Nhạc sĩ Lê Hàm, tác giả ca khúc “Vinh thành phố bình minh” qua đời

Nhạc sĩ Lê Hàm ra đi để lại muôn vàn sự tiếc thương cho gia đình, người thân, đặc biệt là khán giả thành Vinh (Nghệ An), nơi ông gắn bó và viết nên ca khúc “Vinh, thành phố bình minh" - ca khúc được gọi là thành phố ca.

Nhạc sĩ Lê Hàm sinh năm 1934, quê xã Diễn Hồng, huyện Diễn Châu, tỉnh Nghệ An. Ông tốt nghiệp Khoa Sáng tác, Nhạc viện Âm nhạc Hà Nội. Ông là hội viên Ban Âm nhạc và Múa Hội Liên hiệp VHNT Nghệ An, hội viên Hội Nhạc sĩ Việt Nam, Hội Văn nghệ dân gian Việt Nam, Hội Tâm lý Giáo dục học Việt Nam.

Năm 1948, ông là học sinh trường Thiếu sinh quân Liên khu IV. Năm 1951, ông vào Văn công Quân đội Liên khu IV. Năm 1954, ông chuyển về Phòng Văn hóa Liên khu IV. Năm 1956, ông đi học Khoa Sáng tác trường Âm nhạc Việt Nam, sau đó về phụ trách Âm nhạc Đặc khu Giới tuyến Vĩnh Linh.

Nhạc sĩ Lê Hàm từng giữ các chức vụ: Trưởng đoàn Chỉ đạo Nghệ thuật Đoàn Văn công Nghệ Tĩnh, Giám đốc Nhà Văn hóa Lao động, Phó Tổng thư ký Hội Văn nghệ dân gian Nghệ An, Phó Chủ tịch Thường trực Hội Liên hiệp Văn học Nghệ thuật Nghệ An.

Nhạc sĩ Lê Hàm cũng là người có công lớn trong việc điền dã, sưu tầm để tìm giai điệu cổ cho những câu ví, câu giặm Nghệ Tĩnh. Sau này, ông đứng tên chủ biên cho cuốn “Âm nhạc dân gian xứ Nghệ” được giới âm nhạc đánh giá cao.

Năm 1970, khi tập hợp được 30 bài hò, ví, giặm, ông được Hội Văn nghệ Hà Tĩnh xuất bản tuyển tập Dân ca xứ Nghệ và trở thành những tiết mục biểu diễn quen thuộc của các đoàn nghệ thuật 2 tỉnh Nghệ An, Hà Tĩnh. Những bài hò như “Hò bơi thuyền”, hay các bài phát triển từ các điệu hát ví được Lê Hàm viết lại mà nhiều thế hệ hát dân ca sau này cứ ngỡ đó là những giai điệu gốc của Dân ca ví, giặm.

Đến nay, nhạc sĩ Lê Hàm đã sưu tầm, nghiên cứu, góp phần bảo tồn khoảng 200 làn điệu dân ca, bao gồm: hò, vè, ví, giặm… Bằng vốn hiểu biết sâu rộng, ông đã tìm ra nguồn gốc, đặc trưng âm nhạc của nhiều làn điệu âm nhạc dân gian.

Những nghiên cứu này được tập hợp trong cuốn “Âm nhạc dân gian xứ Nghệ” (NXB Nghệ An, năm 2000) cùng 2 tác giả Hoàng Thọ và Thanh Lưu do nhạc sĩ Lê Hàm làm chủ biên. Ngoài ra, ông còn là tác giả của bộ sách 3 tập, “Dân ca Nghệ Tĩnh” (Sở VHTT, Hội Văn nghệ Hà Tĩnh xuất bản, 1970).

Nhạc sĩ Lê Hàm là tác giả của nhiều ca khúc nổi tiếng như: “Tiếng hát đêm trăng” (1956); “Gái sông La”; “Vinh thành phố bình minh” (1979); “Người mẹ làng Sen” (1990)… được nhiều người yêu thích.

Ngoài viết nhạc, nhạc sĩ Lê Hàm còn làm nghiên cứu. Ông từng nhận giải thưởng về công trình nghiên cứu dân ca Nghệ Tĩnh của Hội Văn nghệ dân gian Việt Nam năm 1965...

Nhạc sĩ Lê Hàm được tặng thưởng Huân chương Kháng chiến chống Pháp hạng Ba, Huân chương Kháng chiến chống Mỹ cứu nước hạng Nhất, Huy chương "Vì sự nghiệp Văn học - Nghệ thuật", Huy chương Chiến sĩ văn hóa.

Năm 2022, nhạc sĩ Lê Hàm được trao Giải thưởng Nhà nước về văn học nghệ thuật cho chùm tác phẩm âm nhạc: Người mẹ Làng Sen, Gái sông La, Việt Nam trong trái tim ta.

Sự ra đi của nhạc sĩ Lê Hàm để lại một khoảng trống đối với nền âm nhạc Nghệ An đương đại. Lễ viếng và lễ an táng nhạc sĩ Lê Hàm sẽ được cử hành từ ngày 19/9/2024 tại nhà riêng: số nhà 34, đường A1, khối 7, phường Trường Thi, thành phố Vinh, tỉnh Nghệ An.