Kịp thời cứu cụ ông 70 tuổi tắc hẹp động mạch cảnh, nguy cơ nhồi máu não

Tắc, hẹp động mạch cảnh hơn 90% cần can thiệp ngay

Vượt chặng đường cả nghìn cây số từ Thái Nguyên vào TP.HCM, ông Dương Văn Bình (70 tuổi) đến Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh thăm khám tìm nguyên nhân khiến ông gặp phải hai cơn thiếu máu não thoáng qua, dẫn tới té ngã cách đó một tuần.

Hai năm trước, ông Bình đã được mổ bắc cầu động mạch vành để xử lý tình trạng hẹp mạch vành. Ông có tiền sử tăng huyết áp, mỡ máu cao (chỉ số Triglycerides cao gấp 8 lần người bình thường). Sau ca mổ, sức khỏe ông hồi phục tốt, nhưng khoảng một tháng gần đây ông Bình bắt đầu xuất hiện cơn chóng mặt, đau đầu, choáng khi thay đổi tư thế đột ngột, tiếp đến là hai lần té ngã.

Từ kết quả siêu âm doppler mạch máu và CT động mạch cảnh của ông Bình, TS.BS Nguyễn Anh Dũng - Trưởng khoa Phẫu thuật Tim mạch - Lồng ngực BVĐK Tâm Anh TP.HCM nhận định: “Bệnh nhân bị hẹp nặng >90% tại chỗ xuất phát động mạch cảnh trong bên phải, đoạn hẹp dài khoảng 1,5cm; động mạch cảnh trái tắc hoàn toàn. Đây chính là nguyên nhân khiến dòng máu lên não bị ngắt quãng, gây ra những triệu chứng mà bệnh nhân gặp phải trong thời gian gần đây. Nếu không phẫu thuật kịp thời sẽ có nguy cơ cao bị nhồi máu não nguy hiểm tính mạng. Trong những trường hợp như thế này, cần tiến hành phẫu thuật càng sớm càng tốt, mới tránh được những biến chứng nguy hại về sau”.

Mặt khác, bệnh nhân có tiền sử tăng huyết áp, dễ dẫn tới chảy máu và lóc nội mạc động mạch ở xa. Vị trí chia động mạch cảnh trong lại ở trên cao (gần tới cằm) trong khi bình thường, vị trí này nằm ngang cổ. Điều này gây khó khăn cho các phẫu thuật viên khi thao tác. Thêm vào đó, động mạch cảnh bị tổn thương, có thể khiến vết mổ xì/rò nên tiềm ẩn nguy cơ đột quỵ trong và sau phẫu thuật khá lớn. 

Đánh giá đây là ca phẫu thuật phức tạp, ê kíp phẫu thuật đã chuẩn bị kỹ lưỡng về mọi mặt; đồng thời TS.BS Nguyễn Anh Dũng quyết định thực hiện kỹ thuật Partial Eversion Carotid Endarterectomy (PECE) để bóc lớp nội mạc động mạch cảnh, nhằm cải thiện tình trạng hẹp và làm thông thoáng mạch máu lên não. Với kỹ thuật này, bác sĩ chỉ cần mở ngang khoảng 2/3 thành trước động mạch cảnh trong (ICA) tại điểm gốc của nó ở chỗ chia đôi của động mạch cảnh. Tiếp theo, loại bỏ mảng xơ vữa gây hẹp bằng phương pháp lộn ngược (như bóc vỏ chuối) và sau đó là khâu lại chỗ mở thành trước của động mạch cảnh. Đây là kỹ thuật tiên tiến giúp rút ngắn thời gian kẹp động mạch cảnh, từ đó giảm tỷ lệ tai biến, biến chứng cũng giảm. Thời gian nằm viện, phục hồi sau mổ cũng nhờ đó giảm theo. Các nghiên cứu ở nhiều trung tâm trên thế giới đã công bố kết quả cho thấy lợi ích của kỹ thuật PECE này.

Với kinh nghiệm phẫu thuật mạch máu nhiều năm, TS.BS Nguyễn Anh Dũng cùng ê kíp đã hoàn tất ca mổ sau gần 2 giờ, bóc tách triệt để lớp nội mạc động mạch cảnh, tái thông mạch máu nuôi não. Sau mổ, người bệnh tỉnh táo hoàn toàn và không có bất kỳ dấu hiệu tổn thương thần kinh nào mới. Các bác sĩ đã xử lý hoàn toàn mảng xơ vữa gây tổn thương hẹp động mạch cảnh, giúp bệnh nhân tránh nguy cơ đột quỵ não.

