên bố từ chức trên truyền hình, bày tỏ “sự hối hận sâu sắc” về vụ giết hại bà Daphne.

Tháng 2/2021, sát thủ Vince Muscat ra mặt nhận tội âm mưu đánh bom xe ám sát nữ nhà báo và bị kết án 12 năm tù. Bị cáo đã thực hiện một thỏa thuận với các công tố viên, cung cấp thêm thông tin về những kẻ tham gia âm mưu này để đổi lấy một bản án khoan hồng hơn. Tuy nhiên, lời khai của bị cáo được cho là không xác đáng về những kẻ có thể là kẻ chủ mưu.

Sát thủ đưa ra lời khai với nhiều cái tên của một cựu bộ trưởng, một cộng sự và một cựu Chánh văn phòng Thủ tướng có liên hệ. Cả ba người này bác bỏ tuyên bố của Vince.

Về vụ án gây chấn động, nhà vận động vì nhân quyền người Malta, Tim Diacomo nhận định: “Nếu bản án khoan hồng của tên sát thủ dẫn đến việc truy tố và kết án những quan chức khác có liên quan trong chuỗi kẻ chủ mưu, điều này có nghĩa mọi động thái đều nằm trong một kế hoạch lớn hơn nữa”.

Đến nay, có lẽ nữ nhà báo Daphne là người duy nhất có thể tìm hiểu sâu về những bí mật, bê bối chính trường của người Malta vẫn đang còn bị che giấu. Đó là lý do vì sao nữ nhà báo bị giết hại, các chuyên gia của Mirror nhận định.