Nợ đọng bảo hiểm xã hội sẽ giảm nhờ hoàn thiện pháp luật

Nợ đọng bảo hiểm xã hội tiếp tục gia tăng

Những năm gần đây, tình trạng vi phạm pháp luật về Bảo hiểm xã hội (BHXH), bảo hiểm y tế (BHYT) xảy ra ngày càng phổ biến, không chỉ thiệt hại đến Quỹ BHXH, BHYT mà còn ảnh hưởng đến quyền lợi của người lao động.

Theo Bảo hiểm xã hội Việt Nam, tính đến hết tháng 11/2015, số thu bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế là 187,6 nghìn tỷ đồng, đạt 92,1% so với kế hoạch; trong đó, thu bảo hiểm xã hội (BHXH)127,8 nghìn tỷ đồng; thu bảo hiểm thất nghiệp 8,8 nghìn tỷ đồng; thu bảo hiểm y tế (BHYT) 51 nghìn tỷ đồng.

Cũng theo BHXH Việt Nam, toàn ngành đã giải quyết cho 7,7 triệu lượt người hưởng chế độ BHXH, và ước thanh toán chi phí khám, chữa bệnh BHYT cho 118,4 triệu lượt người, giảm 3,8% so với cùng kỳ năm 2014 với số tiền 182,3 nghìn tỷ đồng, tăng 12,7% so với cùng kỳ năm 2014.

Tuy nhiên, tình trạng trốn đóng, nợ đọng BHXH, BHYT vẫn tiếp tục gia tăng, nguyên nhân chính là do việc tuân thủ pháp luật về BHXH của nhiều đơn vị sử dụng lao động chưa nghiêm. Số nợ BHXH, BHYT tính đến 31/10/2015 là gần 12,3 nghìn tỷ đồng, tăng hơn 1 nghìn tỷ đồng (8,2%) so với số nợ tại thời điểm 30/9/2015, chiếm 6,32% so với số phải thu và tăng 13,9% so với cùng kỳ năm 2014. Trong đó, nợ BHXH là trên 8,6 nghìn tỷ đồng, nợ BH thất nghiệp là 528,7 tỷ đồng; nợ BHYT là trên 3,1 nghìn tỷ đồng.

Chi trả bảo hiểm xã hội cho người dân

Vừa qua, tại Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XIII đã thông qua Bộ luật Hình sự (sửa đổi) có hiệu lực thi hành từ ngày 1/7/2016. Với bộ luật này, lần đầu tiên các nhóm tội danh về các hành vi vi phạm trong lĩnh vực BHXH, BHYT, bảo hiểm thất nghiệp đã được đưa vào phạm vi chịu trách nhiệm hình sự và mức phạt dành cho các tội danh này cũng được xây dựng ở mức đảm bảo hiệu quả răn đe với số tiền phạt tối đa lên đến 3 tỷ đồng, phạt tù đến 10 năm…

Khó thi hành án

Theo Bảo hiểm xã hội (BHXH) Việt Nam, nợ BHXH tăng cao qua từng năm. Nếu như năm 2007 số nợ BHXH, BHYT là 1.734 tỉ đồng thì đến năm 2014 con số này lên tới 7.200 tỉ đồng. Để khắc phục tình trạng trên, cơ quan BHXH đã áp dụng biện pháp khởi kiện ra Toà đối với các đơn vị vi phạm. Tuy nhiên theo đại diện Ban Pháp chế - BHXH Việt Nam, biện pháp này vẫn chưa hiệu quả đối với những đơn vị cố tình vi phạm, không thực hiện nghiêm quyết định thi hành án dân sự, dẫn đến các bản án được thi hành án thấp.

Tính từ năm 2010-2014, trong số 1.240 vụ án có bản án, quyết định của Toà án chuyển cho cơ quan thi hành án, cơ quan thi hành án đã giải quyết được 865 vụ, còn 375 vụ chưa được thi hành án (chiếm 30,2%). Tính riêng năm 2014, trong số 219 vụ có bản án, quyết định của Toà án chuyển cho cơ quan thi hành án, cơ quan thi hành án đã giải quyết được 143 vụ, còn 76 vụ chưa được thi hành án (chiếm 34,7%).

Lãnh đạo Ban Thu - thuộc BHXH Việt Nam cho biết, lý do nợ đọng tăng là có một số doanh nghiệp lớn được phép khoanh, giãn nợ. Cùng với đó, việc khởi kiện ra Toà để đòi quyền lợi về bảo hiểm cho người lao động cũng gặp nhiều khó khăn và việc thẩm định tài sản để thi hành án cũng gặp khó do đa số doanh nghiệp nợ BHXH lớn đều đang trong nguy cơ dừng hoạt động. Ngoài ra, tình hình hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp cũng đang còn nhiều khó khăn. Một số doanh nghiệp tập trung lo lương cho người lao động, chưa chú trọng tới việc đóng BHXH.

Với việc Luật BHXH sửa đổi vừa được Quốc hội thông qua và sẽ có hiệu lực từ ngày 1/1/2016, trong đó có quy định mới là giao quyền thanh tra về BHXH, hy vọng tình trạng nợ đọng BHXH sẽ giảm. Ngoài thanh tra, BHXH còn được phép xử phạt hành chính những doanh nghiệp chây ỳ, chậm đóng, để nợ đọng kéo dài, gây ảnh hưởng đến quyền lợi của người lao động.

Để hoàn thành chỉ tiêu kế hoạch được giao, từ nay đến hết năm 2015, BHXH Việt Nam cho biết sẽ tập trung chỉ đạo triển khai các nhiệm vụ trọng tâm như: Phối hợp chặt chẽ với các cơ quan liên quan trong việc xây dựng các văn bản hướng dẫn thi hành Luật BHXH (sửa đổi), Luật Việc làm, chính sách BHYT; xây dựng Nghị định về tổ chức và hoạt động của Thanh tra chuyên ngành về đóng BHXH, BHYT, BH thất nghiệp; hoàn thành việc công bố các thủ tục hành chính thuộc thẩm quyền của BHXH Việt Nam…