TS.BS Nguyễn Anh Dũng kiểm tra vết mổ cho ông Bình trong ngày tái khám. Ảnh: Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh

“Tỉnh dậy sau ca mổ, tôi thấy đầu nhẹ hẳn, không còn bị những cơn chóng mặt hành hạ. Dù mới mổ xong nhưng tôi thấy rất khỏe, tinh thần thoải mái vì đã trút được gánh nặng suốt cả tháng qua. Tôi cảm ơn bác sĩ Dũng và các y bác sĩ Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh đã tích cực tìm phương pháp điều trị phù hợp cho tôi. Vượt chặng đường xa để đến đây chữa trị quả là một quyết định đúng đắn của bản thân tôi và gia đình”, ông Bình vui mừng chia sẻ.

Nguy cơ đột quỵ cao ở bệnh nhân hẹp động mạch cảnh

TS.BS Nguyễn Anh Dũng cho biết, chúng ta có hai động mạch cảnh - trái và phải ở hai bên cổ. Đây là những động mạch lớn đưa máu giàu oxy đến não. Khi khỏe mạnh, các động mạch này trơn tru và mở rộng, giống như một đường ống sạch cho phép dòng chảy tự do của chất lỏng lưu thông mà không có gì cản trở.

Hẹp động mạch cảnh là tình trạng xảy ra khi một trong hai (hoặc cả hai) động mạch này bị tắc nghẽn. Nguyên nhân là do quá trình tích tụ của mảng bám (xơ vữa động mạch) dọc theo niêm mạc của động mạch cảnh. Nếu lớp mảng bám dày, ngăn chặn dòng chảy bình thường của máu qua động mạch cảnh, người bệnh sẽ đối mặt với nguy cơ đột quỵ. Ngoài ra, mảng bám còn làm cho bề mặt bên trong của động mạch cảnh trở nên thô ráp, và độ nhám này thu hút các tiểu cầu, tế bào máu khiến máu đông lại. Hệ quả là các mảnh nhỏ của cục máu đông hoặc mảng bám có thể vỡ ra, đi qua dòng máu và gây tắc nghẽn các động mạch nhỏ hơn trong não. 

“Mục tiêu chính của điều trị hẹp động mạch cảnh là ngăn chặn sự tiến triển của bệnh. Điều này bắt đầu với việc thay đổi lối sống: tuân thủ chế độ ăn uống lành mạnh, tập thể dục đều đặn và ngừng hút thuốc lá. Bên cạnh đó, người bệnh cần duy trì uống thuốc theo toa với các loại thuốc làm giảm huyết áp và cholesterol”, bác sĩ Dũng cho biết.

Hệ thống chụp CT 768 lát cắt hiện đại giúp phát hiện sớm các bệnh lý tim - mạch máu. Ảnh: Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh

Theo bác sĩ Dũng, trong những trường hợp động mạch cảnh hẹp nặng, nguy cơ đột quỵ rất cao. Lúc này, bác sĩ sẽ chỉ định phẫu thuật bóc lớp nội mạc động mạch cảnh để loại bỏ mảng xơ vữa; hoặc đặt stent nhằm mở rộng lòng động mạch, giúp máu lưu thông dễ dàng hơn. Tùy từng bệnh cảnh, bác sĩ sẽ cân nhắc lựa chọn thủ thuật nào phù hợp nhất với bệnh nhân.

“Nguyên nhân gây hẹp động mạch cảnh là do tình trạng xơ vữa mạch máu. Chính vì thế, để phòng ngừa bệnh cũng như ngăn ngừa nguy cơ tái hẹp sau phẫu thuật, người bệnh cần kiểm soát các yếu tố nguy cơ khiến mảng bám tích tụ trong động mạch. Cụ thể, nên thiết lập lối sống lành mạnh như: chế độ ăn ít chất béo, giảm cân nếu thừa cân - béo phì, tập thể dục mỗi ngày, ngừng hút thuốc lá và điều trị các bệnh lý đi kèm (rối loạn mỡ máu, tăng huyết áp, đái tháo đường…). Bên cạnh đó sau phẫu thuật, người bệnh cần uống thuốc theo chỉ định của bác sĩ và tái khám đúng lịch hẹn”, bác sĩ Dũng lưu ý.

Trung tâm Tim mạch BVĐK Tâm Anh quy tụ đội ngũ chuyên gia đầu ngành, sở hữu hệ thống máy móc hiện đại giúp tầm soát, phát hiện sớm bệnh hẹp động mạch cảnh và các bệnh lý tim mạch cho mọi đối tượng, từ phụ nữ mang thai, trẻ sơ sinh, trẻ nhỏ đến người lớn, người cao tuổi như: hệ thống DSA chụp mạch vành, máy chụp CT 768 lát cắt ứng dụng trí tuệ nhân tạo, máy chụp cộng hưởng từ tiên tiến, máy siêu âm tim, siêu âm mạch máu thế hệ 4D,… BVĐK Tâm Anh cũng áp dụng các phương pháp hiện đại trong điều trị hẹp động mạch cảnh, giúp đẩy lùi nguy cơ đột quỵ, nâng cao chất lượng sống cho bệnh nhân.