Nga tuyên bố rút khỏi Hiệp ước Bầu trời Mở

Trong thông cáo được phát ngày 15/1 trên website Bộ Ngoại giao Nga, Bộ này cho biết sẽ bắt đầu các thủ tục trong nước trước khi chính thức thông báo tới các thành viên của Hiệp ước Bầu trời mở. Theo quy định, tư cách thành viên của một nước sẽ chấm dứt 6 tháng sau khi có thông báo rút lui chính thức.

Thông tin trên trang web của Bộ Ngoại giao Nga nêu rõ: “Do thiếu tiến bộ trong việc tháo gỡ các trở ngại đối với việc tiếp tục vận hành hHiệp ước theo các điều kiện mới, Bộ Ngoại giao Nga được phép thông báo về việc bắt đầu các thủ tục trong nước đối với việc rút Liên bang Nga khỏi Hiệp ước”.

Hiệp ước Bầu trời mở được ký kết năm 1992 và trở thành một trong những biện pháp xây dựng lòng tin ở châu Âu sau Chiến tranh Lạnh. Hiệp ước có hiệu lực từ năm 2002, cho phép các quốc gia thành viên công khai thu thập thông tin về các lực lượng và hoạt động quân sự của nhau.

Cho đến gần đây, 34 quốc gia tham gia hiệp ước. Vào cuối tháng 5/2020, Tổng thống Donald Trump tuyên bố rút Mỹ khỏi thỏa thuận. Theo Washington, lý do khiến Mỹ rút khỏi là do Nga liên tục vi phạm.

Moscow đã nhiều lần bác bỏ cáo buộc của Washington về việc vi phạm hiệp ước. Ngày 22/11/2020, Mỹ chính thức rút khỏi hiệp ước sau 6 tháng thông báo ý định. Động thái của Washington khi đó đã vấp phải sự lo ngại và chỉ trích từ một số nước, trong đó có Nga và Đức.

Theo ghi nhận của Bộ Ngoại giao Nga, Mỹ đã rút khỏi Hiệp ước Bầu trời Mở với một “lý do xa vời”, do đó làm xáo trộn đáng kể cán cân lợi ích của các quốc gia tham gia, vốn đạt được khi ký kết hiệp ước, gây thiệt hại nghiêm trọng cho hoạt động, vai trò của Hiệp ước Bầu trời mở như một công cụ xây dựng lòng tin và an ninh.

Bộ Ngoại giao Nga cũng lưu ý thêm rằng, mặc dù Moscow đã đưa ra đề xuất cụ thể phù hợp với những điểm cơ bản của thỏa thuận, để duy trì khả năng tồn tại Hiệp ước Bầu trời mở trong điều kiện mới. Tuy nhiên, theo phía Nga, những đề nghị này không nhận được sự ủng hộ từ các đồng minh của Mỹ.

Trong một diễn biến khác, Hiệp ước Cắt giảm vũ khí tấn công chiến lược mới (New START) giữa Mỹ và Nga cũng sẽ hết hạn vào tháng tới. Năm ngoái, Tổng thống Nga Vladimir Putin đã đề xuất gia hạn New START ít nhất 1 năm mà không có điều kiện tiên quyết. Bộ Ngoại giao Nga sau đó tuyên bố Moskva sẵn sàng cùng Washington "đóng băng" kho vũ khí hạt nhân trong khoảng thời gian gia hạn này. Về phần mình, Tổng thống Mỹ đắc cử Joe Biden tuyên bố muốn gia hạn thỏa thuận, song chưa rõ thời hạn kéo dài là bao lâu.