Những điều cần biết về phòng thí nghiệm Vũ Hán - trung tâm tranh cãi giữa Trung Quốc và Mỹ

Viện Virus học Vũ Hán ở miền Trung Trung Quốc bị các quan chức hàng đầu của Hoa Kỳ cáo buộc là nguồn gốc của virus corona, nhưng đến nay chưa có bằng chứng nào được đưa ra.

Tổng thống Mỹ Donald Trump và Ngoại trưởng Mike Pompeo đều tuyên bố rằng có bằng chứng mầm bệnh đến từ phòng thí nghiệm ở Vũ Hán - thành phố nơi phát hiện căn bệnh này lần đầu tiên vào cuối năm ngoái.

Nhưng Tổ chức Y tế Thế giới cho biết Washington đã không đưa ra được bằng chứng nào hỗ trợ cho tuyên bố này và các nhà khoa học tin rằng virus corona đã “nhảy” từ động vật sang người, có thể tại một chợ ở Vũ Hán bán động vật hoang dã.

Nhà dịch tễ học hàng đầu của Mỹ Anthony Fauci đã lặp lại tuyên bố của WHO, nói với National Geographic rằng tất cả các bằng chứng cho đến nay "chỉ ra mạnh mẽ" một nguồn gốc tự nhiên.

Bộ Ngoại giao Trung Quốc hôm qua đã đáp trả những tuyên bố rằng ông Pompeo không có bằng chứng và các câu hỏi về nguồn gốc của virus nên được để cho các nhà khoa học trả lời chứ "không phải các chính trị gia trả lời vì mục đích chính trị trong nước của họ".

Dưới đây là một số điểm chính về Viện Virus học Vũ Hán:

Các nhà nghiên cứu của Viện làm gì với virus corona chủng mới?

Các nhà khoa học của Viện Virus học Vũ Hán đã giúp làm sáng tỏ mầm bệnh Covid-19 trong những ngày đầu của vụ dịch ở Vũ Hán.

Vào tháng 2, họ đã công bố công trình kết luận rằng virus mới đã có 79,6% chuối gen giống với virus SARS và nó giống 96% ở cấp độ toàn bộ bộ gen với một loại virus corona có trong loài dơi.

Các nhà nghiên cứu của phòng thí nghiệm này đã tiến hành các cuộc điều tra mở rộng về mối liên hệ giữa dơi và dịch bệnh ở Trung Quốc, và đã nhấn mạnh sự cần thiết phải chuẩn bị cho khả năng virus này sẽ lây lan ra vào cộng đồng người.

Các nhà khoa học nghĩ rằng Covid-19 có nguồn gốc từ dơi và có thể đã được truyền sang người qua một loài động vật có vú khác như tê tê, nhưng cho đến nay vẫn chưa có câu trả lời chính xác.

Viện Virus Vũ Hán làm những việc gì?

Viện Vũ Hán sở hữu ngân hàng virus lớn nhất châu Á, nơi bảo tồn hơn 1.500 chủng.

Khu phức hợp chứa phòng thí nghiệm bảo mật tối đa đầu tiên của châu Á được trang bị để xử lý mầm bệnh Loại 4 (P4) như Ebola.

Phòng thí nghiệm P4 trị giá 300 triệu nhân dân tệ (42 triệu USD) được khai trương vào năm 2018. Một phòng thí nghiệm P3 đã hoạt động từ năm 2012.

Trong khi tình báo Hoa Kỳ cho biết họ đã kết luận virus corona không phải do con người tạo ra, họ nói thêm rằng họ sẽ tiếp tục điều tra xem liệu dịch bệnh bắt đầu do tiếp xúc với động vật bị nhiễm bệnh hay từ một vụ "tai nạn" tại phòng thí nghiệm Vũ Hán.

Có thể có một rò rỉ? 

Các quan chức Hoa Kỳ trước đó đã nói rằng họ lo ngại rằng phòng thí nghiệm bảo mật cao của Viện Virus học Vũ Hán không đủ tiêu chuẩn an toàn để xử lý các chủng virus corona giống như SARS.

Viện này cho biết họ đã nhận được các mẫu virus chưa được biết đến vào ngày 30 tháng 12, xác định trình tự bộ gen của virus vào ngày 2 tháng 1 và gửi thông tin về mầm bệnh cho WHO vào ngày 11 tháng 1.

Shi Zhengli, một trong những chuyên gia hàng đầu của Trung Quốc về virus corona ở trong loài dơi và Phó Giám đốc phòng thí nghiệm Vũ Hán P4, nói rằng cô "đánh cược mạng sống của mình để tuyên bố rằng virus corona chủng mới không liên quan gì đến phòng thí nghiệm này", theo truyền thông nhà nước Trung Quốc đưa tin.

Và trong một cuộc phỏng vấn với Science American, Shi cho biết trình tự bộ gen SARS-CoV-2 không giống với bất kỳ loại virus corona nào mà phòng thí nghiệm của cô đã thu thập và nghiên cứu trước đây.

Các nhà khoa học biết gì về virus?

Các nhà nghiên cứu đã lưu ý rằng trong khi không có bằng chứng cho giả thuyết có “tai nạn” trong phòng thí nghiệm, thì cũng không có bằng chứng rõ ràng nào cho thấy virus đến từ một khu chợ ở Vũ Hán.

Một nghiên cứu của một nhóm các nhà khoa học Trung Quốc được công bố trên tờ The Lancet hồi tháng 1 cho thấy bệnh nhân Covid-19 đầu tiên không có mối liên hệ nào với khu chợ này và 13 trong số 41 trường hợp được xác nhận đầu tiên cũng không có liên hệ nào với nó.

Giáo sư Leo Poon của Đại học Hongkong cho biết cộng đồng các nhà khoa học nhất trí rằng virus corona chủng mới không phải do con người tạo ra.

"Chúng tôi cần xem xét nguồn gốc của loại virus này. Điều này rất quan trọng vì từ quan điểm y tế công cộng, chúng tôi muốn biết nó đã xảy ra như thế nào và nếu có thể làm được điều đó thì chúng tôi sẽ học hỏi được nhiều điều”, ông nói.

David Heymann, Giáo sư dịch tễ học bệnh truyền nhiễm tại Trường Y học Nhiệt đới và Vệ sinh London, cho biết: "Chúng tôi có một giả thuyết rằng nó đến từ một khu chợ động vật sống và tôi chưa thấy ai cung cấp bằng chứng ngược lại."

Tuần trước, WHO đã bày tỏ hy vọng rằng Trung Quốc sẽ mời họ tham gia vào các cuộc điều tra về nguồn gốc của virus corona chủng mới, nhhưng đại sứ Trung Quốc tại Liên hợp quốc tại Geneva hôm qua cho biết rằng Bắc Kinh sẽ không ưu tiên mời các chuyên gia quốc tế điều tra nguồn gốc Covid-19 cho đến khi đại dịch bị đánh bại.