Nhận thức về kinh doanh có trách nhiệm của doanh nghiệp nhỏ còn hạn chế

Vừa qua, Chương trình Phát triển Liên hợp quốc (UNDP) và Đại sứ quán Thụy Điển tại Việt Nam đã công bố kết quả nghiên cứu RBP trong khuôn khổ Tuần lễ doanh nghiệp (DN) có trách nhiệm (19 - 24/4/2021). Nghiên cứu được thực hiện cùng với Công ty tư vấn T&C, tập trung vào các vấn đề lao động, môi trường và quản trị, với dữ liệu được thu thập thông qua các cuộc thảo luận nhóm tập trung, phỏng vấn các doanh nghiệp đại diện và khảo sát gần 300 doanh nghiệp.

Mục đích của nghiên cứu là cung cấp thông tin thực chứng cho việc xây dựng các hoạt động nhằm nâng cao nhận thức và tăng cường việc thực hiện kinh doanh có trách nhiệm, đồng thời hướng dẫn chiến lược hướng tới một môi trường kinh doanh thuận lợi và bền vững hơn, tôn trọng con người, bảo vệ hành tinh và mang lại thịnh vượng cho Việt Nam.

Kết quả nghiên cứu cho thấy, chưa đến một nửa số doanh nghiệp nhỏ trong nước được hỏi có hiểu biết đầy đủ về RBP, trong khi 81% doanh nghiệp nhà nước hiểu đầy đủ về khái niệm và ý nghĩa của kinh doanh có trách nhiệm.

Cụ thể, 84-90% doanh nghiệp được hỏi tuân thủ đầy đủ các quy định hiện hành về các vấn đề lao động (ví dụ như bảo hiểm; chế độ khen thưởng và phúc lợi; an toàn và vệ sinh). Tỷ lệ tương ứng đối với vấn đề bảo vệ môi trường là 50-73%.

Các doanh nghiệp cho biết thực hành kinh doanh có trách nhiệm liên quan đến tiêu chuẩn lao động được ưu tiên vì vấn đề này liên quan trực tiếp đến sức khỏe người lao động. Còn các vấn đề môi trường có những điểm chưa rõ ràng và chế tài tương đối yếu nên chưa được ưu tiên bằng vấn đề lao động.

Có nhiều nguyên nhân được nêu ra, trong đó, doanh nghiệp càng lớn và tham gia hội nhập toàn cầu càng nhiều thì mức độ thực hiện kinh doanh có trách nhiệm càng cao. Trong khi đó, DN vừa và nhỏ trong nước thường ít tiếp xúc với thị trường quốc tế và có nguồn lực, năng lực tài chính, kỹ thuật hạn chế. Họ đã phải rất nỗ lực trong việc tuân thủ ngay cả những quy định tối thiểu về môi trường do luật pháp quy định. 

Ngược lại, DN có vốn nhà nước và DN nước ngoài có nhiều cơ hội để tiếp cận các tiêu chuẩn và thông lệ quốc tế, do đó, các DN này có áp lực phải thực hiện các thực hành kinh doanh có trách nhiệm để đảm bảo danh tiếng, quản lý rủi ro cũng như duy trì mối quan hệ với khách hàng quốc tế.

Thực tế, áp lực càng lớn thì mức độ thực hiện càng cao. Áp lực tác động đến thực hiện kinh doanh có trách nhiệm bao gồm cả áp lực bên ngoài (yêu cầu tuân thủ luật pháp quốc gia, chế tài xử phạt nếu không thực hiện, yêu cầu của khách hàng và nhà cung cấp), áp lực bên trong (sức ép từ cổ đông, người lao động).

Mặc dù mức độ thực hiện kinh doanh có trách nhiệm khác nhau, nhưng hầu hết các DN không thực hiện các thực hành nằm ngoài phạm vi tuân thủ các quy định pháp luật của Chính phủ. 84 - 90% DN được hỏi tuân thủ đầy đủ các quy định hiện hành về các vấn đề lao động liên quan tới chế độ đãi ngộ và điều kiện làm việc (bảo hiểm; chế độ khen thưởng và phúc lợi; an toàn và vệ sinh…). Đây là tỷ lệ tuân thủ cao nhất so với các vấn đề khác, quản trị và môi trường lần lượt là 71% và 66%.

Nhìn chung, tương lai việc thực hiện kinh doanh có trách nhiệm của các doanh nghiệp là tích cực, nhưng cần có sự hỗ trợ của Chính phủ để có thể thúc đẩy hơn nữa.

Theo nghiên cứu, hơn 60% doanh nghiệp có kế hoạch thực hiện kinh doanh có trách nhiệm và 2/3 doanh nghiệp lớn, doanh nghiệp nhà nước, và doanh nghiệp trong lĩnh vực nông, lâm, ngư nghiệp sẽ áp dụng kinh doanh có trách nhiệm trong tương lai.

Các doanh nghiệp được hỏi đều thống nhất rằng xây dựng Kế hoạch Hành động Quốc gia sẽ là cách tốt nhất hỗ trợ và đảm bảo sự nhất quán cho việc thực hiện kinh doanh có trách nhiệm trong thời gian tới.

Điều này cũng sẽ cho phép các kế hoạch đầu tư dài hạn hơn ở Việt Nam, giúp cho cho cộng đồng và các bên liên quan tin tưởng rằng quyền của họ được bảo vệ.

Đại sứ Thụy điển tại Việt Nam, bà Ann Mawe, chia sẻ tại buổi công bố: "Thực hành kinh doanh có trách nhiệm là hết sức cần thiết nhằm đảm bảo tăng trưởng kinh tế và phục hồi xanh. Theo kinh nghiệm của chúng tôi, tăng trưởng kinh tế không nhất thiết phải gây tổn hại đến phát triển xã hội hoặc môi trường; ngược lại, nó thúc đẩy lợi nhuận, lợi thế so sánh và các mô hình kinh doanh mới".

Còn Phó đại diện thường trú của UNDP bà Sitara Syed cho rằng, sự phục hồi sau đại dịch COVID-19 là cơ hội để Việt Nam tiến lên tốt đẹp hơn, thông qua phát triển các doanh nghiệp có trách nhiệm với con người và môi trường, và doanh nghiệp có thể là động lực thúc đẩy tăng trưởng kinh tế mà không ảnh hưởng đến phát triển bền vững.

Bà Sitara Syed đánh giá cao Bộ Tư pháp đã chủ trì xây dựng và thực hiện Kế hoạch Hành động Quốc gia đầu tiên của Việt Nam về Thực hành kinh doanh có trách nhiệm vào năm 2022.

UNDP sẵn sàng hỗ trợ quá trình xây dựng Kế hoạch và các cuộc tham vấn với các bên liên quan trong các lĩnh vực ưu tiên của Kế hoạch Hành động Quốc gia.