Một số giải pháp nâng cao hoạt động công tác Đảng, công tác chính trị trong chống khai thác IUU

Đây không chỉ là yêu cầu cấp bách trong bối cảnh Việt Nam đang nỗ lực gỡ “thẻ vàng” của Ủy ban châu Âu (EC), mà còn là nhiệm vụ chiến lược nhằm xây dựng ngành thủy sản phát triển bền vững, gắn với bảo đảm quốc phòng, an ninh trên biển.

Trong toàn bộ quá trình đó, công tác Đảng, công tác chính trị (CTĐ, CTCT) giữ vai trò then chốt, vừa là “kim chỉ nam” định hướng tư tưởng, vừa là động lực thúc đẩy, vừa là biện pháp tổ chức trực tiếp để phát huy sức mạnh tổng hợp của hệ thống chính trị và quần chúng nhân dân. Tuy nhiên, trước những khó khăn, thách thức mới, việc nâng cao chất lượng, hiệu quả CTĐ, CTCT trong chống khai thác IUU cần được quan tâm đúng mức, có giải pháp đồng bộ, khả thi.

Đảng ủy Vùng Cảnh sát biển 4 xác định CTĐ, CTCT là nền tảng để chống khai thác IUU. Thực tiễn cho thấy, khai thác IUU diễn biến phức tạp, xuất phát từ nhiều nguyên nhân cả khách quan lẫn chủ quan: lợi ích kinh tế ngắn hạn, nhận thức pháp luật hạn chế, quản lý nhà nước còn bất cập, ngư dân còn thiếu sinh kế bền vững...

Trong bối cảnh đó, CTĐ, CTCT đã góp phần quan trọng trong việc nâng cao nhận thức chính trị, pháp luật cho cán bộ, chiến sĩ và ngư dân; tuyên truyền, giáo dục để mọi người hiểu rõ tác hại của khai thác IUU đối với uy tín quốc gia, lợi ích kinh tế, sinh kế lâu dài; song song với đó CTĐ, CTCT góp phần xây dựng quyết tâm, trách nhiệm chính trị của cấp ủy, chỉ huy, phát huy vai trò nêu gương, chủ động, sáng tạo trong thực hiện nhiệm vụ; ngoài ra hoạt động CTĐ, CTCT nhằm củng cố khối đoàn kết quân – dân trên biển, tạo thế trận lòng dân vững chắc, ngư dân là “cột mốc sống” trong quản lý, bảo vệ biển, đảo.

Đồng thời hoạt động CTĐ, CTCT đã kịp thời động viên, biểu dương, khen thưởng những tập thể, cá nhân tiêu biểu trong chấp hành nghiêm các quy định về chống khai thác IUU.

Những kết quả đó là minh chứng cho vai trò đặc biệt quan trọng của CTĐ, CTCT trong việc huy động sức mạnh tổng hợp, kết hợp giữa “ý Đảng” và “lòng dân”, giữa nhiệm vụ kinh tế và quốc phòng; gắn khai thác thủy sản có trách nhiệm, bền vững với bảo vệ chủ quyền, an ninh, an toàn các vùng biển đảo được phân công quản lý.

Mặc dù đạt được nhiều kết quả tích cực, song hoạt động CTĐ, CTCT trong chống khai thác IUU vẫn còn những hạn chế đó là: Công tác tuyên truyền, giáo dục pháp luật ở một số nơi chưa sâu rộng, chưa phù hợp đặc thù nghề biển; vẫn còn tình trạng ngư dân “nhờn luật”, chấp nhận rủi ro vì lợi nhuận trước mắt; một số cấp ủy, chỉ huy chưa thật sự quan tâm đúng mức, còn nặng về biện pháp hành chính mà chưa phát huy tốt vai trò CTĐ, CTCT, nhất là công tác tuyên truyền phổ biến pháp luật;

Công tác phối hợp giữa các lực lượng và chính quyền địa phương có lúc chưa chặt chẽ, thiếu đồng bộ; việc phát huy vai trò của tổ chức đoàn thể trong vận động ngư dân còn hạn chế; chế độ, chính sách cho cán bộ, chiến sĩ trực tiếp làm nhiệm vụ và ngư dân tham gia chống khai thác IUU còn chưa thực sự tương xứng, chưa tạo động lực mạnh mẽ, lâu dài.

