Ninh Bình: Nghịch lý trong quản lý, khai thác các công trình nước sạch

Công trình tiền tỷ bỏ hoang

Theo thống kê, hiện nay trên địa bàn tỉnh Ninh Bình có 109 công trình cấp nước tập trung, trong đó có 69 công trình đang hoạt động, số còn lại đang trong tình trạng bỏ hoang. Chỉ tính riêng trên địa bàn huyện miền núi Nho Quan hiện nay có hơn 20 công trình, trạm cấp nước sạch bị hư hỏng, bỏ hoang.

Một số liệu khác thể hiện, trong số 96% cư dân nông thôn sử dụng nước hợp vệ sinh thì chỉ có già nửa trong số đó được sử dụng nước sạch theo quy chuẩn Việt Nam. Toàn tỉnh Ninh Bình hiện vẫn còn 16 xã chưa được tiếp cận với nước sạch từ các công trình cấp nước tập trung, 6 xã chỉ có công trình quy mô cấp thôn, chưa đáp ứng nhu cầu dùng nước của nhân dân toàn xã; 10 xã đã có công trình cấp nước hoặc được cấp nước từ các công trình lân cận nhưng tỷ lệ sử dụng dưới 40% tổng số hộ dân trong xã, 1 xã có công trình đang xây dựng, chưa hoạt động. 

Trong số các công trình nước sạch nói trên, ngoài những công trình có quy mô nhỏ, cấp nước cho nhóm hộ gia đình được đầu tư xây dựng chủ yếu từ nguồn vốn UNICEF tài trợ thì cũng có không ít những công trình quy mô toàn xã, công suất thiết kế hàng nghìn m3/ngày đêm, với số vốn đầu tư cả chục tỷ đồng nhưng cũng bỏ hoang nhiều năm, gây lãng phí.

Đơn cử như công trình cấp nước sạch tập trung tại xã Quảng Lạc (huyện Nho Quan, Ninh Bình), được xây dựng cách đây hơn 10 năm nhưng chỉ hoạt động được một thời gian ngắn sau đó thì dừng hoạt động.

Lãnh đạo xã Quảng Lạc cho biết nguyên nhân của vấn đề này là do địa bàn xã quá rộng, dân cư lại sống thưa thớt nên tỉ lệ thất thoát nước cao. Hơn nữa, người dân tại đây quen với việc sử dụng nước giếng khoan để sinh hoạt hằng ngày nên tỉ lệ dùng nước máy thấp, lượng nước sử dụng ít. Vì vậy, nguồn thu của nhà máy không đủ để bù lại chi phí vận hành, duy tu, sửa chữa nên nhà máy đã dừng hoạt động từ nhiều năm nay.

Mỏi mòn chờ nước sạch

Công trình cấp nước sạch tập trung tại thị trấn Me, (huyện Gia Viễn, Ninh Bình) được đầu tư hàng chục tỉ đồng để xây dựng và đã hoàn thiện đến 95%, tuy nhiên không hiểu vì lý do gì mà công trình này lại bỏ hoang từ nhiều năm nay. Toàn bộ khuôn viên của công trình này đang được cho thuê để bán cafe.

Còn tại xã Gia Minh (huyện Gia Viễn), mặc dù phần lớn người dân trong xã đã được tiếp cận với nước sạch, tuy nhiên trên địa bàn vẫn còn 29 hộ dân thuộc xóm Lò (xóm nằm ngoài đê, cách xa trung tâm xã) chưa có nước sạch để sử dụng. Trong khi cách đó khoảng 1,5km lại là công trình nước sạch bỏ hoang suốt nhiều năm.

Một người dân xóm Lò chia sẻ, nhiều năm trước, người dân trong xóm đã bỏ tiền để đấu nối nguồn nước sạch từ xã Gia Thịnh (huyện Gia Viễn) về để sử dụng, nhưng 3 năm trở lại đây, do đường ống bị hư hỏng nên mất nước. 

Nếu bây giờ chuyển sang dẫn nước từ trung tâm xã vào thì quá xa, bà con không kham nổi chi phí. Trong khi nguồn nước giếng khoan thì đục, nhiễm phèn; muốn sử dụng phải xây dựng hệ thống bể lọc cũng rất tốn kém. Chưa kể nguồn nước giếng khoan cũng chỉ dùng để giặt giũ quần áo và tắm rửa hằng ngày.

Cùng cảnh ngộ, cuộc sống của 250 hộ với khoảng hơn 1.000 nhân khẩu thôn Cao Thắng, xã Đức Long (huyện Nho Quan) vô cùng khó khăn khi chưa được tiếp cận với nguồn nước sạch từ các công trình cấp nước tập trung.

Nhiều người dân thôn Cao Thắng chia sẻ, họ vẫn đang mong mỏi từng ngày để được sử dụng nước sạch sinh hoạt từ các công trình cấp nước tập trung, trong các cuộc tiếp xúc cử tri, người dân thường xuyên kiến nghị với các cấp chính quyền nhưng đến nay vẫn chưa được giải quyết.

Không chỉ tại các xã vùng sâu, vùng xa mà tại những xã được công nhận đạt chuẩn nông thôn mới, người dân vẫn chưa được sử dụng nước sạch hợp vệ sinh theo quy chuẩn quốc gia.

Bên cạnh đó, việc đầu tư, xây dựng hàng loạt công trình nhưng không sử dụng, hoặc sử dụng không hiệu quả đang gây lãng phí nguồn ngân sách và tạo ra những hệ lụy khác.