Nâng cao hiệu quả công tác phát hiện, xử lý vi phạm BHXH

Báo cáo tại Hội thảo “ Trách nhiệm hình sự đối với các tội phạm trong lĩnh vực bảo hiểm theo quy định của Bộ Luật hình sự và những vấn đề cần hướng dẫn thi hành”, đại diện Vụ Thanh tra-Kiểm tra (BHXH Việt Nam) cho biết Luật BHXH số 58/2014/QH13 được Quốc hội khóa XIII thông qua tại kỳ họp thứ 8 đã tạo hành lang pháp lý quan trọng trong việc giao cho cơ quan BHXH thực hiện chức năng thanh tra chuyên ngành (TTCN) về đóng BHXH, BHTN, BHYT.

Sau gần 03 năm tổ chức thực hiện có thể thấy việc giao chức năng TTCN cho ngành BHXH đã tạo những chuyển biến quan trọng trong việc phát hiện và xử lý các hành vi vi phạm trong lĩnh vực BHXH, BHTN, BHYT; công tác thanh tra kiểm tra (TTKT) của Ngành BHXH cũng qua đó đạt được những kết quả tích cực.

Cụ thể, tính đến ngày 15/12/2018, toàn Ngành BHXH đã tiến hành TTTK tại 22.364 đơn vị.  Trong đó, TTCN đóng tại 8.007 đơn vị; kiểm tra tại 9.240 đơn vị; TTKT liên ngành tại 5.117 đơn vị.

Kết quả TTCN đóng BHXH, BHTN, BHYT, phát hiện 44.460 lao động thuộc đối tượng phải tham gia BHXH, BHTN, BHYT nhưng chưa tham gia hoặc đóng thiếu thời gian với số tiền phải truy đóng (bao gồm cả lãi) là hơn 125,3 tỷ đồng; 47.393 lao động tham gia thiếu mức quy định với số tiền phải truy đóng (bao gồm cả lãi) là hơn 53,3 tỷ đồng;

Tổng số tiền các đơn vị được thanh tra nợ (bao gồm cả lãi) trước khi có Quyết định là hơn 3.542 tỷ đồng; số tiền nợ đóng các đơn vị đã nộp trong và sau thời gian thanh tra là hơn 1.907 tỷ đồng (tỷ lệ thu hồi nợ đạt 53,83%).

Đại diện Vụ Thanh tra Kiểm tra cho biết năm đã ban hành 970 Quyết định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực BHXH, BHYT, BHTN tổng số tiền xử phạt là hơn 34 tỷ đồng; trong đó, đã thu hơn 8 tỷ đồng.

Về kết quả kiểm tra thực hiện chính sách BHXH, BHYT, số liệu cho thấy đối với công tác cấp, quản lý sổ BHXH, thẻ BHYT: 20.510 sổ BHXH ghi chưa đúng, đủ chức danh nghề hoặc sai nội dung ghi trên sổ; 25.463 lao động có trên 01 sổ BHXH; 1.778 thẻ BHYT cấp trùng;

Kiểm tra công tác chi chế độ BHXH: Yêu cầu thu hồi về quỹ BHXH số tiền hơn 11,5 tỷ đồng do người lao động tại đơn vị hưởng chế độ BHXH không đúng quy định; 7,2 tỷ đồng số tiền hưởng BHTN không đúng quy định;

Liên quan đến việc kiểm tra công tác quản lý, thanh quyết toán chi phí khám, chữa bệnh BHYT: Yêu cầu thu hồi về quỹ BHYT số tiền 158.953 triệu đồng chi phí khám bệnh, chữa bệnh BHYT không đúng quy định.

Báo cáo cũng nêu một số tồn tại hạn chế trong công tác thanh tra kiểm tra như các quy định của pháp luật về xử phạt VPHC đối với các hành vi vi phạm trong lĩnh vực BHXH, BHTN, BHYT còn chưa đầy đủ dẫn đến một số hành vi vi phạm chưa có quy định để xử lý.

Bên cạnh đó, thẩm quyền của tổ chức BHXH về một số hành vi sai phạm chưa được quy định rõ trong các văn bản quy phạm pháp luật như: Cưỡng chế thi hành quyết định xử phạt VPHC khi đối tượng vi phạm không tự nguyện chấp hành quyết định xử phạt, ... nên còn khó khăn trong tổ chức thực hiện.

Một nguyên nhân khác là chế tài xử lý vi phạm trong lĩnh vực BHXH, BHYT chưa đủ sức răn đe, trong tổ chức thực hiện thì chưa nghiêm, chưa kiên quyết dẫn đến một số đơn vị sử dụng lao động (SDLĐ) còn coi thường pháp luật, vẫn cố tình nợ đọng kéo dài hoặc trục lợi chính sách BHXH, BHYT; đối tượng được TTKT đôi khi còn cản trở, thiếu hợp tác.

Ngoài ra, những quy định về tội phạm trong lĩnh vực BHXH, BHYT đã được quy định trọng Bộ Luật hình sự năm 2015 tuy nhiên những điều luật này đến nay vẫn chưa có văn bản hướng dẫn của các cơ quan chức năng về thủ tục, hồ sơ, quy trình xử lý vi phạm.

Để nâng cao hiệu quả công tác phát hiện, xử lý vi phạm trong lĩnh vực BHXH, BHYT, BHTN, đại diện Vụ thanh tra kiểm tra kiến nghị hoàn thiện hệ thống pháp luật về xử phạt các hành vi vi phạm trong lĩnh vực BHXH, BHTN, BHYT.

Cụ thể cần bổ sung các quy định về xử phạt VPHC; Ban hành các Văn bản quy phạm pháp luậtđể hướng dẫn áp dụng các điều luật quy định về tội phạm trong lĩnh vực BHXH, BHYT, BHTN đã được quy định trong Bộ luật Hình sự; ) Ban hành các Văn bản quy phạm pháp luậtđể hướng dẫn áp dụng các điều luật quy định về tội phạm trong lĩnh vực BHXH, BHYT, BHTN đã được quy định trong Bộ luật Hình sự.

Bên cạnh đó, cần đẩy mạnh công tác đào tạo, tập huấn nghiệp vụ và tuyên truyền, giáo dục pháp luật; Tăng cường công tác TTKT, công khai thông tin tình hình xử lý các hành vi VPHC trong lĩnh vực BHXH, BHTN, BHYT; Tăng cường công tác phối hợp giữa các cơ quan có thẩm quyền trong xử lý các hành vi vi phạm trong lĩnh lực BHXH, BHTN, BHYT.