Những tồn tại trên đòi hỏi phải có giải pháp đồng bộ, trong đó nâng cao chất lượng, hiệu quả CTĐ, CTCT là yêu cầu cấp thiết, vừa trước mắt vừa lâu dài. Để tiến hành tốt các hoạt động CTĐ, CTCT trong chống IUU thời gian tới cần tập trung thực hiện đồng bộ các giải pháp sau:

Một là, tăng cường giáo dục chính trị, tư tưởng, nâng cao nhận thức cho cán bộ, chiến sĩ và ngư dân

Cần đẩy mạnh tuyên truyền về đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, nhất là Luật Thủy sản 2017, các nghị định, chỉ thị về chống khai thác IUU, trọng tâm là Luật Thủy sản; Nghị quyết 04/2024/NQ-HĐTP ngày 12/6/2024 của Hội đồng thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao; Nghị định số 37/2024/NĐ-CP ngày 04/4/2024 của Chính phủ về sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định 26/2019 của Chính phủ quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành Luật Thủy sản;

Nghị định số 38/2024/NĐ-CP ngày 05/4/2024 của Chính phủ về Quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực thủy sản, nhất là Công điện số 122/CĐ-TTg ngày 25/7/2025 của Thủ tướng Chính phủ Về việc tăng cường công tác chống khai thác thủy sản bất hợp pháp, không báo cáo, không theo quy định (IUU)...

Nội dung tuyên truyền phải thiết thực, dễ hiểu, phù hợp với đặc điểm tình hình của từng địa phương và ngư dân; kết hợp giữa hình thức trực tiếp, trực tuyến và thông qua phương tiện truyền thông, mạng xã hội, tờ rơi, pano, áp phích ở các bến cảng, khu dân cư ven biển.

Song song với đó, cần tăng cường giáo dục cho cán bộ, chiến sĩ nắm vững tình hình, nhiệm vụ, hiểu rõ ý nghĩa, tầm quan trọng của công tác chống khai thác IUU, từ đó nâng cao tinh thần trách nhiệm, ý thức trong thực hiện nhiệm vụ và phục vụ nhân dân.

Hai là, phát huy vai trò lãnh đạo của cấp ủy, tổ chức đảng và trách nhiệm nêu gương của cán bộ, đảng viên

Cấp ủy, chỉ huy các cấp cần xác định chống khai thác IUU là nhiệm vụ chính trị trọng tâm, vừa trước mắt, vừa lâu dài gắn với xây dựng đơn vị vững mạnh toàn diện “Mẫu mực, tiêu biểu”. Cấp ủy, tổ chức đảng cần thường xuyên kiểm tra, giám sát việc triển khai nghị quyết, kế hoạch; kịp thời uốn nắn những biểu hiện lơ là, hình thức.

Đặc biệt, cán bộ, đảng viên phải thực sự gương mẫu, nói đi đôi với làm, kiên quyết không bao che, tiếp tay cho hành vi vi phạm, chấp hành và thực hiện nghiêm Chỉ thị số 212-CT/ĐU ngày 10/6/2021 của Ban Thường vụ Đảng ủy Cảnh sát biển về tiếp tục đẩy mạnh thực hiện Phong trào “Bốn tốt, bốn không, bốn chống” trong Đảng bộ và lực lượng Cảnh sát biển. Uy tín, trách nhiệm của người đứng đầu sẽ có tác động lan tỏa mạnh mẽ trong đơn vị và nhân dân.

Ba là, đẩy mạnh công tác dân vận, xây dựng thế trận lòng dân trên biển

Chống khai thác IUU không chỉ là trách nhiệm của lực lượng chức năng mà cần sự đồng thuận, tham gia tự giác của ngư dân, sự vào cuộc của cấp ủy, chính quyền, đoàn thể và nhân dân địa phương có biển. Do đó, các đơn vị cần tăng cường công tác dân vận, “đi từng ngõ, gõ từng nhà, ra tận bến cá”, nắm bắt tâm tư, nguyện vọng của ngư dân, kịp thời giải quyết khó khăn, vướng mắc.

Cần xây dựng và nhân rộng các mô hình tổ, đội, nghiệp đoàn nghề cá tự quản; gắn tuyên truyền chống khai thác IUU với vận động bà con đoàn kết giúp nhau sản xuất, giữ gìn an ninh trật tự, tham gia có hiệu quả công tác cứu hộ, cứu nạn trên biển, thực hiện hiệu quả, có chất lượng, thiết thực Chương trình công tác dân vận “Cảnh sát biển đồng hành với ngư dân”.

