54 năm trôi qua, những trọng điểm bắn phá ác liệt ở Ngã ba Đồng Lộc và cung đường 15 huyền thoại giờ đây mang sứ mệnh mở lối về ký ức cho những cựu binh, thanh niên xung phong, cho người dân mọi miền Tổ quốc.
Tháng 7 về, Khu di tích lịch sử cấp quốc gia đặc biệt Ngã ba Đồng Lộc (huyện Can Lộc, tỉnh Hà Tĩnh) lại đón hàng vạn du khách trở về để kính viếng các hương hồn liệt sỹ, những bó hoa tươi thắm cùng những nén nhang thơm được mọi người thành kính dâng lên với những cảm xúc bồi hồi, xao xuyến.
Từ sáng sớm, đường về Khu di tích lịch sử cấp quốc gia đặc biệt Ngã ba Đồng Lộc đã nhộn nhịp những đoàn xe. Trong dòng người ấy có những cụ già, thân nhân liệt sỹ, những cựu chiến binh, thương binh và đông đảo đoàn viên thanh niên đến từ mọi miền đất nước.
Ngã ba Đồng Lộc nằm trên đường Hồ Chí Minh (thuộc thị trấn Đồng Lộc) là giao điểm của quốc lộ 15A và tỉnh lộ 2.
Trong chiến tranh, nơi đây được ví như là yết hầu, là mạch máu giao thông nối liền hậu phương lớn miền Bắc với tiền tuyến miền Nam.
Từ tháng 4 đến tháng 10/1968, không quân Mỹ tập trung mọi phương tiện chiến đấu đánh vào khu vực Đồng Lộc 1.863 lần.
Mảnh đất nhỏ bé này đã phải chịu đựng một lượng bom đạn khổng lồ với gần 50.000 quả bom các loại. Bình quân, mỗi mét vuông đất ở Đồng Lộc phải gánh chịu ít nhất 3 tấn bom. Vào lúc cao điểm nhất, tại ngã ba này đã tập trung 1,6 vạn người, phần lớn là bộ đội pháo binh và thanh niên xung phong làm nhiệm vụ phá bom, mở đường.
Để giữ vững mạch máu giao thông từ Bắc vào Nam được thông suốt, hàng ngàn cán bộ, chiến sỹ và nhân dân đã ngã xuống. Trong đó, phải kể đến sự hy sinh anh dũng của tiểu đội 10 cô gái thanh niên xung phong.
Trưa 24/7/1968, 10 cô gái thanh niên xung phong thuộc Tiểu đội 4, Đại đội 552, Tổng đội 55 ra đường làm nhiệm vụ. Đến 16h, trận bom thứ 15 trong ngày dội xuống Đồng Lộc, một quả nổ gần căn hầm chữ A, nơi 10 chị tránh bom, làm sập hầm.
Tất cả 10 chị đã hy sinh khi tuổi đời còn rất trẻ, đều ở độ tuổi “mười bảy đôi mươi”.
Sự hy sinh anh dũng của 10 cô gái thanh niên xung phong cùng anh linh của các chiến sỹ ngã xuống nơi đây đã làm nên một biểu tượng Đồng Lộc linh thiêng, bất tử. Mãi được nhân dân cả nước và bạn bè thế giới nhắc đến như một kỳ tích anh hùng của dân tộc Việt Nam và còn là biểu tượng cao đẹp để bồi đắp lý tưởng cách mạng cho thế hệ trẻ hôm nay tiếp bước.