Khi ngư dân được hỗ trợ sinh kế, tiếp cận nguồn vốn ưu đãi, bảo hiểm nghề cá, họ sẽ yên tâm bám biển và chấp hành pháp luật tốt hơn, bên cạnh đó tạo điều kiện cho ngư dân mở rộng nuôi trồng thủy sản theo hướng công nghiệp, giảm khai thác tự nhiên trên biển...

Tuyên truyền chống IUU cần gắn với các phong trào thi đua, các cuộc vận động lớn như “Quân đội chung sức xây dựng nông thôn mới”, “Cảnh sát biển đồng hành với ngư dân”, “Thanh niên với biển, đảo Tổ quốc”.

Thực hiện có hiệu quả việc ứng dụng công nghệ thông tin, mạng xã hội để đổi mới nội dung, hình thức tuyên truyền, cần chú trọng ứng dụng công nghệ thông tin trong xây dựng các sản phẩm truyền thông số, video clip, phim tài liệu ngắn về tác hại của khai thác IUU, tuyên truyền những tấm gương sáng về việc gương mẫu chấp hành và vận động, tuyên truyền ngư dân chấp hành; thí đểm thực hiện phương pháp tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật bằng biện pháp tổ chức phiên tòa giả định với những hành vi cụ thể diễn ra trong vi phạm các quy định khai thác thủy sản…; làm tốt công tác biểu dương, khen thưởng kịp thời những tập thể, cá nhân tiêu biểu sẽ tạo động lực, khích lệ phong trào lan tỏa.

Bốn là, tăng cường phối hợp, hiệp đồng giữa các lực lượng, gắn CTĐ, CTCT với thực thi pháp luật

Cảnh sát biển Việt Nam cùng các lực lượng liên quan cần thường xuyên phối hợp chặt chẽ với cấp ủy, chính quyền địa phương, ngành thủy sản và các tổ chức đoàn thể để làm tốt công tác chống khai thác hải sản bất hợp pháp. CTĐ, CTCT phải đi trước một bước, thống nhất về nhận thức, hành động, từ đó triển khai đồng bộ các biện pháp pháp lý, hành chính, kỹ thuật, phối hợp xây dựng kế hoạch, phối hợp triển khai tổ chức thực hiện, phối hợp trao đổi thông tin, phối hợp tuần tra, kiểm tra, kiểm soát...

Khi xử lý vi phạm, cần kết hợp giữa cưỡng chế hành chính với tuyên truyền, giáo dục, vừa nghiêm khắc, vừa nhân văn, giúp ngư dân thấy rõ sai phạm và tự giác khắc phục, chấp hành.

Năm là, quan tâm chính sách, hậu phương, bảo đảm điều kiện, đời sống cho cán bộ, chiến sĩ và ngư dân

Đây là yếu tố quan trọng để CTĐ, CTCT phát huy hiệu quả. Nhà nước cần có chính sách hỗ trợ ngư dân chuyển đổi nghề, nhất là từ đánh bắt sang nuôi trồng, vay vốn đóng tàu hiện đại, mở rộng thị trường tiêu thụ hải sản. Đồng thời, cần quan tâm đến đời sống vật chất, tinh thần của cán bộ, chiến sĩ trực tiếp làm nhiệm vụ trên biển; có chế độ ưu đãi, động viên kịp thời để họ yên tâm công tác.

Chống khai thác IUU là nhiệm vụ vừa cấp bách vừa lâu dài, liên quan trực tiếp đến lợi ích quốc gia – dân tộc. Trong nhiệm vụ đó, CTĐ, CTCT có vai trò đặc biệt quan trọng, bảo đảm sự lãnh đạo tuyệt đối, trực tiếp về mọi mặt của Đảng, phát huy sức mạnh tổng hợp của toàn dân, toàn quân.

Việc nâng cao chất lượng, hiệu quả CTĐ, CTCT trong chống khai thác IUU sẽ tạo nền tảng chính trị, tinh thần vững chắc, góp phần để Việt Nam sớm gỡ bỏ “thẻ vàng” của EC, xây dựng ngành thủy sản phát triển bền vững, đồng thời củng cố thế trận quốc phòng – an ninh trên biển, bảo vệ vững chắc chủ quyền biển, đảo thiêng liêng của Tổ quốc.